Seria wydawnicza Wydzia�u Nauk o Bezpiecze�stwie Krakowskiej Akademii im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego �BEZPIECZE�STWO I OBRONNO�Ɣ 20 Bogdan Tworkowski Polskie Kontyngenty Wojskowe w Afganistanie na przyk�adzie 6 Brygady Powietrznodesantowej w ramach XI zmiany PKW Do�wiadczenia i wnioski Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego Wydzia� Nauk o Bezpiecze�stwie 2021 � BEZPIECZE�STWO I OBRONNO�� Rada Wydawnicza Krakowskiej Akademii im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego: Klemens Budzowski, Maria Kapiszewska, Zbigniew Maci�g, Jacek M.�Majchrowski Rada naukowa serii wydawniczej �Bezpiecze�stwo i�Obronno�� Wydzia�u Nauk o�Bezpiecze�stwie Krakowskiej Akademii im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego Mieczys�aw Bieniek (Polska), Cezary Podlasi�ski (Polska), Boris Durkech (ONZ), Janusz Kr�cikij (Polska), S�awomir M.�Mazur � przewodnicz�cy (Polska), Fran�ois Fd Miche (Szwajcaria), Cindy Miller (USA), Monika Ostrowska (Polska), Eric Pouliquen (Francja), Michal Pru�insk� (S�owacja), Rastislav Rosinsk� (S�owacja), Piotr Sienkiewicz (Polska), Jan Widacki (Polska), Karlheinz Viereck (Niemcy) Redaktor serii: S�awomir M.�Mazur Recenzja: gen. dyw. (r.) prof. dr hab. Bogus�aw Pacek Korekta j�zykowa: Maja Chmielewska Opracowanie redakcyjne: Alina Kozdra-Kaczanowska Weryfikacja i opracowanie bibliografii: Filip Rekucki-Szczurek Publikacja powsta�a w�ramach projektu badawczego WnoB/DS./1/2019-2KON Projekt ok�adki: Marian Dulewicz Na ok�adce rewers medalu �Memoria Gratum Facit � Za zas�ugi dla Wydzia�u Nauk o�Bezpiecze�stwie Krakowskiej Akademii im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego� autorstwa�prof. Czes�awa D�wigaja � ASP, Krak�w Fotografie na ok�adce (str. 1, 4) ze zbior�w Bogdana Tworkowskiego ISBN 978-83-66007-84-0 e-ISBN 978-83-66007-86-4 Copyright� by Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego, Krak�w 2021 �adna cz�� tej publikacji nie mo�e by� powielana ani magazynowana w spos�b umo�liwiaj�cy ponowne wykorzystanie, ani te� rozpowszechniana w�jakiejkolwiek formie za pomoc� �rodk�w elektronicznych, mechanicznych, kopiuj�cych, nagrywaj�cych i�innych, bez uprzedniej pisemnej zgody w�a�ciciela praw autorskich Na zlecenie: Krakowskiej Akademii im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego Wydawca: Oficyna Wydawnicza KAAFM, Krak�w 2021 Druk z materia��w dostarczonych i opracowanych przez Wydzia� Nauk o�Bezpiecze�stwie KAAFM Sk�ad: Sara Kozio� Spis tre�ci Wykaz skr�towc�w................................................................................................................ 7 Wst�p........................................................................................................................................... 11 Rozdzia� 1. Charakterystyka konfliktu w�Afganistanie w�kontek�cie historycznym................................................................................................ 19 Rozdzia� 2. Analiza etap�w przygotowa� komponent�w 6 BPD wydzielonych do XI zmiany................................................................................................ 33 Rozdzia� 3. Realizacja zada� przez komponenty 6 BPD.......................................... 59 Rozdzia� 4. Analiza realizacji kompleksowych zada� przez XI zmian� ............. 87 Rozdzia� 5. Wykorzystanie do�wiadcze� XI�zmiany w�procesie przygotowania�przysz�ych kontyngent�w Polskich�Si� Zbrojnych .................... 141 Zako�czenie i�wnioski ko�cowe ...................................................................................... 149 Aneks........................................................................................................................................... 155 Bibliografia ................................................................................................................................ 163 Informacja o Autorze ............................................................................................................ 169 Wykaz skr�towc�w AAR after action review analiza dzia�a� wojsk po wykonaniu zadania ACSA Acquisition and Cross- Umowa nabycia i�us�ug Servicing Agreement wzajemnych ACT Allied Command of Sojusznicze Dow�dztwo ds. Transformation Transformacji (dow�dztwo NATO szczebla strategicznego) AMN Afghanistan Mission sie� teleinformatyczna na potrzeby Network misji w�Afganistanie ANA Afghan National Army Narodowa Armia Afga�ska ANP Afghan National Police Narodowa Policja Afga�ska ANSF Afghan National Security Afga�skie Narodowe Si�y Forces Bezpiecze�stwa AOR area of responsibility rejon odpowiedzialno�ci ASB afga�skie si�y bezpiecze�stwa AUP Afghan�Uniform Police Afga�ska Policja Mundurowa BCT brigade combat team brygadowa grupa bojowa BFT blue force tracker urz�dzenie do okre�lania po�o�enia si� w�asnych BSR bezza�ogowe samoloty rozpoznawcze CA comprehensive approach kompleksowe podej�cie CAS close air support bezpo�rednie wsparcie lotnicze CASEVAC casualty evacuation ewakuacja rannych CF counter fire odpowied� na prowadzony ostrza� CFF call for fire wezwanie artyleryjskiego wsparcia ogniowego CIMIC civil-military cooperation wsp�praca cywilno-wojskowa C-IED counter-improvised przeciwdzia�anie u�yciu explosive device improwizowanych urz�dze� wybuchowych CJTF Combined Joint Task Po��czone Si�y Zadaniowe Forces COF clearance of fire zezwolenie na ogie� COIN counter-insurgency dzia�ania przeciwrebelianckie COMISAF commander ISAF dow�dca ISAF COP combat outpost posterunek bojowy CQRF combined quick reaction po��czone si�y szybkiego forces reagowania CSAR combat search and rescue dzia�ania poszukiwawczo� ratownicze w�warunkach bojowych CSS combat service support zabezpieczenie dzia�a� bojowych C4ISR command, control, com-dowodzenie, kierowanie, ��czno��, munications, computers, komputery, wywiad, obserwacja, intelligence, surveillance rozpoznanie and reconnaissance DF direct fire ogie� bezpo�redni DFC directional fragmentation �adunki o�dzia�aniu kierunkowym charge ra��ce od�amkami DFFC directional fragmentation �adunki skupione o�dzia�aniu focused charge kierunkowym DGOV district governments w�adze dystryktu DWL�d dow�dca Wojsk L�dowych EFP explosively formed pociski formowane wybuchowo projectile EOD explosive ordnance disposal usuwanie/neutralizacja �adunk�w wybuchowych FAC forward air controller wysuni�ty posterunek naprowadzania lotnictwa FDC fire direction center centrum kierowania ogniem FM fire mission planowe zadania FOB forward operating base wysuni�ta baza operacyjna FRAGO fragmentary order rozkaz cz�ciowy GWO Grupa Wsparcia Ogniowego HME home made explosive materia�y wybuchowe domowej roboty HMMWV high-mobility multipurpose wielozadaniowy pojazd ko�owy wheeled vehicle o�wysokiej mobilno�ci HUMINT human intelligence rozpoznanie osobowe IDF in-direct fire ogie� po�redni IED improvised explosive device improwizowane urz�dzenie wybuchowe IFC Intel Fusion Celi Zesp� ds. Informacji Rozpoznawczo-Wywiadowczych i�Targetingu Wykaz skr�towc�w INFOOPS information operations ISAF International Security Assistance Force JFC joint force command JPEL joint prioritized effective list KTO LL lessons learned LO MAT military advisory team MCIT mobile counter-IED interactive trainer MDMP military decision making process MEDEVAC medical evacuation MGen major general MRAP mine resistant ambush protected MRE meal, ready-to-eat NATO North Atlantic Treaty Organization NSE National Support Element OCC-P Operations Coordination Center-Provincial OEF Operation Enduring Freedom OMLT Operational Mentor and Liaison Team PAT Police Advisory Team PKW Afganistan POMLT Police Operational Mentor and Liaison Team PRT Provincial Reconstruction Team PsyOps psychological operations PSZ PTSD post-traumatic stress disorder QRF quick reaction forces dzia�ania informacyjne Mi�dzynarodowe Si�y Wsparcia Bezpiecze�stwa dow�dztwo si� po��czonych po��czona lista priorytetowych cel�w ko�owy transporter opancerzony system ISAF linie operacyjne wojskowy zesp� doradczy mobilny interaktywny trena�er C-IED wojskowy proces podejmowania decyzji ewakuacja medyczna genera� pojazd opancerzony o�zwi�kszonej odporno�ci na miny i�ataki z�zasadzki racje �ywno�ciowe Organizacja Traktatu P�nocnoatlantyckiego Narodowy Element Wsparcia Centrum Koordynacji Operacji na Szczeblu Prowincji operacja Trwa�a Wolno�� Operacyjny Zesp� Doradczo���cznikowy Policyjny Zesp� Doradczy Polski Kontyngent Wojskowy w�Afganistanie Operacyjny Zesp� Doradczo���cznikowy Policji Zesp� Odbudowy Prowincji dzia�ania psychologiczne Polskie Si�y Zadaniowe zesp� stresu pourazowego si�y szybkiego reagowania RAID rapid aerostat initial deployment RC-E Regional Command East RC-N Regional Command Nord RCP Route Clearance Patrol ROE rules of engagement RSZ SACEUR Supreme Allied Commander Europe SGPSz SIGINT signal intelligence SOF Special Operations Forces SOP standing operating procedures SZ TESSOC terrorism, espionage, subversion, sabotage, organized crime TF task force TF White Task Force White Eagle Eagle TOC Tactical Operation Centre TZKOP TTP tactics, techniques, procedures WOG system ochrony bazy Dow�dztwo Regionu Wsch�d Dow�dztwo Regionu P�noc Zesp� Oczyszczania Dr�g zasady u�ycia si�y Rodzaje Si� Zbrojnych Naczelny Sojuszniczy Dow�dca w�Europie Samodzielna Grupa Powietrzno-Szturmowa rozpoznanie radioelektroniczne Si�y Specjalne sta�e procedury operacyjne Si�y Zbrojne terroryzm, szpiegostwo, dywersja, sabota�, przest�pczo�� zorganizowana si�y zadaniowe Si�y Zadaniowe Bia�y Orze� Centrum Operacji Taktycznych taktyczne zespo�y kontroli obszaru powietrznego taktyka, techniki, procedury Wojskowe Oddzia�y Gospodarcze Wst�p Wsp�cze�nie mi�dzynarodowe �rodowisko bezpiecze�stwa ulega gwa��townym zmianom, zar�wno w�wymiarze globalnym, jak i�regionalnym. Staje si� coraz bardziej z�o�one i�nieprzewidywalne, zmienia si� charakter zagro�e� dla bezpiecze�stwa pa�stwa oraz sposoby prowadzenia dzia�a� zbrojnych. Konsekwencj� tych zmian jest nowe podej�cie do wyzwa� i�za�gro�e� przez instytucje odpowiedzialne za zapewnianie bezpiecze�stwa pa�stwa, w�tym przede wszystkim przez si�y zbrojne. Armie pa�stw demo�kratycznych od momentu rozpadu systemu dwubiegunowego uczestni�cz� przede wszystkim w�operacjach przywracania i�utrzymywania pokoju. Podlegaj�cy ci�g�ej ewolucji system bezpiecze�stwa mi�dzynarodowego generuje nowe wyzwania, ale r�wnocze�nie powoduje nowe zagro�enia. Coraz wi�cej pa�stw staje na �wiatowej scenie politycznej i�uczestniczy w�kszta�towaniu stosunk�w mi�dzynarodowych, a�w�konsekwencji � wa�runk�w bezpiecze�stwa. S� to nie tylko instytucje pa�stwowe czy organi�zacje mi�dzynarodowe, ale niestety tak�e coraz cz�ciej mi�dzynarodowe organizacje terrorystyczne. R�wnie� globalizacja jako proces wnosi w�sfer� �rodowiska bezpiecze�stwa mi�dzynarodowego okre�lone nowe �warto�ci� o�cz�sto negatywnym charakterze. Sytuacja polityczno-militarna �wiata na pocz�tku XXI wieku daleka jest od stabilno�ci. Zmusza to Rad� Bezpiecze�stwa ONZ oraz organizacje re�gionalne, kt�re uznaj� sprawy bezpiecze�stwa za sw�j podstawowy cel, do wysy�ania w�rejony konflikt�w oddzia��w wojskowych w�formie misji pokojowych. Coraz cz�ciej realizuj� one zadania wspierania lub wymu�szania pokoju. Wyzwania XXI wieku i�przynale�no�� Polski do ONZ, Soju�szu P�nocnoatlantyckiego (NATO), Unii Europejskiej i�innych organizacji powoduj� potrzeb� wysy�ania kontyngent�w Wojska Polskiego do udzia��u w�r�nych operacjach pokojowych. Dzia�ania te s� wa�nym elementem aktualnej Strategii bezpiecze�stwa narodowego RP oraz wyzwaniem stoj��cym przed polskimi Si�ami Zbrojnymi. Szeroki udzia� i�zaanga�owanie Polski w�dzia�alno�� pokojow� wynika z�fundamentalnych priorytet�w naszej ra�cji stanu, zgodnie z�kt�rymi bezpiecze�stwo narodowe zapewnia si� przez aktywny udzia� w�regionalnych i�globalnych strukturach bezpiecze�stwa. Wsp�uczestnicz�c w�licznych operacjach pokojowych, Polska wzmacnia regionalny i�globalny system bezpiecze�stwa mi�dzynarodowego, co z�ko�lei zwi�ksza gwarancje naszego bezpiecze�stwa. Sytuacja ta wymusza ko�nieczno�� posiadania odpowiednio przygotowanych Si� Zbrojnych, kt�re b�d�c w�ci�g�ej gotowo�ci, zagwarantuj� pa�stwu ochron�. Przeciwstawia�nie si� agresji zbrojnej cz�sto zmusza wojsko do uczestnictwa w�wielonaro�dowych operacjach na obcych terenach. Daleko od w�asnych granic, w�obcym geograficznie i�kulturowo �rodo�wisku �o�nierze b�yskawicznie musz� sprosta� nowym technikom, proce�durom dzia�a�, specyficznym taktykom oraz niejednokrotnie odmiennym sprz�tom. Zakres tematyczny monografii podyktowany by� zdobytym wcze�niej do�wiadczeniem oraz zainteresowaniami autora w�zakresie poruszanej pro�blematyki. Podkre�li� nale�y, i� autor dowodzi� Centrum Szkolenia na po�trzeby Si� Pokojowych ONZ oraz uczestniczy� w�wielu operacjach na rzecz �wiatowego pokoju. Po 2014 roku, po okresie intensywnego udzia�u polskich kontyngen�t�w w�dzia�aniach stabilizacyjnych na terenie Iraku i�Afganistanu, nast��pi� czas skupienia na ma�ych komponentach i�uczestnictwa w�misjach szkoleniowych. Dokonanie kompleksowej oceny procesu przygotowa� oraz realizacji zada� w�rejonie misji, zdaniem autora, pozwoli zachowa� cz�� wypraco�wanych w�tym zakresie do�wiadcze�. Bardzo wa�nym punktem, na co autor zwraca uwag�, jest migracja poza struktury wojska wysokich stopniem �o��nierzy i�do�wiadczenia organizacyjne zwi�zane z�tym problemem. Wa�no�� podj�tej problematyki oddaj� inne prace, tematycznie zbli�one do prezentowanej. Istotny wk�ad w�tej dziedzinie wnosi Akademia Obrony Narodowej (obecnie Akademia Sztuki Wojennej). Owocem tych bada� s� opublikowane materia�y z�przeprowadzonych konferencji naukowych po��wi�conych udzia�owi �o�nierzy polskich w�misjach na terenie Iraku i�Afga�nistanu. Problematyce tej po�wi�cone s� r�wnie� prace: Przygotowanie kom�ponentu wojsk l�dowych do udzia�u w�operacjach reagowania kryzysowego Jerzego Wy�uska i�Polskie Si�y Zbrojne w�Afganistanie. Wnioski i�do�wiadczenia pod redakcj� naukow� Andrzeja Polaka i�Wojciecha Wi�cka. Innym o�rodkiem specjalizuj�cym si� w�problematyce udzia�u Si� Zbrojnych RP w�operacjach poza granicami kraju jest Centrum Doktryn i�Szkolenia Si� Zbrojnych w�Byd�goszczy. Opracowanie Do�wiadczenia z�zaanga�owania Polski w�operacje woj�skowe w�Islamskiej Republice Afganistanu w�latach 2002�2014 pod redakcj� Roberta Reczkowskiego jest wynikiem trwaj�cych ponad rok prac powo�anej w�tym celu grupy roboczej. Zagadnienia zwi�zane z�realizacj� zada� w�Afga�nistanie omawiane s� w�artyku�ach ukazuj�cych si� w�r�nego typu periody�kach, pracach zbiorowych i�analizach naukowych m.in. takich jak: �Roczniki Wst�p 13 Polskiej Polityki Zagranicznej�, �Roczniki Strategiczne�, �Sprawy Mi�dzynaro�dowe�, �Raporty Centrum Stosunk�w Mi�dzynarodowych�, �My�l Wojskowa�, �Przegl�d Si� Zbrojnych� czy �Polska Zbrojna�. Autor niniejszej pracy skupi� si� na wnikliwej analizie procesu przygo�towania, organizacji oraz wykonywania zada� przez XI zmian� Polskiego Kontyngentu Wojskowego w�Islamskiej Republice Afganistanu na przyk�a�dzie 6 Brygady Powietrznodesantowej. G��wny problem badawczy zawiera si� w�pytaniu: Jak przedstawia�a si� organizacja i�jak realizowano zadania mandatowe przez Polski Kontyngent Wojskowy na przyk�adzie 6 Brygady Powietrznodesantowej w�ramach XI zmiany? Wobec powy�szego nasuwa si� r�wnie� wiele nurtuj�cych pyta� doty�cz�cych jednocze�nie problem�w szczeg�owych: 1. Jaki by� cykl przebiegu formowania komponentu, wydzielonego w ra�mach XI zmiany? 2. Jak zosta�y wykonane zadania przydzielone do realizacji w ramach XI�zmiany? 3. Jak mo�na oceni� ca�o�ciowo XI zmian� w sferze dzia�alno�ci w rejonie misji? 4. W jakim zakresie mo�na udoskonali� przygotowania Polskich Kontyngen�t�w Wojskowych przewidzianych do udzia�u w misjach stabilizacyjnych, wykorzystuj�c do�wiadczenia XI zmiany? Podczas prowadzenia obserwacji zastosowano wiele metod badaw�czych, zar�wno teoretycznych, jak i�empirycznych. Zastosowanie analizy umo�liwi�o badanie literatury przedmiotu oraz dokumentacji zwi�zanej bezpo�rednio lub po�rednio z�badanym obszarem i�przedmiotem. Z�analiz� nieroz��cznie powi�zana jest synteza jako ��czenie w�ca�o�� wyodr�bnio�nych i�zbadanych w�toku analizy element�w sk�adowych przedmiotu do�cieka�. Pos�u�y�a ona do sformu�owania uzasadnionych wniosk�w oraz po���czenia ich w�ca�o��. Por�wnanie pozwoli�o na wydobycie podobie�stw i�r�nic umo�liwiaj�cych ustalenie powtarzaj�cych si� element�w i�sta�ych cech tego typu dzia�a�, a�na tej podstawie � przewidywanie kierunk�w rozwoju oraz mo�liwych przemian. Uog�lnienie ujawni�o cechy i�zjawi�ska powtarzalne, a�w�konsekwencji umo�liwi�o sformu�owanie uniwersal�nych wniosk�w dotycz�cych obiekt�w zainteresowania badawczego. Przez wnioskowanie wynikom uzyskanym w�poprzednich operacjach my�lo�wych procesu bada� naukowych nadana zosta�a forma przydatna dla prak�tyki i�teorii. W�pracy wykorzystano tak�e metody empiryczne. Pos�u�ono si� metod� sonda�u diagnostycznego z�technikami: analizy dokument�w, ankiety, wywiadu (w�tym wywiadu eksperckiego), obserwacji oraz narz�dziem badawczym w�postaci kwestionariusza ankiety. Badania teoretyczne prowadzono w�latach 2016�2017, natomiast empiryczne realizowane by�y od czerwca do listopada 2017 roku. Terenem obj�tym badaniami by�a 6 Brygada Powietrznodesantowa sta�cjonuj�ca na obszarze wojew�dztwa ma�opolskiego oraz �l�skiego, b�d��ca elitarnym zwi�zkiem taktycznym Si� Zbrojnych RP. Na przeprowadzenie omawianych bada� autor otrzyma� zgod� Ministerstwa Obrony Narodowej Departamentu Edukacji, Kultury i�Dziedzictwa Narodowego. W�analizowanej grupie obj�tej badaniami 98% ankietowanych to m꿭czyzni. Kobiety stanowi�y jedynie 2% badanej populacji (Wykres�1). Sta� s�u�by w�czasie XI zmiany w�przypadku 26% ankietowanych wyni�s� od roku do 5 lat, 35% os�b s�u�y�o od 6 do 10 lat, 20% badanych od 11 do 15�lat, 11% respondent�w pracowa�o w�armii zawodowej od 16 do 20 lat, natomiast sta� 8% os�b przekracza� 20 lat (Wykres 2). W�korpusie oso�bowym szeregowych s�u�y�o 44% ankietowanych, 24% os�b znalaz�o si� w�korpusie podoficer�w m�odszych, 15% badanych w�korpusie podofice�r�w starszych, 11% nale�a�o do korpusu oficer�w m�odszych, natomiast 6% respondent�w do korpusu oficer�w starszych (Wykres 3). Stanowisko dow�dcze zajmowa�o 11% ankietowanych, stanowisko sztabowe 19% badanych, 54% os�b zajmowa�o stanowisko liniowe, 9% stanowisko logi�styczne lub zabezpieczaj�ce, natomiast 7% respondent�w znalaz�o si� na innym stanowisku (Wykres�4). Wykres 1. Podzia� badanych wed�ug p�ci �r�d�o: opracowanie w�asne. �r�d�o: opracowanie w�asne. Wykres 3. Podzia� badanych wed�ug korpusu osobowego Szeregowych Podoficer�w Podoficer�w Oficer�w Oficer�w m�odszych starszych m�odszych starszych �r�d�o: opracowanie w�asne. Wykres 4. Zajmowane stanowiska s�u�bowe respondent�w 0 Dow�dcze Sztabowe Liniowe � Zabezpieczaj�ce/ dzia�alno�� logistyczne patrolowa, rozpoznawcza, za�oga KTO itp. �r�d�o: opracowanie w�asne. Dodatkow� grup� stanowili eksperci. Z�racji pe�nionych funkcji i�wie�loletniego do�wiadczenia w�s�u�bie oraz udzia�u w�misjach zagranicznych mogli oni dokonywa� ocen, interpretowa� uzyskane przez autora wyni�ki w�badaniach ankietowych, a�tak�e ocenia� obszary obj�te problemami badawczymi1. Praca sk�ada si� ze wst�pu, pi�ciu rozdzia��w i�zako�czenia. W�rozdziale�1 przedstawiono rys historyczno-geograficzny i�najwa�niejsze dane dotycz�ce Afganistanu. Pozwala to na lepsze zrozumienie sytuacji tego kraju, n�kaj�ce afga�sk� spo�eczno�� problemy, a�tak�e wprowadza czytelnika w�aktualnie trwaj�cy konflikt oraz zaanga�owanie Polski. Rozdzia� 2 dotyczy procesu organizacji i�szkolenia XI zmiany PKW w�Afga�nistanie. Om�wiono w�nim przygotowywanie stan�w osobowych do wy�konywania zada� o�charakterze typowo wojskowym, a�tak�e problematyk� Do grona ekspert�w, z�kt�rymi prowadzono wywiad w�formie swobodnej rozmowy, zaliczono takie osoby jak: gen. Mieczys�aw Bieniek � zast�pca dow�dcy Dow�dztwa Si� Sojuszniczych NATO ds. Transformacji, gen. Mieczys�aw Cieniuch � szef Sztabu Generalnego WP, gen. Zbigniew G�owienka � dow�dca Wojsk L�dowych, gen. broni Edward Gruszka � dow�dca Dow�dztwa Operacyjne Si� Zbrojnych, gen. bryg. Jerzy Gut � zast�pca dow�dcy Wojsk Specjalnych, p�k Wies�aw Ka�kowski � zast�pca szefa Wojsk Aeromobilnych, gen bryg. Rados�aw Kujawa � szef S�u�by Wywiadu Wojskowego, gen. bryg. Jaros�aw Wierzcholski � zast�pca dow�dcy ISAF RC-E, pp�k Miros�aw Walachnie�wicz � dow�dca TF-49, pp�k S�awomir Filipowski � dow�dca TF-50. Wst�p 17 wsp�pracy z�organizacjami rz�dowymi, pozarz�dowymi, z�w�adzami lokal�nymi, a�przede wszystkim z�ludno�ci� cywiln�. Podkre�lono rol� organiza�cji i�znaczenia szkole� przy r�wnoleg�ym realizowaniu zada� wynikaj�cych z�bie��cych potrzeb i�plan�w jednostki wojskowej. W�rozdziale 3 i�4 przedstawiono analiz� zebranego materia�u, a�tak�e infor�macje na temat organizacji, dzia�a� i�funkcjonowania Polskiego Kontyngen�tu Wojskowego w�mi�dzynarodowych misjach stabilizacyjnych. Podkre�la si� tu, jak wielkie znaczenie dla realizacji za�o�onych cel�w XI zmiany mia�o zmniejszenie rejonu odpowiedzialno�ci (w�stosunku do poprzednich zmian) oraz zwi�kszenie potencja�u si� koalicyjnych i�afga�skich si� bezpiecze�stwa. Rozdzia� V zawiera wnioski mog�ce, zdaniem autora, u�atwi� organizacj� i�lepsze przygotowanie si� do uczestnictwa w�innych misjach, zbli�onych pro�filem do ISAF. Prezentowane w�pracy analizy i�oceny zosta�y poparte wynika�mi przeprowadzonych bada� ankietowych. Z�uwagi na jawny charakter pracy wiele danych, kt�re poprawi�yby jej jako�� i�atrakcyjno��, nie mog�o zosta� przedstawionych. Zdaniem autora nie ma to jednak zasadniczego wp�ywu na przeprowadzone w�pracy analizy. Badania oraz w�asne do�wiadczenia nabyte podczas operacji w�Afgani�stanie nasuwaj� autorowi pewne wnioski. Zasadniczym warunkiem przygo�towania pododdzia��w do realizacji ca�ego spektrum zada� w�operacjach stabilizacyjnych oraz wspierania pokoju jest ich dobre wyszkolenie bojowe. Wyznaczenie do udzia�u w�misji jednostki wojskowej o�wysokim stanie ukom�pletowania i�oparcie struktury misyjnej na strukturze krajowej u�atwia proces przygotowania oraz dowodzenie w�rejonie prowadzonych dzia�a�. Intensyw�ne i�manewrowe dzia�ania kinetyczne w�po��czeniu z�dzia�alno�ci� na rzecz lokalnej spo�eczno�ci oraz dzia�ania informacyjne s� podstaw� do osi�gni�cia sukcesu. Ponadto udzia� w�operacjach typu ISAF wp�ywa pozytywnie na roz�w�j ca�ych Si� Zbrojnych RP.� Ogromne znaczenie maj� tu do�wiadczenia w�sojuszniczym planowaniu i�wsp�dzia�aniu. Bezpo�redni udzia� polskich �o�nierzy i�dow�dc�w w�ope�racjach militarnych na obcym terenie to cenna wiedza, szczeg�lnie dla Wojsk L�dowych i�Wojsk Specjalnych. Bezpo�redni kontakt z�zagro�eniem powodu�je, �e u��o�nierzy pojawia si� dodatkowy zmys� walki, a�po czasie � wi�ksza odporno�� psychiczna. Obycie w�mi�dzynarodowym �rodowisku i�wymiana do�wiadcze� z�sojusznikami wp�ywa na przyswajanie nowej wiedzy o�dzia�a�niu, wyposa�eniu i�uzbrojeniu. Zdaniem autora cel pracy, czyli analiza i�ocena procesu przygotowa� oraz realizacja zada� XI zmiany Polskiego Kontyngentu Wojskowego, zo�sta� osi�gni�ty. Przedstawione do�wiadczenia i�wnioski pozwol� na przy-bli�enie specyfiki dzia�a� Polskiego Kontyngentu Wojskowego na arenach mi�dzynarodowych misji. Cenne wskaz�wki odnajd� tu nie tylko politycy i�wojskowi decyduj�cy o�losach kolejnych kontyngent�w, ale wszyscy, kt�rych interesuje wspieranie pokoju na �wiecie oraz trud polskich �o�nierzy w�jego podtrzymywaniu. Autor wyra�a wielkie podzi�kowania wszystkim, kt�rzy przyczynili si� do powstania tej monografii, doceniaj�c ich cenne wskaz�wki i��yczliwe wspar�cie. Szczeg�lne s�owa podzi�kowania kieruje do dow�dcy 6 Brygady Po�wietrznodesantowej za umo�liwienie przeprowadzenia bada� sonda�owych i�udost�pnienie dokument�w oraz do ekspert�w s�u��cych pomoc� w�czasie pisania tej ksi��ki. Rozdzia� 1. Charakterystyka konfliktu w Afganistanie w kontek�cie historycznym Afganistan to azjatycki kraj le��cy w�p�nocno-wschodniej cz�ci Wy�yny Ira�skiej, kt�rego wi�ksz� cz�� zajmuje �a�cuch g�rski Hindukusz. Od zacho�du graniczy z�Iranem, od p�nocnego zachodu z�Turkmenistanem, od p�no�cy z�Uzbekistanem i�Tad�ykistanem, a�od wschodu i�po�udnia z�Pakistanem1. Znajduje si� w�strefie klimatu podzwrotnikowego kontynentalnego: suchego i�skrajnie suchego, a�w�g�rach � ch�odnego2. W�kraju dominuje ro�linno�� ste�powa, p�pustynna i�pustynna. Najwa�niejsze z�o�a naturalne tego obszaru to gaz ziemny, rudy �elaza, chromu i�miedzi, z�o�a soli kamiennej i�lazurytu3. Struktura etniczna kraju jest bardzo z�o�ona. Dominuj�c� grup� s� Pasz�tunowie, skupieni g��wnie na po�udniu i�wschodzie kraju. To im Afganistan zawdzi�cza swoj� nazw� i�obecny kszta�t pa�stwa. Kolejnymi wa�nymi gru�pami etnicznymi s� Tad�ycy, skupieni na p�nocy kraju, Uzbecy i�Turkmeni, w�p�nocno-zachodniej cz�ci, Hazarowie (szyici, b�d�cy najni�ej w�hierar�chii spo�ecznej), skupieni w�centralnej cz�ci. Inne grupy to Belud�owie, Nu�rista�czycy, Kirgizi, g�rscy Tad�ycy, Kyzy�baszowie, Persowie czy Kurdowie4. W�Afganistanie obowi�zuj� dwa j�zyki urz�dowe: paszto oraz dari. J�zyk paszto (pasztu�ski, afga�ski) jest j�zykiem dominuj�cej wi�kszo�ci, czyli Pasz�tun�w, natomiast j�zykiem dari, kt�ry jest uznawany za dialekt perskiego, przede wszystkim pos�uguj� si� Tad�ycy i�Hazarowie5. Islam jest wyznaniem zdecydowanej wi�kszo�ci mieszka�c�w kraju. Wia�r� w�Allaha i�jego proroka Mahometa deklaruje a� 98% obywateli. Pozosta��e 2% to przede wszystkim wyznawcy hinduizmu oraz sikhizmu i�nieliczni 1 Afganistan, red. D. Nada�din, Warszawa 2005, s.�7. 2 J.�Modrzejewska-Le�niewska, Afganistan, Warszawa 2010, s.�14�15. 3 Tam�e, s.�16�20. 4 R. Braithwaite, Afga�cy. Ostatnia wojna imperium, t�um. M.�Bielewicz, Krak�w 2012, s.�24�25. 5 Tam�e, s.�25. chrze�cijanie. Podobnie jak w�wi�kszej cz�ci �wiata muzu�ma�skiego w�Afga�nistanie dominuj� sunnici, aczkolwiek liczna jest te� mniejszo�� szyicka, re�prezentowana przede wszystkim przez Hazar�w, ale i�Kyzy�basz�w, g�rskich Tad�yk�w czy te� przez niekt�re plemiona pasztu�skie. Sunnici afga�scy s� w�wi�kszo�ci przedstawicielami tzw. szko�y hanafic�kiej. Cech� charakterystyczn� afga�skiego islamu jest du�a rola bractw su�fickich, kt�re s� reprezentantami nurtu mistycznego, a�tak�e przywi�zanie do adatu, czyli prawa zwyczajowego, kt�re w�przeciwie�stwie do religijnego szariatu wywodzi si� z�tradycji miejscowej6. Historia teren�w, na kt�rych znajduje si� dzisiejszy Afganistan, si�ga cza�s�w prehistorycznych. Burzliwe wydarzenia staro�ytno�ci nie omin�y r�w�nie� tej cz�ci Wy�yny Ira�skiej. Na tych terenach panowali m.in. Persowie, dotar� tu Aleksander Wielki. Prze�omem by�o podbicie tego obszaru w�VII wie�ku przez Arab�w i�islamizacja ludno�ci. �eby zrozumie� lokaln� specyfik�, nale�y przede wszystkim jednak przy�bli�y� niekt�re wydarzenia z�historii nowo�ytnej. Przyjmuje si�, �e historia nowo�ytnego Afganistanu zaczyna si� w�1747 roku wraz z�utworzeniem przez Ahmada Szaha Abdalego pa�stwa dynastycznego Durranich ze stolic� w�Kandaharze. Imperium, kt�re uda�o si� stworzy� Abdalemu, obejmowa�o tereny dzisiejszego Afganistanu, Pakistanu i�cz�� p�nocnych Indii. W�1776 roku syn Abdulego Timur Szah Durran przeni�s� stolic� imperium do Kabulu7. Na pocz�tku XIX wieku tereny Afganistanu, pierwszy raz od czas�w Alek�sandra Wielkiego, znalaz�y si� znowu w�zasi�gu zainteresowa� Europejczy�k�w. Sytuacja ta by�a zwi�zana przede wszystkim z�ekspansyjn� polityk� ko�lonialn� Wielkiej Brytanii, kt�rej w�tamtym czasie uda�o si� podporz�dkowa� s�siednie Indie. Napi�ta sytuacja mi�dzy Afganistanem a�Wielk� Brytani� doprowadzi�a do I�wojny anglo-afga�skiej w�latach 1838�1842, zako�czonej pora�k� Brytyjczyk�w, cho� nale�y wspomnie�, �e uda�o im si� na pewien czas zdoby� Kabul i�dawn� stolic� Kandahar. W�po�owie XIX wieku sytuacja w�regionie zacz�a si� ponownie kompli�kowa� z�tego wzgl�du, �e Imperium Rosyjskie r�wnie� chcia�o kontrolowa� sytuacj� w�regionie i�poszerza� swoje tereny w�kierunku Zatoki Perskiej i�Oce�anu Indyjskiego. Rosjanie rozci�gn�li swoje wp�ywy na afga�skie terytorium, co stanowi�o jedn� z�przyczyn II wojny anglo-afga�skiej w�latach 1878�1880. Mimo sukces�w Anglik�w okaza�o si�, �e Afga�czycy wykazywali si� moc�nym oporem, a�ca�a operacja wojenna by�a bardzo kosztowna. Po zako�cze�niu konfliktu zgodnie z�dwustronnym porozumieniem emirem Afganistanu 6 A. Lachowski, Tragedia i�m�stwo Afganu. Historia interwencji radzieckiej w�Afganistanie, Zabrodzie 2015, s.�15. 7 J.�Modrzejewska-Le�niewska, Afganistan, dz. cyt., s.�28�32. 1. Charakterystyka konfliktu w�Afganistanie w�kontek�cie historycznym 21 zosta� Abdur Rahman Chan, Brytyjczycy mieli kontrolowa� polityk� zagra�niczn� kraju, natomiast mieli nie ingerowa� w�sprawy wewn�trzne8. Na pocz�tku XX wieku Imperium Rosyjskie podpisa�o konwencj� z�Wiel�k� Brytani�, w�kt�rej uznawa�o Afganistan za obszar wp�yw�w brytyjskich. Podczas Wielkiej Wojny Afganistan nie by� zaanga�owany po �adnej ze stron �wiatowego konfliktu. Do kolejnego prze�omu dosz�o w�1919 roku, kiedy emirem zosta� Ama�nullah Chan, kt�ry zaraz po obj�ciu w�adzy og�osi� pe�n� niezale�no�� kraju, na co nie zgadza�a si� Wielka Brytania, rozpoczynaj�c III wojn� angielsko�-afga�sk�, ostatecznie zako�czon� uznaniem przez Brytyjczyk�w niezale��no�ci Afganistanu. W�1926 roku zosta�y uregulowane stosunki ze Zwi�zkiem Radzieckim dzi�ki podpisaniu paktu o�nieagresji i�w�tym samym roku emirat zosta� przekszta�cony w�kr�lestwo. W�kolejnych dekadach Afganistan przyj�mowa� postaw� nieanga�owania si� w�polityk� mi�dzynarodow�. Po latach konflikt�w uda�o si� unormowa� stosunki z�wci�� obecnymi w�regionie Bry�tyjczykami. W�samym kraju nieustannie �ciera�y si� z�sob� si�y konserwatyw�ne i�reformatorskie9. Kolejnym konfliktem, kt�ry skutkowa� wprowadzeniem polityki kraju na nowe tory, by�a walka z�Pakistanem w�latach 1953�1963 o�pograniczne tere�ny. Po�rednim skutkiem tych walk by�o zbli�enie si� Afganistanu do Zwi�z�ku Radzieckiego. W�tamtym czasie powsta�a Ludowo-Demokratyczna Partia Afganistanu, kt�rej celem by�o wprowadzenie reform w�duchu socjalistycz�nym. Do przemiany ustrojowej dosz�o w�1973 roku, kiedy to zosta� obalony kr�l Mohammad Zaher Szah i�proklamowana zosta�a I�Republika Afganistanu. Kolejny prze�om to 1978 rok i�rewolucja kwietniowa, kt�ra by�a przewrotem dokonanym przez wojskowych. Po zwyci�stwie puczyst�w og�oszono Demo�kratyczn� Republik� Afganistanu10. Wobec gwa�townych zmian, kt�re zachodzi�y w�latach 70. w�Afganistanie, w�adze Zwi�zku Radzieckiego bacznie obserwowa�y i�analizowa�y poczyna�nia swojego po�udniowego s�siada. Obawiano si�, �e brak kontroli nad sy�tuacj� mo�e doprowadzi� do utraty wp�yw�w na tym terenie, kt�re uda�o si� odzyska� Rosjanom w�ostatnich dziesi�cioleciach. Wybuch rewolucji is�lamskiej w�Iranie oraz obawy, �e rozprzestrzeni si� ona na islamskie republi�ki Zwi�zku Radzieckiego, spowodowa�y, �e Biuro Polityczne Komunistycznej 8 J.-Ch. Jauffret, Afganistan 2001�2013. Kronika przepowiedzianego braku zwyci�stwa, t�um. E. Cylwik, J.�Sheybal, Warszawa 2014, s.�19�20. 9 J.�Modrzejewska-Le�niewska, Afganistan w�polityce Wielkiej Brytanii i�Rosji Radzieckiej 1919�1924, Warszawa 2001, s.�54�57. 10 J.�Modrzejewska-Le�niewska, Interwencja ZSRR w�Afganistanie 1979�1989, [w:] Zarys dziej�w Afryki i�Azji. Historia konflikt�w 1869�2000, red. A. Bartnicki, wyd. 2, Warszawa 2000, s.�435; A. Bartnicki, Zarys dziej�w Afryki i�Azji. Wsp�czesne konflikty zbrojne, War�szawa 2010, s.�435�437. Partii Zwi�zku Radzieckiego jesieni� 1979 roku zmieni�o podej�cie do tematu pomocy wojskowej dla Afganistanu. Preludium do zbrojnej interwencji Zwi�zku Radzieckiego by�o podpi�sanie porozumienia mi�dzy tymi pa�stwami, kt�re przewidywa�o r�wnie� pomoc wojskow�. Oficjalnym powodem interwencji by�a pomoc w�kon�fliktach wewn�trznych wobec gro�by ingerencji zewn�trznych agresor�w. W�rzeczywisto�ci Zwi�zek Radziecki obawia� si� rosn�cych w�si�� islamskich fundamentalist�w i�ich potencjalnego wp�ywu na ludno�� po�udniowej cz�ci mocarstwa11. Sama inwazja rozpocz�a si� 25 grudnia 1979 roku. Na pocz�tku niewiele wskazywa�o, �e konflikt a� tak bardzo b�dzie eskalowa�. Mieszka�cy kraju liczyli, �e �braterska pomoc� Zwi�zku Radzieckiego rzeczywi�cie doprowa�dzi do za�agodzenia sytuacji wewn�trz kraju. Niestety interwencja radziec�ka doprowadza�a do pogorszenia si� sytuacji, a�w�miar� up�ywu czasu na�stroje antyrosyjskie zacz�y si� wzmaga�, a�w�zwi�zku z�tym i�op�r wobec obcej armii12. Najwi�kszym b��dem Rosjan by�o opresyjne dzia�anie wobec ludno�ci cywilnej. Ogromne obszary tego kraju zosta�y zaminowane, wal�czono z�islamem, niszczono meczety, a�cywilnych Afga�czyk�w bombar�dowano napalmem i�bombami od�amkowymi. Brutalne metody pacyfikacji sprzyjaj�cych mud�ahedinom wiosek nie przynios�y zreszt� oczekiwanych rezultat�w. W�s�siednim Pakistanie mud�ahedini og�osili d�ihad i�przez g�r�skie prze��cze sz�y ca�e karawany z�pomoc� dla walcz�cych, dozbrajanych przez Amerykan�w, kt�rzy tym sposobem w��czyli si� w�afga�sko-radziecki konflikt13. Interwencj� Zwi�zku Radzieckiego w�Afganistanie mo�na podzieli� na trzy etapy. Pierwszy etap to lata 1979�1982, w�kt�rym ok. 150�tys. rosyjskich �o�nierzy pr�bowa�o zaj�� kraj. Wojska by�y zgrupowane przede wszystkim na terenach przygranicznych, wzd�u� najwa�niejszych szlak�w i�w�takich miastach jak Kandahar czy Kabul. Ponadto wojska radzieckie kontrolowa�y tereny, gdzie wydobywano gaz ziemny, traktuj�c to jako wynagrodzenie za �pomoc� dla Afganistanu. Drugi etap przypad� na lata 1982�1986 i�mo�na powiedzie�, �e by� to czas wojny totalnej, podczas kt�rej Zwi�zek Radziecki wykorzystywa� wszelkie mo�liwe �rodki walki, z�wy��czeniem jedynie broni j�drowej. Mimo zmasowanej, bezpardonowej ofensywy Rosjan do kontrata�ku w�1986 roku przeszli mud�ahedini wspierani przez Stany Zjednoczone. Ostatni etap konfliktu to lata 1986�1989, kiedy to mud�ahedini dominowali 11 Konflikty kolonialne i�postkolonialne w�Afryce i�Azji 1869�2006, red. P. Ostaszewski, War� szawa 2006, s.�498. 12 G. Feifer, Afga�ska ruletka. Radziecka inwazja na Afganistan, t�um. T. Szlagor, Wroc�aw 2011, s.�51�71. 13 R. Braithwaite, Afga�cy�, dz. cyt., s.�134�135. 1. Charakterystyka konfliktu w�Afganistanie w�kontek�cie historycznym 23 w�ofensywie. Du�ym sukcesem rebeliant�w by�o zamkni�cie Rosjan w�cen�trum kraju, z�kt�rego uda�o si� im wydosta� dzi�ki kontrofensywie z�wykorzy�staniem np. rakiet SCUD14. W�lutym 1988 roku Rosjanie og�osili wycofanie wojsk, w�kwietniu tego sa�mego roku Zwi�zek Radziecki, Stany Zjednoczone, Afganistan i�Pakistan za�war�y porozumienie stabilizacyjne. Ostatni radzieccy �o�nierze opu�cili oku�powany kraj 15 lutego 1989 roku. W�trakcie wojny �ycie straci�o 1,5�mln Afga�czyk�w, 90% spo�r�d ofiar to cywile, a�4 mln dozna�o trwa�ego uszczerbku na zdrowiu. Wed�ug oficjalnych danych, najprawdopodobniej zani�onych, zgi�n�o ok. 15�tys. Rosjan, a�ponad 50�tys. zosta�o rannych. Szacuje si�, �e prawie p� miliona �o�nierzy po powrocie do domu zmaga�o si� z�chorobami i�psy�chicznymi problemami spowodowanymi operacj� militarn�15. Sytuacja w�powojennym Afganistanie by�a trudna. Rz�d nie potrafi� wy�wi�za� si� z�podstawowych zada�, chaos w�kraju pog��bia� si�. Sytuacja go�spodarcza kraju by�a tragiczna. Dzia�ania wojenne doprowadzi�y i�tak s�ab� gospodark� Afganistanu do stanu katastrofalnego16. Nastroje radykalizowa�y si�, co doprowadzi�o w�1992 roku do obalenia prezydenta Mohammada Nad��ibullaha przez mud�ahedin�w popartych przez zbuntowanych wojskowych, a�w�konsekwencji do proklamowania Islamskiego Pa�stwa Afganistanu (zwa�nego te� Talibanem)17. Kolejna zmiana ustroju i�nazwy pa�stwa nie przyczy�ni�a si� do poprawy sytuacji politycznej i�spo�ecznej w�kraju. Wewn�trznych spor�w by�o wci�� du�o, a�kolejn� grup�, kt�ra ujawni�a swoje aspiracj� do w�adzy w�pa�stwie, byli talibowie, kt�rzy uaktywnili si� w�1994 roku. Tali�bowie przewa�nie byli Pasztunami i�cechowali si� radykalizmem islamskim. Uda�o si� im w�ci�gu dw�ch lat opanowa� wi�ksz� cz�� kraju i�w�1996 roku proklamowa� nowe pa�stwo � Islamski Emirat Afganistanu18. Mo�na powiedzie�, �e rz�dy talib�w zako�czy�y okres permanentnej anarchii, nie przynios�o to jednak rozwi�zania problem�w spo�ecznych i�go�spodarczych, a�w�rz�dzonym pa�stwie ca�kowicie zast�piono prawo �wieckie prawem szariatu, co w�ciekawych s�owach skomentowa� Wojciech Jagielski w�Modlitwie o�deszcz, jednym z�najwa�niejszych reporta�y, kt�re powsta�y na temat tego regionu: Zapatrzeni w�Koran wioskowi mu��owie postanowili zawr�ci� czas od razu o�blisko p�tora tysi�ca lat, cofn�� si� do epoki i�warto�ci, jakie obowi�zywa�y, gdy w�Arabii 14 J.�Modrzejewska-Le�niewska, Afganistan, dz. cyt., s.�354�358; G. Feifer, Afga�ska rulet� ka�, dz. cyt., s.�174�176. 15 R. �o�, J.�Regina-Zacharski, Wsp�czesne konflikty zbrojne, Warszawa 2010, s.�270�271; J.�Modrzejewska-Le�niewska, Afganistan, dz. cyt., s.�29�31. 16 K.�Korzeniowski, Afganistan. Gdzie regu�� jest brak regu�, Warszawa 2006, s.�34�35. 17 R. Braithwaite, Afga�cy�, dz. cyt., s.�338�340. 18 J.�Modrzejewska-Le�niewska, Afganistan, dz. cyt., s.�398�400. �y� i�naucza� Prorok Mahomet. Chcieli zbudowa� w�Afganistanie pa�stwo na wz�r muzu�ma�skiej wsp�lnoty pierwszych kalif�w19. Szariat wi�za� si� m.in. z�zakazem nauczania i�pracy kobiet. Ponad po�o�wa obywateli straci�a wi�c swoje podstawowe prawa. Wprowadzono surowe kary cielesne i�cz�sto wykonywano wyroki �mierci. Spowodowa�o to, �e na�wet w��rodowiskach protaliba�skich przestano wierzy� w�skuteczno�� no�wych rz�d�w i�talibowie tracili poparcie. W�1996 roku do afga�skiego emiratu sprowadzi�o si� kierownictwo Al-Kaidy ze swoim przyw�dc� Usam� ibn La�dinem. Do g��wnych cel�w Al-Kaidy nale�a�o pozbawienie w�adzy �niewier�nych� na terenach muzu�ma�skich. G��wnym przeciwnikiem sta�y si� Stany Zjednoczone z�sojusznikami20. *** Wydarzeniami, po kt�rych o�talibach i�Al-Kaidzie us�ysza� ca�y �wiat, by�y samob�jcze zamachy terrorystyczne na World Trade Center i�Pentagon 11�wrze�nia 2001 roku. W�wyniku atak�w zgin�o 2977 ludzi, nie licz�c terro�ryst�w, a�rannych zosta�o 6291 os�b. Dzie� zamach�w by� jednym z�najczar�niejszych dni Ameryki i�rozpocz�� on nowy etap w�historii �wiata, w�kt�rym wojna z�terroryzmem sta�a si� jednym z�najwa�niejszych wyzwa�21. Po zamachach prezydent Stan�w Zjednoczonych George Bush za���da� od w�adz Talibanu wydania Usamy ibn Ladina i�zamkni�cia wszystkich o�rodk�w szkoleniowych dla terroryst�w w�ca�ym kraju pod gro�b� wy�powiedzenia wojny. Talibowie odrzucili ultimatum, a�7 pa�dziernika 2001 roku rozpocz�a si� operacja Enduring Freedom, czyli inwazja wojsk NATO, przede wszystkim Si� Zbrojnych Stan�w Zjednoczonych (United States Ar-med Forces), na Afganistan22. Operacja Enduring Freedom zako�czy�a si� sukcesem. B�yskawiczne zwyci�stwo wojsk NATO by�o dla przyw�dc�w Stan�w Zjednoczonych i�kraj�w sojuszniczych wielkim zaskoczeniem. Czynnikami, kt�re umo�li�wi�y osi�gni�cie tego spektakularnego sukcesu, by�y: doskona�ej jako�ci informacje wywiadowcze, partnerska wsp�praca z�Sojuszem P�nocnym, 19 W. Jagielski, Modlitwa o�deszcz, Warszawa 2002, s. 294. 20 H.M.�Kr�likowski, C. Marcinkowski, Afganistan 2002, Warszawa 2003, s.�11�12. 21 D. Duda, Terroryzm islamski, Krak�w 2002, s.�32. 22 P. Gajos, Udzia� si� specjalnych koalicji mi�dzynarodowej w�operacji antyterrorystycz� nej w�Afganistanie (2001�2002), [w:] Operacje pokojowe i�antyterrorystyczne w�procesie utrzymania bezpiecze�stwa mi�dzynarodowego w�latach 1948�2004, red. D. Kozieraw�ski, Toru� 2006, s.�189; Stracona dekada? Polityka bezpiecze�stwa Stan�w Zjednoczonych wobec �globalnych obszar�w niestabilno�ci� (Iraku, Iranu, KRL-D oraz Afganistanu) w�la�tach 2001�2011, red. �. Smalec, Warszawa 2012, s.�32; W. Lizak, Wojna w�Afganistanie i�jej regionalne implikacje, �Rocznik Strategiczny� 2001/2002, Warszawa 2002, s.�348�349. 1. Charakterystyka konfliktu w�Afganistanie w�kontek�cie historycznym 25 wykorzystanie zaawansowanych technologii w�zakresie uzbrojenia i���czno��ci, a�nade wszystko w�a�ciwie dobrani ludzie kieruj�cy i�realizuj�cy ope�racj�. Stany Zjednoczone udowodni�y �wiatu, �e dzi�ki swojej zaawanso�wanej technologii s� w�stanie przeprowadzi� szybk�, sprawn� i�zwyci�sk� operacj� militarn� w�kraju tak odleg�ym i��trudnym� jak Afganistan. Samo zwyci�stwo militarne nie rozwi�zywa�o jednak problemu w�tym biednym i�skonfliktowanym wewn�trznie pa�stwie23. W�grudniu 2001 roku podj�to decyzj� o�misji stabilizacyjnej, kt�ra przewidywa�a m.in. utworzenie Mi�dzynarodowych Si� Wsparcia Bezpiecze�stwa (ISAF, International Security Assistance Force), kt�rych g��wnym celem by�o wsparcie w�adz afga�skich w�nowo utworzonym Pa�stwie Islamskim Afganistanu (kt�re w�2004 roku przekszta�cone zosta�o w�Islamsk� Republik� Afganistanu), a�tak�e rozbicie pozosta�ych grup partyzanckich talib�w. W�marcu 2003 roku Amerykanie przyst�pili do kolejnej inwazji, tym ra�zem na Irak. Zaj�ci now� wojn� stracili zainteresowanie afga�skimi sprawa�mi. Dzi�ki temu talibowie, kt�rych niemal kompletne dow�dztwo schroni�o si� w�Pakistanie, odbudowali partyzanckie wojsko i�ruszyli do kontrnatarcia. Pocz�tkowo ani Afga�czycy, zaj�ci tworzeniem struktur w�adzy i�licz�cy na pot�g� militarn� Stan�w Zjednoczonych, ani Amerykanie, uwik�ani w�kon�flikt w�Iraku i�w�innych rejonach �wiata, nie traktowali rebelii talib�w zbyt powa�nie24. Talibowie ro�li jednak w�si��, w�zwi�zku z�czym pod koniec 2008 roku Rada Bezpiecze�stwa ONZ wyrazi�a zaniepokojenie sytuacj� w�Afganistanie i�wskaza�a na konieczno�� pomocy destabilizuj�cemu si� pa�stwu. Prezydent Stan�w Zjednoczonych Barack Obama w�grudniu 2009 roku zaprezentowa� now� polityk� wobec Afganistanu, kt�ra polega�a na wys�aniu do tego kraju kolejnych �o�nierzy. G��wnym celem nowej misji by�a walka z�grupami ter�rorystycznymi powi�zanymi z�talibami, kt�rych dzia�ania by�y wrogie wobec pa�stw Zachodu25. Pomimo �e sytuacja w�Afganistanie wcale si� nie poprawia�a, to coraz czꭜciej zacz�y si� pojawia� g�osy wzywaj�ce do zako�czenia misji stabilizacyj�nej. Szczeg�lnie nasili�y si� one po zlokalizowaniu i�zabiciu Usamy ibn Ladina 23 G. Berntsen, R. Pezzullo, Kryptonim Jawbreaker. Polowanie na Osam� bin Ladena, t�um. K.�Mazurek, Katowice 2006, s.�361�362; 24 A. Giustozzi, Koran, ka�asznikow i�laptop. Rebelia neotalib�w w�Afganistanie, t�um. M.�M�ller, Krak�w 2009, s.�145; Analiza BBN: �Nowa strategia afga�skich Talib�w i�jej konsekwencje dla wdra�ania procesu transition�, 14.10.2011, www.bbn.gov.pl/pl/wy�darzenia/3444,Analiza-BBN-quotNowa-strategia-afganskich-Talibow-i-jej-konsekwenc je-dla-wdrazan.html [dost�p: 23.09.2017]. 25 M.�Madej, Interwencja w�Afganistanie � najd�u�sza wojna, najwi�ksze fiasko?, [w:] Wojny Zachodu, red. ten�e, Warszawa 2017, s.�126�127; M.�Trzpil, Afganistan A.D. 2010. Nowa strategia koalicji mi�dzynarodowej szans� na prze�om?, �Bezpiecze�stwo Narodowe� 2010, nr�12�13, s.�27. 2�maja 2011�roku w�pakista�skim Abbottabadzie. Wiele stron postrzega�o to wydarzenie jako uwie�czenie ca�ego konfliktu, do kt�rego powstania przede wszystkim przyczyni� si� zorganizowany przez ibn Ladina atak na Stany Zjed�noczone. Wa�nym argumentem za zako�czeniem misji by�o zniech�cenie spo�ecze�stw stratami w�r�d wojsk koalicyjnych. Odnotowywano narastaj��ce zniecierpliwienie i�krytyk� ze strony opinii publicznej stymulowane rosn��cymi stratami ISAF w�wielu pa�stwach, w�tym w�Polsce26. Pierwsze oddzia�y NATO, w�tym �o�nierze Stan�w Zjednoczonych, zacz�y si� wycofywa� z�Afganistanu w�lipcu 2011 roku, mimo �e w�tamtym czasie kraj by� os�abiony zwi�kszon� liczb� atak�w i�ros�o prawdopodobie�stwo obalenia legalnych rz�d�w przez talib�w. Podsumowanie 10-letnich dzia�a� nie wygl�da�o dobrze. Pomimo pot�nych si� Amerykan�w i�ich sojusznik�w nie uda�o si� im unieszkodliwi� talibskich rebeliant�w27. Kompromisem w�sprawie dalszej misji w�Afganistanie by�o porozumienie, na podstawie kt�rego cz�� si� mia�a pozosta� w�kraju, �eby przygotowa� afga�skie si�y bezpiecze�stwa (ASB) do walki z�talibami i�innymi fundamen�talistami islamskimi. W�tej skomplikowanej sytuacji wewn�trznej i�mi�dzyna�rodowej pa�stwa uczestnicz�ce w�operacji ISAF konsekwentnie realizowa�y plan wycofywania si� z�Afganistanu. Odpowiedzialno�� za bezpiecze�stwo stopniowo przekazywano w�adzom afga�skim28. Sytuacja w�Afganistanie nadal jest bardzo niestabilna. Bazy si� mi�dzyna�rodowych s� ostrzeliwane z�rakiet i�mo�dzierzy, zdarzaj� si� ataki bombowe czy te� samob�jcze. Destrukcyjnie na stabilizacj� wp�ywa te� potajemne wprowadzanie do armii i�policji afga�skiej talibskich bojownik�w. Szkolona przez zachodnie si�y legalna Narodowa Armia Afga�ska (ANA, Afghan Natio�nal Army) nie podnosi swojej zdolno�ci bojowej i�w�przypadku w�konfronta�cji z�talibami i�innymi oddzia�ami rebelianckimi si�y rz�dowe ponosz� straty, a�prozachodni rz�d ulega powolnej destrukcji29. Wobec takiej sytuacji Stany Zjednoczone pod rz�dami Donalda Trumpa od 2017 roku postanowi�y wzmocni� swoje si�y w�Afganistanie, wysy�aj�c 3�tys. �o�nierzy (przy czym na miejscu wci�� stacjonuje 11�tys.), jednocze�nie 26 Zabicie Usamy ibn Ladina by�o podstaw� do wycofania si� Francji z�Afganistanu w�2012 roku; zob. J.-Ch. Jauffret, Afganistan 2001�2013�, dz. cyt., s.�276�277; M.�Bieniek, S. Ma� zur, Konflikty zbrojne we wsp�czesnym �wiecie. Przyczyny, rejony wyst�powania, Krak�w 2013, s.�60�61; M.�van Crevald, Zmienne oblicze wojny. Od Marny do Iraku, t�um. J.�Szku� dli�ski, Pozna� 2008, s.�278. 27 M.�Sobczak, Wielka tr�jka Afganistanu, 27.10.2012, www.polska-zbrojna.pl/home/articl einmagazineshow/5299?t=wielka-trojka-afganistanu [dost�p: 29.10.2017]. 28 M.�Trzpil, Raport. Afganistan jako najwi�ksze wsp�czesne wyzwanie dla NATO, �Bezpie� cze�stwo Narodowe� 2009, nr�10, s.�58�60 [dost�p: 30.10.2017]. 29 T. Ot�owski, Talibowie graj� na czas, 1.09.2016, www.polska-zbrojna.pl/home/articlein� magazineshow/20372?t= talibowie-graj�-na-czas [dost�p: 28.10.2017]. 1. Charakterystyka konfliktu w�Afganistanie w�kontek�cie historycznym 27 ��daj�c od kraj�w cz�onkowskich NATO skierowania do Afganistanu dodat�kowego tysi�ca30. *** Historia udzia�u �o�nierzy Wojska Polskiego w�misjach zwi�zanych z�reali�zacj� postanowie� porozumie� pokojowych si�ga 1953 roku, kiedy to pierw�si polscy obserwatorzy wojskowi zostali wyznaczeni do Komisji Nadzorczej Pa�stw Neutralnych w�Korei. Od listopada 1973 roku �o�nierze Si� Zbrojnych RP nieprzerwanie uczestnicz� w�operacjach pokojowych prowadzonych pod flag� ONZ, NATO, UE czy OBWE. Profesjonalizm i�poczucie obowi�zku polskich �o�nierzy i�personelu cywilnego by�y i�s� szeroko doceniane zar�wno przez organizacje mi�dzynarodowe odpowiedzialne za ich przebieg, jak i�przez rz�dy i�spo�ecze�stwa kraj�w, na kt�rych terenie by�y i�s� te operacje prowa�dzone. Zaanga�owanie Polski w�operacjach pokojowych wynika z�aktywno��ci naszego kraju na arenie mi�dzynarodowej na rzecz zapewnienia pokoju i�bezpiecze�stwa mi�dzynarodowego. Miejsce Polski w��wiatowym systemie bezpiecze�stwa okre�laj� cele, kt�re kraj stawia sobie w�zakresie bezpiecze�stwa i�mo�liwo�ci ich realizacji. Bie��ce priorytety polskiej polityki bezpie�cze�stwa zosta�y zdefiniowane w�przyj�tej 5 listopada 2014 roku Strategii bezpiecze�stwa narodowego Rzeczypospolitej Polskiej. W�zdefiniowanych zadaniach Rzeczypospolitej w�zakresie bezpiecze�stwa mi�dzynarodowego: NATO stanowi najwa�niejsz� form� polityczno-wojskowej wsp�pracy Polski z�sojusznikami. Unia Europejska wspiera rozw�j spo�eczno-gospodarczy Polski i�umacnia jej pozycj� w��wiecie. Najwa�niejszym partnerem pozaeuropejskim Pol�ski pozostaj� Stany Zjednoczone Ameryki31. Zadania Si� Zbrojnych RP w�zapewnieniu bezpiecze�stwa mi�dzynarodo�wego zosta�y okre�lone w�punkcie 76: Uczestnictwo w�dzia�aniach na rzecz stabilizacji sytuacji mi�dzynarodowej oraz w�mi�dzynarodowych misjach i�operacjach zarz�dzania kryzysowego wymaga utrzymywania przez Si�y Zbrojne RP adekwatnych si� i��rodk�w wspieraj�cych udzia� w�r�nych typach operacji i�misji zarz�dzania kryzysowego (pokojowych, reagowania kryzysowego, pomocy humanitarnej) prowadzonych przez NATO, UE, ONZ oraz innych operacjach wynikaj�cych z�porozumie� mi�dzynarodowych, 30 USA chc� od NATO kolejnego [sic!] 1000 �o�nierzy w�Afganistanie, 5.10.2017, www.bankier.pl/wiadomosc/USA-chca-od-NATO-kolejnego-1000-zolnierzy-w�Afganistanie-4016495.html [dost�p: 28.10.2017]; T. Zachurski, Prezydent Trump przed�stawi� now� strategi� USA w�Afganistanie, 22.08.2017, www.bankier.pl/wiadomosc/ Prezydent-Trump-przedstawil-nowa-strategie-USA-w-Afganistanie-3732682.html [do�st�p: 28.10.2017]. 31 Strategia bezpiecze�stwa narodowego Rzeczypospolitej Polskiej, 2014, s.�9. a�tak�e wsp�pracy wojskowej w�zakresie rozwoju i�stosowania �rodk�w budowy zaufania i�bezpiecze�stwa32. Przedstawione wypowiedzi �wiadcz�, i� Rz�d Rzeczypospolitej Polskiej podejmuje problematyk� operacji pokojowych w�nowych uwarunkowaniach XXI wieku i�odnosi si� do tego problemu z�du�ym poczuciem odpowiedzial�no�ci. Polska jest aktywnym uczestnikiem operacji pokojowych od wielu lat. Szeroki udzia� i�zaanga�owanie Polski w�dzia�alno�� pokojow� wynika z�fun�damentalnych priorytet�w polskiej racji stanu, zgodnie z�kt�rymi bezpie�cze�stwo narodowe zapewnia si� przez aktywny udzia� w�regionalnych i�glo�balnych strukturach bezpiecze�stwa. Po atakach terrorystycznych 11 wrze�nia 2001 roku zawi�zano z�inicjaty�wy Stan�w Zjednoczonych koalicj� antyterrorystyczn�. W�listopadzie tego sa�mego roku nasz sojusznik zza oceanu zwr�ci� si� do rz�du polskiego z�pro�b� o�skierowanie w�styczniu 2002 roku kontyngentu w�liczbie 300 os�b. Polskie w�adze odnios�y si� pozytywnie do tego pomys�u i�tak Polski Kontyngent Wojskowy (PKW) sk�adaj�cy si� z 122 �o�nierzy rozpocz�� stacjonowanie w�afga�skiej bazie Bagram. Do pierwszych zada� PKW nale�a�o rozminowa�nie miejscowego lotniska, rozbudowa umocnie� i�dystrybucja paliwa i�wody dla oddzia��w ameryka�skich. Do Afganistanu, w�ramach PKW, zosta�a te� wys�ana Jednostka Wojskowa GROM, kt�rej g��wnym zadaniem by�a ochrona zagranicznych polityk�w i�dyplomat�w33. Wraz ze zmian� sytuacji podczas misji w�Afganistanie zmienia�a si� r�w�nie� rola i�liczebno�� PKW. W�2006 roku sytuacja pogorszy�a si�, talibowie za�cz�li ponownie rosn�� w�si��, w�zwi�zku z�czym zwi�kszono liczb� polskich �o�nierzy ze 120 do 190, a�pod koniec tego roku a� do 1200 os�b. Do ich g��w�nych zada� zalicza�y si� dzia�ania stabilizacyjne oraz doradczo-szkoleniowe, a�tak�e aktywne zwalczanie si� talib�w34. Z�uwagi na bezpiecze�stwo i�rozw�j operacji ISAF w�latach 2007�2009 wk�ad Polski stopniowo i�systematycznie zwi�ksza� si� (I�III zmiana). Wraz z�rozpocz�ciem IV zmiany PKW zosta� powi�kszony do ok. 1600 �o�nierzy 32 Tam�e, s.�32. 33 J.Z. Matuszak, Wojsko Polskie w�Afganistanie 2002�2014, Warszawa 2014, s.�54; B. Twor� kowski, Si�y Zbrojne RP w�operacjach pokojowych � wymiar historyczny i�wsp�czesny, [w:] Wsp�czesne wyzwania teorii i�praktyki bezpiecze�stwa, red. S. Mazur, M.�Ostrowska, Kra� k�w 2016, s.�78; J.�Rybak, Grom.pl, Warszawa 2005, s.�96�107. 34 M.�Lakomy, Misja International Security Assistance Force w�polskiej polityce bezpiecze� stwa na pocz�tku XXI wieku, �Studia Politicae Universitatis Silesiensis� 2013, t. 11, s.�234; B. Wind, Udzia� Polski w�dzia�aniach stabilizacyjnych w�Afganistanie, �Polski Przegl�d Dyplomatyczny� 2007, nr�1, s.�9; Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z�dnia 22 listopada 2006�r. zmieniaj�ce postanowienie o�przed�u�eniu okresu u�ycia Polskiego Kontyngentu Wojskowego w�Islamskim Pa�stwie Afganistanu (M.P. z 2006�r. Nr 84, poz. 862). 1. Charakterystyka konfliktu w�Afganistanie w�kontek�cie historycznym i�pracownik�w wojska, a�nast�pnie do ok. 2000 w�zmianie V oraz do ok. 2200 w�zmianie VI. Szczeg�lnym sukcesem i�potwierdzeniem pozycji Polski w�NATO by�o przej�cie z�dniem 1 listopada 2008 roku odpowiedzial�no�ci za prowincj� Ghazni35. Konsoliduj�c ca�o�� polskich si� w�prowincji Ghazni, utworzono Si�y Zadaniowe Bia�y Orze� (ang. Task Force White Eagle, zwane tak�e: Polskie Si�y Zadaniowe � PSZ)36, jednostk� szczebla brygady podlegaj�c� bezpo��rednio Dow�dztwu Regionu Wsch�d (RC-E, Regional Command East) i�pro�wadz�c� dzia�ania o�charakterze stabilizacyjno-szkoleniowym w�tej prowin�cji37. Zwi�kszenie liczebno�ci PKW i�wyposa�enia bojowego oraz przej�cie odpowiedzialno�ci za dowodzenie prowincj� Ghazni by�o realizacj� za�o�e� przedstawionych przez polski rz�d jeszcze w�2007 i�2009 roku. Zaanga�owa�nie Polski w�misj� ISAF wynika�o r�wnie� z�za�o�e� i�cel�w zdefiniowanych w�dokumentach strategicznych dotycz�cych bezpiecze�stwa i�obronno�ci pa�stwa38. W�odpowiedzi na now� doktryn� Baracka Obamy z�2009 roku, przewi�duj�c� zwi�kszenie si� zbrojnych w�Afganistanie, polski rz�d oznajmi�, �e zwi�kszy liczb� kontyngentu w�2010 roku o�600 polskich �o�nierzy. Decy�zje te zosta�y podj�te wbrew opinii publicznej w�Polsce, kt�ra po pocz�tko�wym udzieleniu poparcia wojnie z�terroryzmem w�zwi�zku z�ponoszonymi ofiarami zmienia�a zdanie. Do g��wnych zada� PKW w�tym okresie nale�a�o zapewnienie bezpiecze�stwa ludno�ci cywilnej, wsparcie legalnych w�adz oraz szkolenie ANA i�policji39. W�2012 roku rozpocz�to wycofywanie si� NATO z�rejonu operacji i�prze�kazywanie odpowiedzialno�ci za bezpiecze�stwo samym Afga�czykom. 9�maja 2014 roku XIV zmiana PKW przekaza�a odpowiedzialno�� za prowin�cj� Ghazni Afga�czykom. Prowadzenie misji obj�a od 5�czerwca 2014 roku XV zmiana PKW w�Bagram. Jej g��wnym zadaniem by� udzia� w�systemie ochrony Bagram Security Zone, a�tak�e bezpieczne wycofanie si� i��rodk�w z�terytorium Islamskiej Republiki Afganistanu do ko�ca 2014 roku. 35 Do�wiadczenia z�zaanga�owania Polski w�operacje wojskowe w�Islamskiej Republice Afga� nistanu w�latach 2002�2014, red. R. Reczkowski, Bydgoszcz 2016, s.�16�17. 36 Terminy Polski Kontyngent Wojskowy (PKW) i�Polskie Si�y Zadaniowe (PSZ) s� w�publi� kacji stosowane zamiennie. 37 Polscy �o�nierze w�Afganistanie 2002�2014, red. B. Pacek, Warszawa 2015, s.�76. 38 Zob. Strategia bezpiecze�stwa RP z�listopada 2007 roku; Strategia udzia�u Si� Zbrojnych RP w�operacjach mi�dzynarodowych ze stycznia 2009 roku; Kierunki zaanga�owania Polski w�Afganistanie w�latach 2011�2014 z�wrze�nia 2011 roku; T. Wr�bel, Misja or�a, �Polska Zbrojna� 2009, nr�6, s.�36. 39 Polacy w�Afganistanie, 29.12.2009, www.altair.com.pl/news/view?news_id=3827 [do� st�p: 25.10.2017]; Stosunek do operacji militarnej w�Afganistanie, CBOS, komunikat z�bada� BS/142/2008; J.Z. Matuszak, Wojsko Polskie�, dz. cyt., s.�254�255. Podsumowanie ponaddziesi�cioletniej misji PKW w�Afganistanie na ko�niec 2014 roku wygl�da�o nast�puj�co. �mier� ponios�o 43 �o�nierzy i�2 pra�cownik�w wojska. Poszkodowanych zosta�o 869 �o�nierzy i�pracownik�w wojska, w�tym 361 zosta�o rannych. Og�lny koszt zaanga�owania Polski w�Afganistanie szacuje si� na 6 mld z�otych. W�misji uczestniczy�o ��cznie 28�tys. �o�nierzy. W�ramach odbudowy prowincji Ghazni zrealizowano 194 projekty pomocowe, obejmuj�ce takie dzia�ania jak budowa dr�g, most�w, szpitali, szk� i�innych o�rodk�w u�yteczno�ci publicznej. Przeszkolono 4�tys. os�b w�zakresie sprawowania administracji, s�downictwa, szkolnic�twa i�aktywizacji zawodowej oraz wyposa�ono obiekty u�yteczno�ci pu�blicznej w�sprz�t o�warto�ci ponad 80 mln z�otych. Jednym z�najwi�kszych osi�gni�� Zespo�u Odbudowy Prowincji (PRT, Provincial Reconstruction Team) w�zakresie bezpiecze�stwa w�prowincji Ghazni by�o utworzenie Cen�trum Zarz�dzania Kryzysowego. Opr�cz tego z�zasob�w MON przekazano m.in. sprz�t medyczny, �ywno�ciowy, kwaterunkowy o���cznej warto�ci ok.�4,5 mln z�otych40. Podsumowuj�c, udzia� Si� Zbrojnych RP w�operacji ISAF mia� niebagatel�ne znaczenie dla jej rozwoju. Operacja mia�a ogromne znaczenie dla bezpie�cze�stwa Polski i��wiata zar�wno w�wymiarze politycznym, jak i�militarnym. By�a to r�wnie� najtrudniejsza misja w�historii NATO. Udzia� w�tak trudnej mi�dzynarodowej misji potwierdzi� bardzo dobre przygotowanie polskich �o�nierzy i�jednocze�nie przyczyni� si� do wzbogacenia do�wiadczenia na wielu polach sztuki militarnej. Polska podnios�a swoj� renom� w�oczach spo�eczno�ci mi�dzynarodowej i�okaza�a si� lojalnym sojusznikiem Stan�w Zjednoczonych i�innych pa�stw NATO41. 40 Misja ISAF � podsumowanie, 27.12.2014, www.mon.gov.pl/aktualnosci/artykul/2014�12-27-misja-isaf-podsumowanie/pdf [dost�p: 29.10.2017, obecnie link nieaktywny]; N.�B�czyk, P. Bernabiuk, T. Wr�bel, Afganistan � wielka lekcja, �Polska Zbrojna� 2014, nr�12, s.�13�21. 41 Ju� po zako�czeniu pisania niniejszej ksi��ki dosz�o do wydarze�, o�kt�rych us�ysza� ca�y �wiat. W�sierpniu 2021 roku talibom uda�o si� zdoby� kontrol� nad ca�ym Afganistanem i�proklamowa� powstanie Islamskiego Emiratu Afganistanu, a�pozosta�e si�y ameryka�skie i�NATO po 20 latach ewakuowa�y si� z�tych teren�w. Zob. szerzej: K.�Baku�a, Wielka ewakuacja Amerykan�w z�Afganistanu. Wsparcie Marines i�spadochroniarzy, 13.08.2021, www.defence24.pl/wielka-ewakuacja-amerykanow-z-afganistanu-wsparcie-marines�i-spadochroniarzy [dost�p: 31.08.2021]; ten�e, Talibowie przejmuj� ameryka�skie drony i�rosyjskie �mig�owce, 14.08.2021, www.defence24.pl/talibowie-przejmuja�amerykanskie-drony-i-rosyjskie-smiglowce [dost�p: 31.08.2021]; Talibowie kontroluj� Afganistan. �NATO nie wr�ci, by walczy�, 16.08.2021, www.defence24.pl/talibowie�kontroluja-afganistan-nato-nie-wroci-by-walczyc [dost�p: 31.08.2021]; Talibowie cze�kaj� na przej�cie kontroli nad portem lotniczym w�Kabulu, 29.08.2021, www.defence24. pl/talibowie-czekaja-na-przejecie-kontroli-nad-portem-lotniczym-w-kabulu [dost�p: 31.08.2021]. 1. Charakterystyka konfliktu w�Afganistanie w�kontek�cie historycznym Rysunek 1. Historia udzia�u PKW w�operacjach w�Afganistanie �r�d�o: prezentacja dow�dcy operacyjnego z�24 czerwca 2013 roku �Aktualne i�perspekty�wiczne misje poza granicami pa�stwa�. Rozdzia� 2. Analiza etap�w przygotowa� komponent�w 6 BPD wydzielonych do XI zmiany Udzia� 6 Brygady Powietrznodesantowej (6 BPD) jako podstawowego kom�ponentu Polskich Kontyngent�w Wojskowych (PKW) w�Islamskiej Republice Afganistanu uwzgl�dniony by� w�Planie udzia�u Wojsk L�dowych w�operacji ISAF z�ponad dwuletnim wyprzedzeniem. Wyznaczony na stanowisko do�w�dcy brygady gen. bryg. Bogdan Tworkowski jesieni� 2010 roku otrzyma� jako g��wne zadanie skupienie uwagi na tym przedsi�wzi�ciu. Pozwoli�o to na uwzgl�dnienie tego problemu w�dzia�alno�ci szkoleniowej i�kadrowej. Ponadto dotychczasowy udzia� Wojska Polskiego w�operacji ISAF, w�tym pododdzia��w brygady, wni�s� wiele zmian w�procesie przygotowania kolejnych kontyngent�w. Podstaw� do rozpocz�cia formalnych przygotowa� by� Rozkaz [�] Dow�dcy Wojsk L�dowych [�] w�sprawie formowania i�przygotowania XI�zmiany Polskiego Kontyngentu Wojskowego w�Islamskiej Republice Afganistanu. Na tej podstawie oraz na podstawie dodatkowych dokumen�t�w (szczeg�owych wytycznych szefa sztabu i�szefa szkolenia Wojsk L�do�wych w�sprawie formowania i�przygotowania XI zmiany PKW w�Islamskiej Republice Afganistanu, wytycznych szefa logistyki Inspektoratu Wsparcia SZ i�szefa S�u�by Zdrowia Wojsk L�dowych w�tej sprawie oraz Harmonogra�mu zasadniczych przedsi�wzi�� przygotowania komponent�w XI zmiany PKW Afganistan do udzia�u w�operacji ISAF w�Afganistanie) rozpocz�to for�malny proces przygotowania, kt�rego fazy zaprezentowano poni�ej. Faza pierwsza � planowanie � obejmowa�a szeroki zakres prac zwi�za�nych z�opracowaniem dokumentacji planistycznej oraz przeprowadzeniem kwalifikacji na�zasadnicze stanowiska dow�dcze i�specjalistyczne w�celu stworzenia warunk�w do�sformowania i�szkolenia XI zmiany PKW Afgani�stan. Faza ta obejmowa�a wykonanie dokumentacji organizacyjno-rozka�zodawczej oraz realizacj� zada� maj�cych zapewni� dogodne warunki do przygotowania �o�nierzy XI zmiany do rozpocz�cia szkolenia w�centrach i�o�rodkach szkolenia specjalist�w. G��wne przedsi�wzi�cia, kt�re zrealizo�wano w�tej fazie, to: � zorganizowanie i�przeprowadzenie narady szkoleniowo-metodycznej z�udzia�em dow�dc�w jednostek wojskowych, przedstawicieli Rodzaj�w Si� Zbrojnych (RSZ) i�instytucji wojskowych wydzielaj�cych komponenty, po�wi�con� uzgodnieniu realizacji wsp�lnych przedsi�wzi�� szkolenio�wych XI zmiany; Rysunek 2. Fazy przygotowania XI zmiany PKW 6 BRyGADA POWIETRZNODESANTOWA IM. GEN. BRyG. S.F. SOSABOWSKIEGO CyKL PRZyGOTOWANIA REALIZOWANy W IV FAZACH II FAZA I FAZA III FAZA IV FAZA PRZyGOTOWANIE PLANOWANIE SZKOLENIE PRZyGOT. DO ROTACJI I�FORMOWANIE 9.05�30.06.2011 1.07�31.08.2011 1.09.2011�2.03.2012 �r�d�o: opracowanie w�asne. � przygotowanie dokumentacji szkoleniowej, dokument�w rozkazodaw�czych i�pomocniczych1; � wst�pne kwalifikacje �o�nierzy do obsadzenia stanowisk w�komponen�tach XI zmiany; � opracowanie wytycznych w�sprawie zabezpieczenia medycznego proce�su przygotowania komponent�w XI zmiany oraz harmonogramu szcze�pie� i�bada� medycznych; � studiowanie materia��w dotycz�cych do�wiadcze� poprzednich zmian PKW, bie��cej sytuacji w�prowincji Ghazni oraz wniosk�w z�poprzednich konflikt�w w�Afganistanie; Podstawowe dokumenty, kt�re wyda� dow�dca 6 BPD w�tej sprawie to: Rozkaz [�] do�w�dcy 6 BPD [�] w�sprawie formowania i�przygotowania XI zmiany PKW Afganistan; De�cyzja Dow�dcy 6 BPD do przygotowania i�szkolenia PKW Afganistan; Program szkolenia XI zmiany PKW Afganistan � 6 BPD; dokumenty dost�pne w�kancelarii niejawnej 6 BPD. � wszcz�cie post�powa� sprawdzaj�cych w�sprawie wydania �o�nierzom i�pracownikom wojska po�wiadcze� bezpiecze�stwa, kt�rzy posiadaj� dost�p do informacji niejawnych oznaczonych klauzul� tajno�ci ni�sz� ni� jest to wymagane w�wymienionym wykazie; � wyznaczenie oddzia��w gospodarczych do zabezpieczenia finansowego i�materia�owego formowanych przez 6 BPD komponent�w XI zmiany; � okre�lenie potrzeb w�zakresie szkolenia i�wyposa�enia �o�nierzy do misji; � zg�oszenie potrzeb dotycz�cych uzbrojenia i�sprz�tu wojskowego oraz �rodk�w materia�owych w�celu zabezpieczenia procesu szkolenia XI�zmiany; � zg�oszenie do w�a�ciwych gestor�w uzbrojenia i�sprz�tu wojskowego oraz kom�rek organizacyjnych Dow�dztwa Wojsk L�dowych dodatko�wych potrzeb rzeczowo-finansowych, zapotrzebowa� na brakuj�ce indy�widualne uzbrojenie i�sprz�t wojskowy do przygotowania i�wyposa�enia formu�owanych komponent�w XI zmiany PKW Afganistan; � przes�anie do logistyki Dow�dztwa Wojsk L�dowych wykazu wyznaczo�nych oddzia��w gospodarczych do zabezpieczenia materia�owego i�fi�nansowego formowanych przez 6 BPD komponent�w XI zmiany; � zg�oszenie do w�a�ciwych Wojskowych Oddzia��w Gospodarczych (WGO) potrzeb w�zakresie przygotowania formowanych komponent�w XI zmiany. Proces planowania wymaga� olbrzymiego wysi�ku od dow�dztwa i�szta� bu brygady. Negatywny wp�yw na dzia�alno�� w�tym zakresie mia�a zbyt ma�a liczebno�� personelu poszczeg�lnych kom�rek organizacyjnych oraz konieczno�� realizacji zada� bie��cych, niezwi�zanych z�procesem przygo�towania XI zmiany. Atutem natomiast by�a olbrzymia wiedza i�do�wiadcze�nie oraz umiej�tno�ci organizacyjne kierowniczego personelu i�podleg�ych �o�nierzy. W�procesie przygotowania kontyngentu rozwini�te i�wyposa�one w�nowoczesny sprz�t pododdzia�y 6 BPD by�y w�stanie samodzielnie wysta�wi� jednorodne zgrupowania bojowe (ZB): �A� na bazie 6 BPD i��B� na bazie 16�BPD2. Dodatkowo pozosta�e jednostki by�y �r�d�em zasob�w do stworze�nia lub uzupe�nienia innych element�w ugrupowania. W�trakcie obsadzania stanowisk �misyjnych� nie odnotowano na wi�ksz� skal� negatywnego wp�y�wu na przebieg kwalifikacji wymogu uzyskiwania pisemnej zgody �o�nierzy na pe�nienie s�u�by poza granicami pa�stwa3. Taki stan powodowa� jednak 2 Sk�ad XI zmiany PKW tworzony na bazie 6 BPD. 3 Wraz z�wej�ciem w��ycie Ustawy z�dnia 11 wrze�nia 2003�r. o�s�u�bie wojskowej �o��nierzy zawodowych (Dz.U. z�2003�r. Nr 179, poz 1750), tj. z�dniem 1 lipca 2004�r., zli�kwidowano obowi�zuj�c� na mocy art. 20a Ustawy z�dnia 30 czerwca 1970�r. o�s�u�bie wojskowej �o�nierzy zawodowych (Dz.U. z�1970�r. Nr�16, poz. 134 ze zm.) konieczno�� uzyskania zgody �o�nierza zawodowego na wyznaczenie lub skierowanie do s�u��by wojskowej poza granicami pa�stwa. Tryb kierowania �o�nierzy do PKW okre�lo�no r�wnie� w�Rozporz�dzeniu Rady Ministr�w z�dnia 16 wrze�nia 2010�r. w�sprawie pewne trudno�ci w�obsadzaniu szczeg�lnie deficytowych stanowisk (np. le�karza). Problem ten by� r�nie oceniany w�zale�no�ci od korpusu osobowe�go. Wed�ug 45,5% ankietowanych do realizacji zada�, kt�re otrzyma�a 6 BPD, powinno kierowa� si� ograniczone pododdzia�y (na zasadzie obowi�zku dla wszystkich �o�nierzy), poniewa� gwarantowa�oby to zgranie �o�nierzy oraz realizacj� zada� na najwy�szym poziomie. W�analizowanej grupie znalaz�o si� r�wnie� 25,3% os�b, kt�re twierdzi�y, �e rekrutacj� powinno si� ogranicza� do zaci�gu ochotniczego, poniewa� wed�ug nich jedynie ochotnik b�dzie zmotywowany do wykonywania zada� na najwy�szym mo�liwym poziomie. Natomiast 29,3% respondent�w uwa�a�o, �e w�r�d ch�tnych powinno si� prowadzi� selekcj� i�wybiera� najlepszych. Pozwoli�oby to na wyb�r najbar�dziej kompetentnych, a�jednocze�nie zmotywowanych os�b, na poszczeg�l�ne stanowiska (Wykres 5). Wed�ug zdecydowanej wi�kszo�ci oficer�w (87,5%) do realizacji zada�, kt�re otrzyma�a 6 BPD, powinno si� kierowa� ograniczone pododdzia�y na zasadzie obowi�zku dla wszystkich �o�nierzy. W�r�d podofi�cer�w r�wnie� najwy�szy odsetek (41%) stanowi�y osoby twierdz�ce, �e na misje powinno si� kierowa� ograniczone pododdzia�y. Natomiast w�przypad�ku szeregowych najliczniejsz� grup� (43,2%) stanowi�y osoby, kt�re uwa�a��y, �e do realizacji zada� 6 BPD powinno si� kierowa� wyselekcjonowanych �o�nierzy spo�r�d ochotnik�w. Przywi�zywanie wielkiej wagi do doboru na stanowiska oraz udzia� jak najwi�kszej liczby spadochroniarzy w�XI zmianie uwypukli� �wczesny dow�dca Wojsk L�dowych: Na podkre�lenie zas�uguje wnikliwe podej�cie dow�dztwa formowanej zmiany do w�a�ciwego doboru ludzi i�metod szkolenia. Jak wspomnia�em, potencja� etatowy 6 BPD pozwala� na dob�r w�a�ciwych �o�nierzy na okre�lone stanowiska. Pami�tam, �e na usiln� pro�b� dow�dcy brygady wyrazi�em zgod� na zmian� wcze�niej�szej decyzji i�tworzenie grupy rozpoznawczej z��o�nierzy krozp 6 BPD, zamiast jed�nego z�pu�k�w rozpoznawczych. Innym przyk�adem by�a zmiana dow�dcy jednej z�grup bojowych, kt�ry w�ocenie dow�dcy brygady nie gwarantowa� w�a�ciwej realizacji zada� w�rejonie misji4. Faza druga, kt�rej celem by�o sformowanie wskazanych komponent�w oraz stworzenie warunk�w do szkolenia, obejmowa�a zamierzenia organi�zacyjne oraz przedsi�wzi�cia szkoleniowe maj�ce na celu zapewnienie zor�ganizowanego formowania i�osi�gni�cia gotowo�ci do szkolenia w�sk�adzie pododdzia�u komponent�w XI zmiany PKW Afganistan. G��wne zamierzenia szkoleniowe w�tej fazie to: pe�nienia zawodowej s�u�by wojskowej poza granicami pa�stwa (Dz.U. z�2010�r. Nr 184, poz. 1237), gdzie zgodnie z�� 5.2 skierowanie �o�nierza do pe�nienia s�u�by wojskowej poza granicami pa�stwa nast�puje na podstawie indywidualnego lub zbiorowego roz�kazu. Rozkaz ten mo�e by� uchylony na wniosek �o�nierza. Wywiad z�gen. broni Zbigniewem G�owienk� � z archiwum autora. � szkolenie dow�dc�w pluton�w z�zakresu tematyki wsp�pracy cywilno�-wojskowej (CIMIC, civil military co-operation), i�prowadzenia negocjacji; � szkolenie indywidualne �o�nierzy wed�ug specjalno�ci przewidzianych na misji oraz szkolenie w�ramach zamienno�ci funkcji; � szkolenie w�ramach kurs�w specjalistycznych w�centrach i�o�rodkach szkolenia zgodnie z�otrzymanymi przydzia�ami miejsc5; � analiza i�ocena rozwoju sytuacji w�rejonie operacji � wyci�ganie wnio�sk�w, korekty w�tematyce szkolenia; � szkolenie z�zakresu �rodowiska przysz�ej operacji; � szkolenie w�zakresie eksploatacji i�utrzymania w�sprawno�ci Ko�owych Transporter�w Opancerzonych (KTO) Rosomak dla dow�dc�w podod�dzia��w, kierowc�w, dzia�onowych i�specjalist�w logistyki; � wykonywanie indywidualnych strzela� szkolnych i�bojowych. Wykres 5. Opinie ankietowanych na temat tego, kto powinien by� kierowany na misje PKW 40 20 0 Kierowa� organiczne W�r�d ch�tnych prowadzi� pododdzia�y na zasadzie selekcj� i wybiera� obowi�zku dla wszystkich najlepszych �o�nierzy �r�d�o: opracowanie w�asne. Ponadto w�dalszym ci�gu intensywnie realizowano nast�puj�ce przedsi�wzi�cia organizacyjne: Rodzaj kursu, liczba szkolonych i�miejsce okre�la� Plan szkolenia specjalistycznego na potrzeby XI i�XII zmiany Polskich Kontyngent�w Wojskowych w�jednostkach szkolnic�twa wojskowego wojsk l�dowych w�2011 roku, �r�d�o � dokumentacja przygotowa� XI�zmiany, kancelaria 6 BPD. procent � opracowanie dokumentacji szkoleniowej; � zabezpieczenie na potrzeby XI zmiany materia��w informacyjnych o�re�jonie dzia�ania, informator�w dotycz�cych mi�dzynarodowego prawa humanitarnego konflikt�w zbrojnych, obyczaj�w i�zasad zachowania obowi�zuj�cych w�Afganistanie oraz informator�w dotycz�cych przeciw�dzia�ania sytuacjom stresowym w�dzia�aniach bojowych; � opracowanie programu realizacji przedsi�wzi�� w�zakresie os�ony psy�chologicznej dla �o�nierzy XI zmiany; � przygotowanie bazy szkoleniowej (w�miejscach sta�ej dyslokacji i�o�rod�kach szkolenia poligonowego Wojsk L�dowych) do realizacji za�o�onych cel�w szkoleniowych; � przyj�cie i�zgromadzenie uzbrojenia i�sprz�tu wojskowego oraz �rodk�w materia�owych na zabezpieczenie procesu szkolenia6; � przeprowadzenie dodatkowych kwalifikacji dla kandydat�w do obsadze�nia wakuj�cych stanowisk w�komponentach XI zmiany; � dokonano przesuni�� sprz�tu mi�dzy pododdzia�ami niezb�dnych do za�bezpieczenia procesu szkolenia; � z�o�ono zapotrzebowania, a�nast�pnie przekazano stanom osobowym in�dywidualne wyposa�enie �o�nierza zabierane w�rejon operacji. Przedsi�wzi�cia realizowane w�tej fazie wymaga�y wielkiego wysi�ku orga� nizacyjnego i�koordynacji na szczeblu 6 BPD oraz wy�szych i�wsparcia prze��o�onych. Bardzo pomocne by�y w�tym wzgl�dzie wspomniane szczeg�owe wytyczne �szef�w� z�Dow�dztwa Wojsk L�dowych oraz Inspektoratu Wsparcia Si� Zbrojnych (SZ). Pewne problemy w�zakresie logistyki sprawia�a wprowa�dzana zmiana struktury w�tej s�u�bie, a�dok�adnie tworzenie WOG. Przyk�adem mo�e tu by� garnizon Krak�w, kierowany przez oficera wywo�dz�cego si� z�6 BPD WOG. W�pe�ni i�na najwy�szym poziomie realizowa� on swoje zadania wzgl�dem przygotowywanych element�w, jednak w�pocz�t�kowym okresie szkolenia odnotowano niedoci�gni�cia w�zakresie �ywienia i�terminowej dostawy �rodk�w do szkolenia (np. amunicji). Dopiero interwen�cja w�Inspektoracie Wsparcia SZ poprawi�a sytuacj� w�funkcjonowaniu WOG w�rejonach szkole� poligonowych. Innym problemem by�y badania lekarskie w�celu orzeczenia zdolno�ci do s�u�by poza granicami kraju. Wysokie wymagania psychofizyczne, jakie sta�wia si� przed kandydatami do s�u�by w�wojskach powietrznodesantowych, powodowa�y, �e procent niezdolno�ci by� znikomy. Pojawia�y si� jednak Zasady i�spos�b przekazania w�celach szkoleniowych sprz�tu nieb�d�cego na wyposa��eniu etatowym przygotowywanej do misji ISAF jednostki regulowa� Rozkaz Dow�dcy Wojsk L�dowych w�sprawie wprowadzenia w�Wojskach L�dowych Koncepcji zabez�pieczenia szkolenia w�UiSW PKW Afganistan, �r�d�o � dokumentacja przygotowa� XI�zmiany, kancelaria 6 BPD. problemy, kt�re by�y zwi�zane z�brakiem u�atwie� w�dost�pie do specjali�st�w i�d�ugim oczekiwaniem w�kolejkach, czasami uniemo�liwiaj�ce skiero�wanie na kurs specjalistyczny w�ramach szkole� przygotowawczych. Czas po�wi�cony na dope�nienie tych formalno�ci m�g� zosta� wykorzystany w�spos�b bardziej warto�ciowy. Opinia uczestnik�w XI zmiany w�tej sprawie jest podzielona. Wed�ug 42,4% ankietowanych badania medyczne powinny ogranicza� si� do szczepie� i�sprawdzenia wydolno�ci organizmu do dzia�a� w�okre�lo�nych warunkach klimatycznych. 54,5% os�b twierdzi�o, �e przeprowadzone badania obejmowa�y cykl w�a�ciwy do udzia�u w�misji, natomiast 3% respon�dent�w uwa�a�o, i� badania powinny zosta� rozszerzone przede wszystkim o�testy psychologiczne (Wykres 6). Wykres 6. Opinie ankietowanych dotycz�ce bada� medycznych prowadzonych w trakcie przygotowa� do misji do szczepie� i sprawdzenia wydolno�ci organizmu do dzia�a� w�okre�lonych warunkach klimatycznych w�a�ciwy do udzia�u w misji poszerzone �r�d�o: opracowanie w�asne. Faza trzecia przygotowa� � szkolenie � by�a najd�u�sz� i�decyduj�c� o�zdolno�ci PKW do realizacji zada�. Udzia� Si� Zbrojnych RP w�operacjach w�Afganistanie charakteryzowa� si� prowadzeniem dzia�a� asymetrycznych7 Dzia�ania asymetryczne to dzia�ania, w�kt�rych strona przeciwna nie jest zdefiniowana lub jej zdefiniowanie nie jest wystarczaj�ce do zastosowania regularnych form wal�ki. Wyst�puj�, gdy strona przeciwna znacz�co odbiega poziomem technologicznym, w�specyficznym �rodowisku walki, wsp�lnie z�koalicjantami i�z�wykorzysta�niem najnowocze�niejszego sprz�tu, zar�wno b�d�cego w�wyposa�eniu ar�mii polskiej, jak i�sojusznik�w. W�zwi�zku z�tym w�przypadku PKW nale�a�o okre�li� nowe cele szkoleniowe i�zmodyfikowa� ca�y proces szkolenia. Za zapewnienie dost�pu do obiekt�w szkoleniowych, sprz�tu i�miejsca na kursach specjalistycznych odpowiada�o Dow�dztwo Wojsk L�dowych. Samo przygotowanie i�w�zdecydowanej wi�kszo�ci prowadzenie szkolenia spoczy�wa�o na przygotowuj�cych zmian� do misji. Rysunek 3. Terminy osi�gania najwa�niejszych etap�w w�przygotowaniu XI�zmiany PKW �r�d�o: opracowanie w�asne. Jednym z�najwa�niejszych czynnik�w decyduj�cych o�w�a�ciwym przy�gotowaniu zmiany kontyngentu do wykonywania zada� by�o zabezpiecze�nie procesu szkolenia8. Podstaw� do realizacji tego etapu przygotowa� by� Program szkolenia pododdzia��w piechoty zmotoryzowanej zgrupowania kulturowym (systemem warto�ci), a�anga�owane si�y i��rodki s� niewsp�mierne do rozmachu prowadzonych dzia�a�. Zob. Regulamin dzia�a� wojsk l�dowych, sygn. DWL�d, Wewn. 115/2008, Warszawa 2008, s.�409. Doktryna szkolenia SZ RP � DD/7(A) definiuje zabezpieczenie procesu szkolenia jako wypadkow� odpowiednio przygotowanej i�wyposa�onej bazy szkoleniowej, oprzy�rz�dowania dokumentami normatywnymi oraz zabezpieczenia �rodk�w finansowych i�materia�owo-technicznych na jego realizacj�. Por. Doktryna szkolenia SZ RP � DD/7(A), Sztab Generalny WP, Warszawa 2010, s.�35�39. bojowego do udzia�u w�XI zmianie PKW Afganistan9. Program opracowano, uwzgl�dniaj�c dokumenty rozkazodawcze, wytyczne dow�dcy operacyjne�go SZ, do�wiadczenia i�wnioski poprzednich zmian PKW Afganistan oraz materia�y sekcji wymiany do�wiadcze�. Program ten obejmowa� szkolenie �o�nierzy na obiektach szkolenio�wych w�garnizonie oraz na poligonie w�ramach szkolenia specjalisty, dru��yny/plutonu oraz kompanii/zgrupowania bojowego. Pod wzgl�dem tre�ci szkolenia program umo�liwia� przygotowanie pododdzia�u do planowania, organizowania i�prowadzenia dzia�a� w�ramach misji. Ujmowa� zakres wie�dzy i�umiej�tno�ci z�ka�dego przedmiotu, kt�re powinien opanowa� �o��nierz lub pododdzia� w�poszczeg�lnych okresach szkolenia. Dob�r tre�ci szkoleniowych do realizacji programu (stosownie do potrzeb wynikaj�cych z�zada� i�przeznaczenia pododdzia�u) by� w�gestii dow�dcy jednostki i�pod�oddzia��w. Nie zawiera� sztywnego okre�lenia liczby godzin przeznaczo�nych na realizacj� poszczeg�lnych temat�w, co dawa�o szkol�cemu dow�d�cy mo�liwo�� dostosowania tematyki do potrzeb i�wymog�w misji. W�ramach przygotowania szkolenia do okre�lonego zadania dopusz�czano dob�r innych temat�w zaj��. W�zale�no�ci od specyfiki przysz�ych dzia�a� i�dotychczasowych do�wiadcze� w�ich prowadzeniu tre�ci tema�t�w zaczerpni�te zosta�y z�programu �wicze� pododdzia��w zawodowych wojsk pancernych i�zmechanizowanych oraz opracowane na podstawie obserwacji i�do�wiadcze� zebranych w�trakcie wype�niania misji pokojo�wych w�Kosowie, Republice Iraku oraz Afganistanie. Taktyka i�procedury dzia�ania oraz techniki operacyjne w�rejonie misji zosta�y okre�lone g��w�nymi przedmiotami programu, integruj�cymi pozosta�e przedmioty i�dzia��y szkoleniowe. Stanowi�y one podstaw� przygotowania wojsk do kompleksowego wyko�rzystania wiedzy i�umiej�tno�ci w�wykonywaniu zada� w�rejonie misji. Mia�y one na celu: � doskonalenie technik operacyjnych w rejonie misji przez pododdzia�y oraz doskonalenie zasad indywidualnego i zespo�owego wsp�dzia�ania; � wyrobienie odporno�ci i wytrwa�o�ci w d�ugotrwa�ym wykonywaniu za�da� w warunkach du�ych obci��e� fizycznych i napi�� psychicznych; � przygotowanie dow�dc�w pododdzia��w do planowania, organizowania i prowadzenia dzia�a� wsparcia i wymuszania pokoju. G��wnym decydentem szeroko poj�tego szkolenia by� dow�dca zgru� powania, a�najni�szym szczeblem organizowania zaj�� zajmowa� si� do�w�dca plutonu. W�planowaniu i�prowadzeniu szkolenia z�wykorzystaniem Dokument znajduje si� w�dokumentacji przygotowa� XI zmiany � kancelaria 6 BPD. sprz�tu nale�a�o d��y� do maksymalnego urealnienia i�zbli�enia �wicze� do warunk�w i�charakteru przysz�ych dzia�a�. Wybrane elementy kontyngentu bra�y r�wnie� udzia� w�szkoleniach z�so�jusznikami (Stanami Zjednoczonymi, Wielk� Brytani�, Kanad�), kt�re dotyczy��y dow�dztw oraz dzia�a� w�kraju i�za granic�10. Ocen� przygotowania ca�ej zmiany kontyngentu prowadzono podczas �wiczenia pod kryptonimem Ba�gram. Zespo�y doradczo-��cznikowe oraz doradczo-szkoleniowe by�y przy�gotowywane i�oceniane w�Joint Multinational Readiness Center w�Hohen�fels w�Niemczech oraz Joint Force Training Centre w�Bydgoszczy. Trena�ery i�komputerowe systemy symulacji pola walki dost�pne na szkoleniach dobrze odzwierciedla�y warunki panuj�ce w rejonie operacji. Szczeg�lnie pozytywne efekty osi�gni�to podczas �wicze� z�zagro�e� improwizowanymi urz�dzenia�mi wybuchowymi (IED, improvised explosive device) po wprowadzeniu obo�wi�zkowego szkolenia dla ca�ego stanu osobowego PKW na ameryka�skim mobilnym trena�erze MCIT (mobile counter-interactive trainer). Wed�ug 84% �o�nierzy program przygotowania do udzia�u w�XI zmianie PKW Afganistan odzwierciedla� potrzeby niezb�dne do realizacji zada�. 15% os�b uwa�a�o, �e by� on zbyt zaw�ony. Natomiast jedynie 1% responden�t�w twierdzi�, �e program szkoleniowy by� zbyt rozbudowany tematycznie i�czasowo (Wykres 7). Osoby uwa�aj�ce, �e program przygotowania by� zbyt zaw�ony, stwierdzi�y, �e powinien on zosta� rozszerzony o�szkolenia spe�cjalistyczne, ogniowe oraz dotycz�ce dzia�ania w�terenie zurbanizowanym. Zdecydowana wi�kszo�� ankietowanych twierdz�cych, �e struktura organi�zacyjna PKW by�a w�pe�ni funkcjonalna (91,9%), uwa�a�a, �e program przygo�towania do udzia�u w�misji odzwierciedla� potrzeby niezb�dne do realizacji zada�. Natomiast w�r�d �o�nierzy, wed�ug kt�rych struktura PKW powinna by� lekko zmodyfikowana, stosunkowo wysoki odsetek stanowi�y osoby nie w�pe�ni usatysfakcjonowane programem szkole�. Celem realizacji fazy trzeciej przygotowa� by�o doskona�e przygotowanie i�zgranie wszystkich komponent�w XI zmiany PKW Afganistan, a�tym samym osi�gni�cie zdolno�ci do wykonywania zada� w�sk�adzie XI zmiany w�rejonie operacji. Szkolenie i�zgrywanie pododdzia��w (komponent�w) z�6 BPD reali�zowano w�czterech okresach: I�okres szkolenia: 1.09�31.10.2011 � zgrywanie i�certyfikacja dru�yny, sek�cji i�obs�ugi, kt�rego celem by�o osi�gni�cie co najmniej dobrego wyszkolenia specjalistycznego sekcji dow�dztwa PKW i�dow�dztw zgrupowa� bojowych 10 Przyk�adem jest udzia� w�zaj�ciach instruktorsko-metodycznych pod kryptonimem Ma-ple Arch wybranych dow�dc�w dru�yn i�pluton�w z�6 BPD oraz Litwy i�Ukrainy od 4 do 16 wrze�nia 2011 roku w�OSPWL �aga�, przeprowadzone przez instruktor�w kanadyj�skich. oraz zgranie w�dzia�aniach dru�yn, sekcji i�obs�ug oraz certyfikacja dru�yn, sekcji i�obs�ug. II okres szkolenia: 2.11�31.12.2011 � szkolenie zgrywaj�ce kom�rki orga�nizacyjne dow�dztw zgrupowa� bojowych oraz pluton�w, kt�rego celem by�o zgranie kom�rek organizacyjnych dow�dztw w�zakresie planowania i�kierowania dzia�aniami w�rejonie operacji oraz osi�gni�cie gotowo�ci do dzia�ania w�sk�adzie plutonu, a�w�efekcie certyfikacja pluton�w. III okres szkolenia: 1.01�10.02.2012 � zgrywanie kom�rek organizacyj�nych PSZ i�zgrupowa� bojowych, szkolenie zgrywaj�ce kompanii (r�wno�rz�dnych), kt�rego celem by�o osi�gni�cie zdolno�ci do dzia�ania w�sk�adzie kompanii, ponadto zgrywanie Dow�dztwa PKW i�dow�dztw zgrupowa� bojowych w�zakresie kierowania dzia�aniami w�rejonie operacji (w�tym or�ganizacji i�planowania odzyskiwania izolowanego personelu) oraz certyfi�kacja kompanii. Wykres 7. Opinie dotycz�ce programu przygotowania do udzia�u w�XI�zmianie PKW 100 80 60 40 20 0 By� zbyt zaw�ony By� zbyt rozbudowany tematycznie i czasowo �r�d�o: opracowanie w�asne. procent 6 BRyGADA POWIETRZNODESANTOWA IM. GEN. BRyG. S.F. SOSABOWSKIEGO Rysunek 4. Najwa�niejsze przedsi�wzi�cia szkoleniowe element�w 6 BPD z�XI zmiany PKW PRZyGOTOWANIE XI ZMIANy PKW AFGANISTAN Rekonesans rejonu misji �wiczenie MAPLE ARCH � 11.04�16.09.2011 Kurs szkoleniowo-metodyczny dla�dow�dc�w zgrupowa� 27�28.09.2011 Trening sztabowy pk. WIS�OKA 11.06�7.12.2011 Trening sztabowy pk. RABA � 12 III dek. stycznia 2012 2011 2012 05 05 07 08 09 10 11 12 01 02 03 04 Opracowanie decyzji Przeprowadzenie �wiczenie dow�dczo �wiczenie dow�dczo-sztabowe narady szkoleniowo-do przygotowania i szkolenia sztabowe pk. BAGRAM XI pk.�PANTERA � 12 III dek. lutego 2012 -metodycznej 7.06.2011 XI�zmiany PKW do 14.06.2011 marzec 2012 Przygotowanie dokumentacji szkoleniowej do 31.08.2011 �r�d�o: opracowanie w�asne. IV okres szkolenia: 11.02�30.03.2012 � zgrywanie i�certyfikacja zgru�powa� bojowych oraz Dow�dztwa i�Sztabu PSZ, kt�rego celem by�o osi��gni�cie zdolno�ci do dzia�ania w�rejonie operacji w�sk�adzie XI zmiany PKW Afganistan. W�trakcie wypracowywania dokument�w do przygotowania kompo�nent�w XI zmiany w�6 BPD, decyzji do szkolenia i�tre�ci programowych przywi�zywano szczeg�ln� uwag� do jak najbardziej realistycznego uwy�puklenia potrzeb w�rejonie misji. Du�� rol� odgrywa�o tu do�wiadczenie z�poprzednich misji, w�tym w�Afganistanie i�Iraku, oraz dost�p do mate�ria��w i�dokument�w11. Bior�c za podstaw� powy�sze, za najbardziej po���dane w�procesie przygotowania przyj�to umiej�tno�ci dzia�a� taktycznych 11 W�trakcie szkolenia wykorzystywano do�wiadczenia z�poprzednich misji zawarte m.in. w�nast�puj�cych dokumentach: Taktyka dzia�ania przeciwnika w�Afganistanie, sygn. DWL�d, Wewn. 125/2009; Przygotowanie i�prowadzenie dzia�a� bojowych w�ramach PKW przez wojska aeromobilne, sygn. DWL�d, Wewn. 123/2009; Dzia�ania podczas ochrony i�obrony baz. Przygotowanie i�organizacja konwoj�w w�PKW. Funkcjonowanie kom�rek INFOOPS, sygn. DWL�d, Wewn. 124/2009; Prowadzenie dzia�a� w�konflikcie o�wysokiej intensywno�ci oraz w�operacjach stabilizacyjnych i�wsparcia pokoju w�te�renie zurbanizowanym; Poradnik NATO; biuletyny Informacyjne opracowywane przez Oddzia� Wykorzystania Do�wiadcze�. i�ogniowych w�szerokim rozumieniu tych zagadnie�. Skupiono uwag� na in�dywidualnym i�zespo�owym przygotowaniu si�. Szkolenie dotyczy�o m.in.: � dzia�a� z�uwzgl�dnieniem specyfiki ich prowadzenia w�rejonie operacji (w�tym dotycz�cej atak�w w�rejonach miejscowo�ci i�ogranicze� dotycz��cych u�ycia artylerii w�tych miejscach); � dzia�a� patrolu (konwoju) w�sk�adzie plutonu podczas zatrzymania na w��skich drogach oraz przemieszczania si� po stokach g�rskich, ubezpiecze�nia bocznego i�manewru w�razie ataku; � znajomo�ci procedur dzia�ania na punktach kontrolnych (w�tym wzajem�nego ubezpieczania si�); � znajomo�ci zasad i�sposob�w przeszukiwania budynk�w, pojazd�w, grot g�rskich i�os�b oraz post�powania z�zatrzymanymi; � dzia�a� w�wypadku wej�cia w�zasadzk� przeciwnika (w�szkoleniu stoso�wano wielowariantowo�� sytuacji w�dzia�aniach zar�wno przeciwnika, jak i�pododdzia��w w�asnych); � opanowania zasad i�sposob�w odpierania atak�w typu complex na patrol, baz�; � odpierania ataku na patrole (konwoje) oraz kierowania ogniem dru�yny, plutonu w�walce (w�tym manewru ogniem i�sprz�tem); � dzia�a� plutonu jako odwodu szybkiego reagowania (QRF, quick reaction forces); � wsp�dzia�ania pododdzia��w (grup zadaniowych) ze �mig�owcami, w�tym procedury nawi�zywania i�utrzymywania ��czno�ci radiowej, wsp�lne strzelania (w�tym wskazywanie cel�w); � znajomo�ci procedur wezwania bezpo�redniego wsparcia powietrznego (CAS, close air suport) oraz pro�ba o�wsparcie ogniowe artylerii wed�ug procedur call for fire; � zdolno�ci wykonywania zada� bojowych w�g�rach w�warunkach ogra�niczonej widoczno�ci przy u�yciu sprz�tu noktowizyjnego, przetrwania w�ekstremalnym �rodowisku, unikania (przeciwdzia�ania) przechwycenia przez przeciwnika, przeciwdzia�ania wykorzystaniu w�przypadku schwy�tania, ucieczki z�zamiarem po��czenia z�wojskami w�asnymi, bytowania w�r�nych warunkach pogodowych i�terenowych; � dzia�a� w�terenie wysokog�rskim oraz we wrogo nastawionym �rodowi�sku, z�elementami profesjonalnego przysposobienia medycznego i�bojo�wego poszukiwania i�ratownictwa (CSAR, combat search and rescue); � wsp�dzia�a� z�lotnictwem Wojsk L�dowych i�Si� Powietrznych, podod�dzia�ami artylerii, w�szczeg�lno�ci z�zakresu wsparcia bezpo�redniego; � znajomo�ci taktyki dzia�ania si� antykoalicyjnych, w�tym form i�metod atak�w terrorystycznych, a�tak�e dotycz�cych IED, samob�jczych po�jazd�w z�improwizowanymi �adunkami wybuchowymi (SVBIED, suicide vehicle-borne improvised explosive device), zasadzek przeciw�mig�owco�wych, zasad i�techniki organizowania zasadzek przez przeciwnika; � opanowania umiej�tno�ci do prowadzenia ognia z�r�nych postaw w�dzie� i�w�nocy z�broni osobistej i�pok�adowej woz�w bojowych oraz rzucania r�cznymi granatami bojowymi, strzelania z�mo�dzierzy LM-60D; � umiej�tno�ci prowadzenia ognia z�etatowej broni strzeleckiej, w�tym z�po�jazd�w do cel�w po�o�onych powy�ej i�poni�ej drogi marszu (na drogach g�rskich); prowadzenia ognia z�pojazd�w z�miejsca i�w�ruchu w�dzie� i�w�nocy, strzelania sytuacyjnego, wynikaj�cego z�rodzaju wykonywanych zada� w�rejonie operacji oraz kierowania ogniem do szczebla wzmocnio�nego plutonu. Bardzo istotne z�punktu przygotowania do dzia�a� w�Afganistanie by�y materia�y otrzymywane od kieruj�cego polskimi si�ami Dow�dztwa Opera�cyjnego SZ. Plan udzia�u XI zmiany w�operacji ISAF by� dokumentem podsta�wowym w�trakcie realizacji zada�. Mia� on wielkie znaczenie w�ostatniej fazie przygotowa�, szczeg�lnie dow�dztw i�sztab�w oraz element�w wsp�pracu�j�cych i�szkol�cych si�y afga�skie i�administracj�. Natomiast w�szkoleniu bo�jowym kopalni� wiedzy dla wszystkich uczestnik�w by�y miesi�czne Analizy okresowe taktyki przeciwnika i�wojsk sojuszu opracowywane przez Oddzia� Wykorzystania Do�wiadcze�. Zawiera�y one: � dane dotycz�ce sytuacji og�lnej i�taktyki dzia�ania (TTP, tactics, techniques, procedures); � wybrane przyk�ady dzia�ania przeciwnika poparte schematami i�zdj�cia�mi, bardzo przydatne w�szkoleniu; � analiz� zdarze� z�udzia�em polskich �o�nierzy � jw.; � wnioski; W�jednym z�tych materia��w stwierdzono, �e: W�celu unikni�cia strat pododdzia�y odst�puj� od wykonania manewru i�po�ci�gu za przeciwnikiem. Taktyka dzia�ania przyj�ta przez pododdzia�y zmechanizo�wane nie jest w�Afganistanie skuteczna, a�obowi�zuj�ce ograniczenia skutecznie eliminuj� czynnik zaskoczenia czy mo�liwo�� wykonania niekonwencjonalnej odpowiedzi12. We wnioskach zasugerowano, aby �celem zwi�kszenia skuteczno�ci wy�magane by�o przej�cie do realizacji zada� w�takiej sytuacji w�szyku pieszym i�wykonanie manewru�. Jest to jeden z�wielu przyk�ad�w wniosk�w, kt�re uwzgl�dniono w�czasie szkolenia (inne dotyczy�y m.in. zasad prowadzenia ognia, wsparcia artylerii itp.) i�z�powodzeniem stosowano w�dzia�aniach na terenie Afganistanu. 12 Analizy okresowe taktyki przeciwnika i�wojsk sojuszu za wrzesie� 2011 � materia� w�zbiorach kancelarii 6 BPD. Cho� za przygotowanie XI zmiany PKW odpowiada�o Dow�dztwo Wojsk L�dowych, a�bezpo�rednio dow�dca 6 BPD, to du�y wp�yw na ten proces mia�o Dow�dztwo Operacyjne SZ. �r�d�em bezcennych informacji by�y dla kierowniczego personelu 6 BPD cotygodniowe wideokonferencje prowa�dzone pomi�dzy dow�dc� Dow�dztwa Operacyjnego SZ a�dow�dc� PKW wykonuj�cym zadania w�Afganistanie. W�ich trakcie uczestnicy otrzymywali szczeg�ow� wiedz� o�sytuacji w�rejonie misji oraz o�wytycznych p�yn�cych z�kraju, a�tak�e mogli zadawa� pytania na nurtuj�ce ich tematy. Uczestnictwo to by�o szczeg�lnie istotne w�ko�cowej fazie przygotowa�, kiedy dokonywa�no przegrupowa� si�, zmiany w�dyslokacji i�kiedy budowano nowe obiekty na przyj�cie XI zmiany. Istotne znaczenie w�procesie przygotowa� mia�y rekonesanse rejonu mi�sji. �aden dokument nie jest w�stanie odzwierciedli� sytuacji terenowej i�at�mosfery misji tak jak bezpo�redni pobyt. Pierwszy rekonesans odby� dow�dca 6�BPD jeszcze w�pa�dzierniku 2011 roku. By�o to w�czasie rotacji IX i�X zmiany PKW. Uczestniczy� on wtedy w�procesie przekazywania obowi�zk�w, a�tym sa�mym mia� mo�liwo�� wys�uchania meldunk�w sytuacyjnych oraz zapoznania si� z�terenem i�funkcjonowaniem baz. Kolejny rekonesans, w�sk�adzie: dow�d�ca XI zmiany z�kierowniczym personelem sztabu i�ZB oraz przedstawicielami element�w zmiany formowanych poza 6 BPD � razem 19�os�b, zosta� przepro�wadzony od 14 do 25 listopada. Mia� on istotne znaczenie dla dalszych przy�gotowa�, gdy� w�trakcie spotkania gen. bryg. Bogdana Tworkowskiego z�do�w�dc� RC-E MGen Johnem Cambellem zosta� poinformowany o�planowanych zmianach funkcjonowania si� w�RC-E w�okresie letnim 2012 roku. Przez aktyw�no�� si� ISAF i�ASB postanowiono trwale poszerzy� strefy bezpiecze�stwa na po�udnie od Kabulu, wzd�u� drogi HWy-1 oraz rozmie�ci� Brigade Combat Team Task Force Devil w�po�udniowej cz�ci prowincji Ghazni. Znalaz�o to odzwierciedlenie w�sprawozdaniu po odbytym rekonesansie13. Zapisano tam r�wnie� propozycje podj�cia niezb�dnych do wykonania w�kraju i�rejonie ta�kich przedsi�wzi�� jak zmiany w�zakresie u�ycia PKW, zaplanowanie nowej dyslokacji i�przygotowanie infrastruktury czy dokonanie niezb�dnych zmian organizacyjno-etatowych. Istotnym punktem w�sprawozdaniu by�o wniosko�wanie o�podj�cie niezb�dnych dzia�a� w�celu usprawnienia bezza�ogowych samolot�w rozpoznawczych (BSR) Orbiter. Ostatni rekonesans du�ej grupy oficer�w reprezentuj�cych wszystkie zasadnicze elementy XI zmiany odby� si� w�styczniu 2012 roku. By� on ukierunkowany na zapoznanie si� z�bie��c� sytuacj�, oczekuj�cymi zadaniami oraz rotacj� niezwykle wa�n� dla os�b bez�po�rednio zajmuj�cych si� problemami organizacyjnymi, bezpiecze�stwem, transportem i�przejmowaniem odpowiedzialno�ci od X zmiany. 13 Sprawozdanie z�rekonesansu w�rejonie operacji XI zmiany � dokument w�kancelarii 6�BPD. Dow�dztwo XI zmiany w�okresie przygotowawczym uczestniczy�o w�wie�lu r�nych przedsi�wzi�ciach, kt�re dawa�y mo�liwo�� pog��biania wiedzy, umiej�tno�ci oraz zdolno�ci kierowania podleg�ymi si�ami i�wsp�pracy z�partnerami. Jednym z�takich przedsi�wzi�� zagranicznych by� udzia� do�w�dcy i�kierowniczego personelu w�konferencji przygotowawczej do obj�cia dowodzenia Regionem Wsch�d w�Afganistanie przez ameryka�sk� 1 Dywizj� Piechoty (1 ID, 1st Infantry Division) z�siedzib� w�Fort Riley w�Kansas14. Uczest�nicy konferencji, dzi�ki transmisjom wideo z�ISAF oraz wyst�pieniom przy�by�ych z�Afganistanu przedstawicieli r�nych instytucji i�dow�dztw operacji, wzbogacili swoj� wiedz�, a�tak�e mieli mo�liwo�� zapoznania si� z�planami dzia�ania nowego dow�dztwa, poznania si�, wymiany informacji i�nawi�za�nia kontakt�w. By� to r�wnie� pierwszy kontakt z�ameryka�skim zespo�em wchodz�cym w�sk�ad XI zmiany ze sk�adu Gwardii Narodowej (United States National Guard) stanu Illinois. Jednostki formuj�ce poszczeg�lne zmiany wykorzystywa�y poligonow� baz� szkoleniow� i�w�asne obiekty garnizonowe. Stopie� przygotowania tych obiekt�w by� zr�nicowany. Od czasu zaanga�owania Si� Zbrojnych RP w�ope�racje wojskowe w�Afganistanie, jak r�wnie� w�Iraku, nie utworzono jednego (centralnego) wyspecjalizowanego o�rodka poza granicami pa�stwa, przy�sposabiaj�cego wojsko do potrzeb operacji i�kt�ry funkcjonowa�by jako wy�brane miejsce poligonowych �wicze�. W�konsekwencji wysi�ek by� rozproszo�ny. Obiekty infrastruktury odzwierciedlaj�ce sytuacj� teatru dzia�a� powsta�y w�ograniczonym zakresie i�tylko w�niekt�rych o�rodkach. Tworz�c trwa�e obiek�ty szkoleniowe, skupiono si� na budowie element�w baz (camp). Obiekty te po�wsta�y w�Drawsku, W�drzynie, �aganiu-�wi�toszowie i�Kielcach. Nie utworzono i�nie dostosowano obiekt�w do przeprowadzania akcji treningowych w�terenie zurbanizowanym, charakterystycznym dla rejonu prowadzonej operacji. Wyko�nano kilka obiekt�w tymczasowych, kt�re nie odzwierciedla�y warunk�w pa�nuj�cych w�rejonie operacji (o�rodki w��aganiu i�Orzyszu)15. Kulminacyjny okres przygotowa� i�oceny zdolno�ci do realizacji zada� przypad� na luty. Ponad 1100 spadochroniarzy kierowanych do PSZ bra�o udzia� w�tym poligonie. By�o to ostatnie tak kompleksowe sprawdzenie go�towo�ci bojowej przed wyjazdem do Afganistanu. W�o�rodkach poligono�wych w�W�drzynie i��aganiu odbywa�y si� ostatnie przygotowania wyjazdu XI zmiany PKW do Afganistanu. Wyszkolenie ogniowe, taktyczne, specjali�styczne oraz zasady i�procedury dzia�ania to przyk�adowe obszary, na kt�rych szkoli�y si� ZB �A� i��B� wraz z�dow�dztwem i�sztabem. Podczas zaj�� �o�nierze 14 Zmiana dowodzenia na szczeblu RC-E nast�pi�a bezpo�rednio po przyj�ciu odpowie�dzialno�ci przez XI zmian�. 15 Do�wiadczenia z�zaanga�owania Polski w�operacje wojskowe w�Islamskiej Republice Afga�nistanu w�latach 2002�2014, red. R. Reczkowski, Bydgoszcz 2016, s.�41�42. wykorzystywali ponad 180 jednostek sprz�tu � KTO Rosomak, wielozadanio�we pojazdy ko�owe o�wysokiej mobilno�ci (HMMWV, high-mobility multipur�pose wheeled vehicle) i�inne pojazdy wojskowe. Fotografia 1. �wiczenie reakcji na ostrza� artyleryjski bazy (jak mo�na zobaczy� na fotografii, infrastruktura szkoleniowa nie odpowiada�a afga�skim realiom) �r�d�o: ze zbior�w autora. Rysunek 5. Okresy szkolenia poligonowego element�w XI zmiany ze sk�adu 6 BPD 6 BRyGADA POWIETRZNODESANTOWA IM. GEN. BRyG. S.F. SOSABOWSKIEGO Szkolenia poligonowe Szkolenie poligonowe OSPWL �aga� 29.08�16.09.2011 Szkolenie poligonowe OSPWL �aga� 2.11�2.12.2011 2011 Szkolenie OSPG JOD�A 25.10�16.11.2011 Szkolenie poligonowe OSPWL �aga� 23.01�2.03.2012 Szkolenie poligonowe OSPWL W�grzyn 23.01�2.03.2012 2012 Szkolenie OSPG JOD�A 4�17.03.2012 �r�d�o: opracowanie w�asne. Fotografia 2. Szkolenie XI zmiany z�wykorzystaniem KTO Rosomak �r�d�o: ze zbior�w autora. Kulminacyjnym punktem przygotowa� polskich �o�nierzy do misji w�Afga�nistanie by�a certyfikacja zgrupowa� bojowych i�przydzielonych im kom�ponent�w. Odby�a si� ona podczas �wicze� pod kryptonimem Pantera-12. W�tym samym czasie do �wicz�cych spadochroniarzy do��czy�o 17 cz�onk�w zespo�u Bilateral Embedded Staff Team Alfa 9 (BEST A9)16, aby uczestniczy� w�szkoleniu poligonowym. Wsp�lnie z�dow�dztwem oraz sztabami PSZ i�ZB �A� i��B� przygotowywali si� do s�u�by w�ramach XI zmiany PKW w�Afganistanie. G��wnym zadaniem zespo�u BEST by�o wsparcie polskiego kontyngentu w�koordynacji wykony�wania zada� z�ameryka�skim RC-E ISAF. By�o to niezb�dne dla obustronnego zrozumienia wszystkich procedur operacyjnych na ka�dym etapie operacji wsparcia ASB w�prowincji Ghazni. Tygodnie na poligonach w��aganiu i�W�drzynie przebiega�y pod zna�kiem wzmo�onej aktywno�ci �wicz�cych wojsk. Jednocze�nie dokonywano certyfikacji kompanii zmotoryzowanych i�grupy rozpoznawczej. Ka�dy etap szkolenia wojska poddawany by� ocenie poziomu wyszkolenia oraz zgrania �o�nierzy i�pododdzia��w, kt�rego efektem jest zdolno�� do dalszych dzia��a�. Sprawdzeniu podlega�y umiej�tno�ci strzeleckie i�taktyczne �o�nierzy oraz koordynacja tych dzia�a� przez pododdzia�y w�zakresie stosowania 16 Zgodnie z�porozumieniem szef Zespo�u Armii Stan�w Zjednoczonych zajmowa� w�PKW stanowisko zast�pcy dow�dcy PKW. technik operacyjnych, tj. patrolowania, konwojowania, obrony bazy, organi�zowania tymczasowych punkt�w kontrolnych, przygotowania i�prowadze�nia rozm�w ze starszyzn� plemienn� (tzw. shura) oraz znajomo�� procedur wzywania wsparcia z�pola walki. Ponadto oceniano dzia�anie poszczeg�l�nych kom�rek sztabowych w�procesie przygotowania i�prowadzenia ope�racji z�wojskami oraz skuteczno�� wsp�dzia�ania wszystkich zaanga�owa�nych w�rejonie dzia�a� element�w kinetycznych i�niekinetycznych. W�przy�padku przedmisyjnego szkolenia wa�ne by�o zachowanie jak najwi�kszego realizmu przysz�ych dzia�a�, dlatego te� w�scenariusz certyfikacji wprowa�dzono elementy, kt�re mia�y na celu sprawdzenie dotychczas �wiczonych zagadnie�, ale tym razem w�warunkach wykreowanego stresu bojowego. Celem by�a ocena skuteczno�ci reagowania �o�nierzy i�dow�dc�w na r�ne�go rodzaju sytuacje alarmowe mog�ce wyst�pi� na realnym polu walki, np. wej�cie w�zasadzk� i�wyj�cie z�niej, dzia�anie w�strefie ska�onej, ewakuacja rannych, wzywanie wsparcia. 10 lutego 2012 roku, zgodnie z�harmonogramem przygotowa�, dow�dca XI zmiany gen. bryg. Bogdan Tworkowski z�o�y� dow�dcy Wojsk L�dowych pisemny meldunek o�sformowaniu XI zmiany PKW Afganistan17. Jedynym ne�gatywnym punktem by�o nieprzyj�cie do sekcji koordynacji BSR i klucza BSR �redniego zasi�gu ze wzgl�du na brak �rodk�w, co wynika�o z niewywi�zania si� z umowy firmy Aeronauticus z Izraela. Ankietowani za najbardziej warto�ciowe uznali szkolenia w nast�puj��cych miejscach: o�rodki szkolenia poligonowego � 72,4%; o�rodki i�centra szkoleniowe � 22,4%; macierzysta jednostka wojskowa � 11,2%; inne plac�w�ki � 3,1%. O�rodki szkolenia poligonowego wybierano najcz�ciej, poniewa� �wiczenia realizowane w�ich obr�bie pozwala�y na zgranie si� �o�nierzy w�sy�tuacjach zbli�onych do realnie wyst�puj�cych podczas misji (Wykres 8). Ostatnim elementem przygotowa� do wykonania powierzonego zada�nia by�a ocena zdolno�ci do dowodzenia i�kierowania XI zmian� PKW Afga�nistan przez jej dow�dztwo i�sztab. Od 7 marca spadochroniarze z�6 BPD przygotowywali si� w�Kielcach do decyduj�cego egzaminu przed wyjaz�dem w�ramach XI zmiany (�wiczenia pod kryptonimem Bagram XI). Po raz jedenasty �o�nierze wchodz�cy w�sk�ad PSZ przechodzili ostatni etap wery�fikacji osi�gni�cia gotowo�ci do przej�cia odpowiedzialno�ci za afga�sk� prowincj� Ghazni w�Centrum Przygotowa� do Misji Zagranicznych w Kiel�cach. Tym razem certyfikacji poddane zosta�o dow�dztwo i�sztab wraz z�do�w�dc� 6 BPD i�jednocze�nie dow�dc� PKW w�Afganistanie gen. bryg. Bog�danem Tworkowskim. Zespo�owi kierownictwa �wicze� przewodniczy� do�w�dca 2 Korpusu Zmechanizowanego z�Krakowa gen. dyw. Jerzy Biziewski, 17 Meldunek znajduje si� w�dokumentacji XI zmiany� kancelaria 6 BPD. a�przedstawicielem dow�dcy operacyjnego by� gen. dyw. Bogus�aw Samol. Blisko 200 �o�nierzy dow�dztwa i�sztabu PSZ zosta�o poddanych certyfika�cji, kt�ra zako�czy�a si� 15 marca. W�trakcie �wicze� sprawdzeniu podda�na by�a gotowo�� szkol�cych si� si� do przej�cia strefy odpowiedzialno�ci w�Afganistanie podczas letniej XI zmiany. W�tym samym czasie kr�tk� wizy�t� z�o�y� przygotowuj�cy si� do obj�cia obowi�zk�w dow�dcy RC-E MGen William C. Mayville Jr., �wczesny dow�dca 1 ID. Ameryka�ski genera� odby� spotkanie z�dow�dc� XI zmiany, a�nast�pnie z�kierowniczym personelem, informuj�c ich o�aktualnej sytuacji oraz przyjmuj�c meldunki o�stanie wy�szkolenia i�gotowo�ci bojowej. Wykres 8. Wybory najbardziej warto�ciowego miejsca prowadzenia przygotowa� do misji 80 60 procent 40 20 0 �r�d�o: opracowanie w�asne. �wiczenie Bagram XI wykaza�o bardzo dobre przygotowanie �o�nierzy i�pozwoli�o uzyska� wymagany do wyjazdu certyfikat. Jedyne zastrze�enia, kt�re wnosi� przedstawiciel dow�dcy operacyjnego SZ, dotyczy�o niepe�nej obsady etatowej �wicz�cych. Bior�c pod uwag� przyczyn� � w�terminie przy�spieszonym rozpocz�to rotacj� i�ludzie ci byli ju� w�Afganistanie � nie wp�y�n�o to na ko�cow� ocen�. Natomiast dla samego dow�dcy PKW �wiczenie ukaza�o problem w�dowodzeniu w�jednym ze zgrupowa� bojowych. Wp�y�n�o to na decyzj� o zmianie dow�dcy. Prze�o�eni przychylili si� do wniosku, a�zasoby personalne 6 BPD pozwoli�y wyznaczy� b�yskawicznie do�wiadczo�nego i�przygotowanego oficera, kt�ry w�warunkach afga�skich dowodzi� na najwy�szym poziomie. Zako�czony certyfikacj� dow�dztwa i�sztabu PKW proces szkolenia by� intensywny i�przeplatamy r�nego rodzaju utrudnieniami, np. zmianami w�etatach, problemami ze sprz�tem i��rodkami materia�owymi czy brakiem amunicji do karabin�w snajperskich. Trzeba podkre�li�, �e przysposabiano wojsko w�ca�kowicie odmiennych warunkach klimatycznych od tych panuj��cych w�Afganistanie. Wed�ug 19,4% ankietowanych okres szkolenia dru�yny by� najwa�niej�szy, 42,9% �o�nierzy uzna�o za najistotniejszy okres szkolenia plutonowego, 13,3% os�b � okres kompanii, natomiast 24,5% respondent�w twierdzi�o, �e najwa�niejszy by� okres szkolenia zgrupowania bojowego (Wykres 9). Najliczniejsza grupa �o�nierzy uzna�a okres szkolenia plutonowego za kluczowy, poniewa� wi�kszo�� zada� podczas misji by�a realizowana w�sk�a�dzie plutonowym. Wi�kszo�� ankietowanych, kt�rych sta� s�u�by przekracza� 15�lat (55,6%), uzna�a, �e okres szkolenia zgrupowania bojowego by� najbar�dziej przydatny, natomiast w�r�d pozosta�ych respondent�w najwy�szy od�setek stanowi�y osoby twierdz�ce, �e najwa�niejszym etapem przygotowania by� okres szkolenia plutonu. Sta� s�u�by istotnie wp�ywa� na opini� �o�nierzy dotycz�c� najbardziej przydatnego okresu szkolenia, co potwierdzaj� warto��ci testu chi-kwadrat (X2 = 17,753; p = 0,007) (Tabela 1). Zrealizowane zadania szkoleniowe znalaz�y podsumowanie w�wywiadzie eksperckim zast�pcy szefa Wojsk Aeromobilnych: �Proces szkolenia przygo�towawczego zosta� ca�kowicie zrealizowany, co znalaz�o odzwierciedlenie w�ocenach ko�cowych uzyskanych w�ramach certyfikacji�18. Ca�o�� przygotowa� XI zmiany PKW w�przedstawionych trzech fazach przebieg�a sprawnie i�na wysokim poziomie. Wed�ug 28,6% ankietowanych zadania organizacyjno-szkoleniowe zwi�zane z�przygotowaniem XI zmiany zosta�y w�pe�ni zrealizowane, 66,3% �o�nierzy uwa�a�o, �e zadania zrealizowa�no w�zdecydowanej wi�kszo�ci, jedynie 4,1% os�b uzna�o, �e szkolenia prze�prowadzono wybi�rczo, natomiast 1% respondent�w uzna�, �e opisywane zadania wykonano powierzchownie (Wykres 10). Ankietowani, oceniaj�c dzia�ania organizacyjno-szkoleniowe, wskazali, �e liczba szkole� poligonowych oraz strzela� dynamicznych powinna by� wi�k�sza, natomiast biurokracja i�szkolenia�BHP mog�y by� ograniczone. Faza czwarta przygotowa�, kt�rej celem by�o osi�gni�cie gotowo�ci do przemieszczenia XI zmiany PKW Afganistan i�przemieszczenie w�rejon ope�racji, rozpocz�a si� 6 marca 2012 roku, czyli prawie miesi�c wcze�niej ni� 18 Wywiad ekspercki przeprowadzony z�p�k. Wies�awem Ka�kowskim, zast�pc� szefa Wojsk Aeromobilnych. w�pierwotnym harmonogramie przygotowa�. Na przyspieszenie przygoto�wa� wp�yn�a zmieniaj�ca si� sytuacja w�rejonie odpowiedzialno�ci i�plany ofensywy przeciwko talibom, w zwi�zku z tym osi�gni�cie pe�nej gotowo�ci do dzia�ania przez XI zmian� sta�o si� konieczne przed rozpocz�ciem operacji. W�pierwszej grupie, zgodnie z�przyj�tymi zasadami, w�rejon misji udali si� przede wszystkim �o�nierze i�pracownicy Narodowego Elementu Wsparcia (NSE, National Support Element), aby dokona� przej�cia mienia i�wykona� niezb�dne rozliczenia wed�ug zasad krajowych oraz zgodnie z�porozumie�niami polsko-ameryka�skimi, co wymaga�o odpowiedniego czasu. 23 marca na krakowskim Rynku G��wnym w�obecno�ci ministra obrony narodowej uro�czy�cie po�egnano �o�nierzy XI zmiany PKW. Tabela 1. Odpowiedzi ankietowanych dotycz�ce najbardziej warto�ciowego okresu szkolenia realizowanego w�ramach przygotowa� w�zale�no�ci od sta�u s�u�by w�czasie XI zmiany Sta� s�u�by w�czasie XI zmiany (w�latach) Do 5 6�15 Powy�ej 15 Kt�ry z�okres�w szkolenia realizo�wanego w�ramach przygotowa� uznaje Pan/Pani za najbar�dziej warto�ciowy? Okres szkolenia dru�yny (obs�ugi, za�ogi) Liczebno�� 5 14 0 Procent ze zmiennej w�wierszu 26,3% 73,7% 0% Procent ze zmiennej w�kolumnie 20,0% 25,5% 0% Okres szkolenia plutonu Liczebno�� 13 24 5 Procent ze zmiennej w�wierszu 31,0% 57,1% 11,9% Procent ze zmiennej w�kolumnie 52,0% 43,6% 27,8% Okres szkolenia kompanii Liczebno�� 5 5 3 Procent ze zmiennej w�wierszu 38,5% 38,5% 23,1% Procent ze zmiennej w�kolumnie 20,0% 9,1% 16,7% Okres szkolenia zgrupo�wania bojowego Liczebno�� 2 12 10 Procent ze zmiennej w�wierszu 8,3% 50,0% 41,7% Procent ze zmiennej w�kolumnie 8,0% 21,8% 55,6% Test niezale�no�ci chi-kwadrat X2 = 17,753; p = 0,007 �r�d�o: opracowanie w�asne. Wykres 9. Wybory najbardziej warto�ciowego okresu przygotowa� dru�yny (obs�ugi, plutonu kompanii zgrupowania za�ogi) bojowego �r�d�o: opracowanie w�asne. Wykres 10. Oceny ankietowanych dotycz�ce wykonania zada� organizacyjno-szkoleniowych W pe�ni / bardzo dobrze dobrze �r�d�o: opracowanie w�asne. Fotografia 3. Minister Tomasz Siemoniak w�obecno�ci najwa�niejszych dow�dc�w Si� Zbrojnych RP oraz w�adz lokalnych �egna �o�nierzy XI zmiany PKW w�Krakowie �r�d�o: ze zbior�w autora. Kolejne grupy zmienia�y si� zgodnie z�opracowanym na wy�szych szcze�blach dowodzenia harmonogramem, nadzorowane przez specjalne zespo�y ds. monitorowania rotacji. Wyloty samolotami czarterowanymi strony ame�ryka�skiej odbywa�y si� z�lotnisk najbli�szych dyslokacji jednostek, organi�zuj�cych podstawowe elementy na lotnisku Manas w�Kirgistanie, a�stamt�d lotnictwem wojskowym Stan�w Zjednoczonych do Afganistanu. Dow�dca XI zmiany wraz z�grup� dowodzenia przegrupowa� si� z�wojsko�wego lotniska w�Balicach ko�o Krakowa samolotem C-130 Si� Powietrznych RP bezpo�rednio na lotnisko w�bazie Bagram w�Afganistanie 26 marca. Wnioski 1. Wyznaczenie zwi�zku taktycznego o�wysokim stopniu ukompletowania oraz u�atwiaj�cej zadanie strukturze organizacyjnej i�dysponuj�cej boga�tym zasobem do�wiadczonych �o�nierzy wszystkich szczebli gwarantuje sprawne i�na wysokim poziomie przygotowanie do realizacji zada� poza granicami kraju19. 2. Zakres i�spos�b prowadzenia bada� medycznych komplikowa� proces przygotowywania XI zmiany. Wskazane jest tworzenie specjalnej komisji lekarskiej oraz przeanalizowanie zakresu bada�. 3. W�procesie przygotowania niezb�dne jest szkolenie w�warunkach zbli�o�nych do tych w�rejonie misji. W�przypadku d�ugotrwa�ych misji, jak mia�o to miejsce w�Afganistanie, niezb�dne by�oby stworzenie do cel�w szkole�niowych typowego rejonu zurbanizowanego oraz zwi�kszenie wymiaru szkolenia w�terenie g�rskim. Fotografia 4. Kierownictwo MON oraz w�adze miasta Krakowa �egnaj� �o�nierzy XI zmiany 4. Bior�c pod uwag� profil dzia�ania 6 BPD i�zadanie, jakie mia�a realizo�wa� w�Afganistanie, przeznaczono zbyt ma�o czasu na wsp�dzia�anie z�lotnictwem. Ponadto kadrowa �gospodarka rabunkowa� prowadzona przez prze�o�onych na korzy�� wcze�niejszych zmian spowodowa�a braki specjalist�w taktycznych zespo��w kontroli obszaru powietrzne�go (TZKOP), w�kt�rej to dziedzinie brygada by�a przoduj�ca w�wojskach l�dowych. 5. Priorytetowe traktowanie przygotowa� przez prze�o�onych oraz uwa�runkowania 6 BPD by�y podstaw� do pe�nego zrealizowania w�a�ciwie opracowanego programu szkolenia i�osi�gni�cia postawionych w�rozka�zach cel�w. 6. Dzi�ki pe�nej realizacji Rozkazu dow�dcy 6 BPD oraz Programu szkolenia uda�o si� przygotowa� 6 BPD do XI zmiany PKW w�Islamskiej Republice Afganistanu na wysokim poziomie oraz ukierunkowa� proces przygoto�wa� ca�o�ci zmiany20. W�realizowanym systemie przygotowa� wa�ne jest, by nie trzyma� si� sztywnych regu� programu, co jest dozwolone, ale do�stosowywa� problematyk� do potrzeb. 19 Znajduje to odzwierciedlenie w�wynikach bada� oraz wywiadach ekspert�w. 20 Znajduje to potwierdzenie w: J.�Wy�upek, Przygotowanie komponentu wojsk l�dowych do udzia�u w�operacjach reagowania kryzysowego poza granicami kraju, Warszawa 2015, s.�144�147. Rozdzia� 3. Realizacja zada� przez komponenty 6 BPD Sytuacja polityczna w�ca�ym Afganistanie pozostawa�a niestabilna. G��w�nym problemem by�o to, �e w�adze kraju, z�prezydentem Hamidem Karzajem na czele, nie sprawowa�y rzeczywistej kontroli nad pa�stwem. Powodem ta�kiego stanu rzeczy by� m.in. brak powszechnego poparcia dla rz�du, zacofa�nie kraju, s�aba kondycja ASB i�utrzymuj�cy si� op�r rebeliant�w otrzymuj��cych wsparcie z�terytorium Pakistanu. Rysunek 6. Podzia� Afganistanu na Dow�dztwa Regionalne ISAF DOW�DZTWO OPERACyJNE SI� ZBROJNyCH InteRnAtIonAl SecURIty ASSIStAnce FoRce (ISAF) ISAF � 48 pa�stw 132 500 �o�nierzy 74 400 9500 4645 4000 2500 2453 6 Dow�dztw Regionalnych (Reggional Command � RC) Dane z 10.09.2012 �r�d�o: Prezentacja dow�dcy operacyjnego z�24 czerwca 2013 roku: �Aktualne i�perspekty�wiczne misje poza granicami pa�stwa�. Powszechna korupcja utrudnia�a wprowadzanie reform, obni�a�a zaufa�nie do rz�du i�jego przedstawicieli. W�samej prowincji Ghazni w�okresie funk�cjonowania XI zmiany sytuacja nie uleg�a diametralnej zmianie. Dzia�o si� tak pomimo widocznych rezultat�w odbudowy w�sferze infrastrukturalnej oraz zwi�kszenia efektywno�ci dzia�ania i�stopnia wyszkolenia ASB. Problemem by� rz�dowy szczebel administracji, dzia�aj�cy w�spos�b scentralizowany, w�odizolowaniu od odpowiednik�w strukturalnych w�prowincji, co z�kolei wp�ywa�o negatywnie na realizacj� zada� na poziomie dystrykt�w. Podobnie przedstawia�a si� sytuacja militarna, kt�ra w�prowincji Ghazni nie uleg�a istotnej poprawie, g��wnie z�powodu dzia�alno�ci rebeliant�w wspieranych przez cz�� Pasztun�w, wrogo nastawionych wobec w�adz centralnych i�lokalnych. Najwi�ksza aktywno�� rebeliant�w mia�a miejsce w�dystryktach po�o�onych przy g��wnych drogach. Przeciwnik skupia� swo�j� dzia�alno�� na atakach IED na konwoje i�patrole si� koalicyjnych oraz na przedstawicieli w�adz lokalnych, prowadz�c r�wnocze�nie dzia�alno�� propa�gandow� w�meczetach, madrasach, szko�ach publicznych czy dora�nie orga�nizowanych (cz�sto pod przymusem) spotkaniach. Metody dzia�ania by�y ci��gle modyfikowane celem zadania jak najwi�kszych strat i�osi�gni�cia du�ego efektu propagandowego. Fotografia 5. Widok z lotu ptaka na g�rzyste obszary Afganistanu (warunki�terenowe sprzyja�y rebeliantom) �r�d�o: ze zbior�w autora. 3. Realizacja zada� przez komponenty 6 BPD Fotografia 6. Warunki terenowe Afganistanu, w�tym prowincji Ghazni, sprzyja�y dzia�aniom rebeliant�w �r�d�o: ze zbior�w autora. Wobec tego, �e osi�gane efekty dzia�a� koalicyjnych w�Afganistanie by�y mniejsze, ni� oczekiwano, a�sytuacja stawa�a si� coraz bardziej niebezpiecz�na, przed rozpocz�ciem procesu wycofywania Dow�dztwo ISAF zdecydowa��o o�przeprowadzeniu w�sezonie letnim 2012 roku kolejnej operacji przeciw rebeliantom. Zgodnie z�planem operacji ISAF 7 kwietnia 2012 roku w�Afga�nistanie dokonano zmian rejon�w odpowiedzialno�ci. Od tamtej pory PKW realizowa� zadania w�p�nocnych dystryktach prowincji Ghazni. W�tym czasie strefa odpowiedzialno�ci PSZ obejmowa�a dziewi�� dystrykt�w: Nawor, Ajiri�stan, Rashidan, Jaghato, Waghez, Ghazni, Zana Khan, Khwaja Omari i�Kogha�ni. Dystrykty w�po�udniowej cz�ci prowincji, decyzj� dow�dztwa ISAF, zosta��y przydzielone pod kontrol� ameryka�skich si� zadaniowych (BCT, brigade combat team) z�82 Dywizji Powietrznodesantowej (82nd Airborne Division). Wraz ze zmian� dyslokacji PKW bazy Warrior, Aryana i�Giro r�wnie� zosta�y przekazane wojskom ameryka�skim. Polski Kontyngent Wojskowy by� roz�mieszczony w�bazach Ghazni i�Waghez, co dawa�o dow�dcy mo�liwo�� u�y�cia na mniejszym obszarze wi�kszej liczby si�. Prezydent Afganistanu, chc�c podkre�li� swoj� w�adz� i�niezale�no��, a�tym samym zyska� przychylno�� rodak�w w�zbli�aj�cych si� wyborach, na�kre�li� i�opublikowa� w�2010 roku ramy prawne funkcjonowania si� ISAF, zwa�ne potocznie prawami Karzaja, kt�re stanowi�y, �e: � w�czasie operacji konieczna by�a zgoda dow�dcy ISAF na aresztowanie, zatrzymanie i�przes�uchiwanie by�ych lub obecnych cz�onk�w rz�du; � przeszukania nale�a�o koordynowa� z�dzia�aniami lokalnych w�adz oraz przyw�dc�w plemiennych; � nale�a�o zapewnia� zwrot mienia i�dokument�w zatrzymanych podczas przeszukania, z�wyj�tkiem sytuacji, gdy przeszukiwany jest zatrzymany, a�materia�y stanowi� dow�d w�sprawie; � �o�nierze prowadz�cy przeszukania musieli by� przeszkoleni z�zakresu lo�kalnych zwyczaj�w i�panuj�cych zasad; � dokonuj�cy przeszukania przed wej�ciem mieli puka� do drzwi, aby uzy�ska� celu zgod� na wej�cie, zamiast stosowa� wej�cie si�owe; � nale�a�o unika� skuwania i�wi�zania r�k, chyba �e by�o to konieczne; � podczas prowadzenia operacji niskiego ryzyka nale�a�o zwr�ci� si� o�udo-st�pnienie pomieszczenia i�wyja�ni� pow�d przeszukania; � zabronione by�o prowadzenie przeszukiwa� noc�; � zapewniono fundusz na pokrycie strat i�szk�d wyrz�dzonych podczas dzia�a�; � operacje zatrzyma� nale�a�o prowadzi� rozwa�nie. Rysunek 7. Rejon odpowiedzialno�ci XI zmiany PKW POLSKI KONTyNGENT WOJSKOWy ReJon odPoWIedzIAlno�cI XI zmIAny obszar ok. 9,2 tys. km2 (woj. opolskie ok. 9,4 tys. km2) ludno�� ok. 275 tys. mieszka�c�w (m. Gydnia ok. 250 tys. mieszka�c�w) osiem dystrykt�w: 1. Ghazni, 2. Waghez, 3. Jaghato, 4. Khogani, 4. Khwaja omari, 6 Rashidan, 7. nawur, 8. Arijistan �r�d�o: opracowanie w�asne. Prawa Karzaja znacznie utrudni�y i�ograniczy�y si�om koalicyjnym, w�tym PKW, prowadzenie operacji. Konieczno�� wsp�dzia�ania z�ASB nara�a�a operacje na niepowodzenie lub czasami stanowi�a zagro�enie dla si� koali�cji ze wzgl�du na �przecieki� informacji. Formalnie w�zbli�onej formie ramy 3. Realizacja zada� przez komponenty 6 BPD dzia�ania �o�nierzy ISAF regulowa�a tzw. dyrektywa taktyczna (COMISAF tac�tical directive), czyli wytyczne dow�dcy ISAF, ameryka�skiego gen.�Davida McKiernana z�30 pa�dziernika 2008 roku. Najwa�niejsze punkty dyrektywy to: � si�y ISAF s� w�Afganistanie by wygra�, ale zwyci�stwo ISAF to zwyci�stwo Afganistanu, polegaj�ce na tym, �e ludzie s� bezpieczni, ciesz� si� ze swo�body przemieszczania si�, efektywnego rz�du i�przejrzysto�ci w�adzy oraz rozwoju ekonomicznego; � wszystkie dzia�ania ISAF musz� by� czynione dla dobra Afganistanu; � aby zapewni� spo�ecze�stwu bezpiecze�stwo, konieczne jest kontynu�owanie walki z�rebeliantami wraz z�Afga�skimi Narodowymi Si�ami Bez�piecze�stwa (ANSF, Afghan National Security Forces); � wszystkie dzia�ania, sposoby i��rodki stosowane w�walce z�rebeliantami musz� by� realizowane w�celu zapewnienia ochrony i�bezpiecze�stwa ludno�ci Afganistanu, co ma odbudowa� zaufanie do jego w�adz; � dzia�ania nale�y prowadzi� wsp�lnie z�ANSF oraz rozszerza� ich wp�ywy i�zakres dzia�ania. Dzia�ania wykonywane samodzielnie przez ISAF powin�ny nale�e� do rzadko�ci. Zar�wno te, kt�re s� realizowane na polu walki, jak i�poza nim, s� jednakowo wa�ne dla osi�gni�cia sukcesu; � kluczowe znaczenie w�dzia�aniach si� koalicji ma szacunek ISAF do afga�skiej kultury, religii, tradycji i�zwyczaj�w; � w�czasie dzia�a� (w�przypadku zagro�enia lub w�czasie operacji) wszelkie przeszukania afga�skich dom�w, meczet�w, miejsc kultu religijnego lub kulturalnego maj� by� realizowane przez si�y afga�skie; � w�celu zminimalizowania strat w�r�d ludno�ci cywilnej nale�y umiej�tnie dobiera� si�y i��rodki oraz ostrzega� o�dzia�aniach, aby nie dosz�o do strat w�r�d niewinnych os�b; � za ka�dym razem, gdy dojdzie do strat w�r�d ludno�ci cywilnej, b�d� prowadzone dochodzenia, a�w�adze lokalne i�ludno�� b�d� informowani o�ich efektach1. Zasady u�ycia si�y (ROE, rules of engagement) dla misji ISAF zosta�y ustalone przez naczelnego dow�dc� NATO w�Europie (SACEUR, Supreme Allied Com�mander Europe) i�by�y efektem pracy organizacji mi�dzynarodowych, jednak zgodnie z�polskim prawem musz� one zosta� usankcjonowane stosownym aktem prawnym w�kraju. Po do�wiadczeniach z�Nangar Khel w�2007 roku, kiedy to �o�nierze z�6 BPD po ostrzale wioski afga�skiej (sze�� os�b zgin�o, a�trzy zosta�y ranne) zostali oskar�eni o�pope�nienie zbrodni wojennej, by� to szczeg�lnie wa�ny problem. Brak precyzyjnych okre�le�, kt�re utrudnia�y dzia�anie polskim �o�nierzom tak�e w�Iraku, zosta� rozwi�zany w�2010�roku przez Sejm RP, kt�ry uchwali� ustaw� okre�laj�c� te zasady. Wprowadzi�a W�trakcie XI zmiany obowi�zywa�a COMISAF Tactical Directive, version 3, 7.07.2011. ona bardzo istotne zapisy dotycz�ce kwestii stosowania �rodk�w przymusu bezpo�redniego, broni i�innego uzbrojenia przez �o�nierzy pe�ni�cych s�u�� b� w�jednostkach wojskowych poza granicami kraju. Od tamtej pory �o�nie� rze mieli prawo u�ycia przymusu bezpo�redniego i�dozwolonej przez mi� dzynarodowe prawo wojenne broni i�innego uzbrojenia w�nast�puj�cych sytuacjach: 1) w�celu odparcia bezpo�redniego i�bezprawnego zamachu na �ycie, zdro�wie lub wolno�� osoby oraz w�celu przeciwdzia�ania czynno�ciom zmie�rzaj�cym bezpo�rednio do takiego zamachu; 2) przeciwko osobie niepodporz�dkowuj�cej si� wezwaniu do natychmia�stowego porzucenia broni lub innego niebezpiecznego narz�dzia, kt�re�go u�ycie mo�e zagrozi� �yciu, zdrowiu lub wolno�ci osoby; 3) przeciwko osobie, kt�ra usi�uje bezprawnie, przemoc� odebra� bro� �o��nierzowi lub innej osobie uprawnionej do posiadania broni; 4) w�celu odparcia gwa�townego, bezpo�redniego i�bezprawnego zamachu na jednostk� wojskow� polsk� lub sojusznicz�; 5) w�celu odparcia niebezpiecznego, bezpo�redniego, gwa�townego zama�chu na obiekty i�urz�dzenia wa�ne dla polskich Si� Zbrojnych; 6) w�celu odparcia zamachu na mienie, stwarzaj�cego jednocze�nie bezpo��rednie zagro�enie �ycia, zdrowia lub wolno�ci osoby; 7) w�bezpo�rednim po�cigu za osob�, wobec kt�rej stosowanie �rodk�w przymusu bezpo�redniego, u�ycie broni i�innego uzbrojenia by�o dopusz�czalne w�przypadkach okre�lonych w�pkt 1�5; 8) w�celu uj�cia osoby, o�kt�rej mowa w�pkt 1�3 i�6, je�eli schroni�a si� w�miejscu trudno dost�pnym, a�z�okoliczno�ci towarzysz�cych wynika, �e mo�e u�y� broni lub innego niebezpiecznego narz�dzia, kt�rych u�ycie zagrozi� mo�e �yciu, zdrowiu lub wolno�ci osoby; 9) w�celu uj�cia lub udaremnienia ucieczki osoby zatrzymanej, je�eli: a) istnieje uzasadnione podejrzenie, �e osoba zatrzymana mo�e u�y� broni palnej, materia��w wybuchowych lub niebezpiecznego narz�dzia, b) zatrzymanie nast�pi�o w�zwi�zku z�uzasadnionym podejrzeniem lub stwierdzeniem pope�nienia czyn�w, o�kt�rych mowa w�pkt 1�72. Ustawa z�dnia 26 listopada 2010�r. o�zmianie ustawy o�powszechnym obowi�zku obro�ny Rzeczypospolitej Polskiej oraz ustawy o�zasadach u�ycia lub pobytu Si� Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej poza granicami pa�stwa (Dz.U. z�2010�r. Nr 240, poz. 1601) oraz Zarz�dzenie nr�Z-5/MON�Ministra Obrony Narodowej z�29 marca 2011�r. w�sprawie u�ycia �rodk�w przymusu bezpo�redniego, broni i�innego uzbrojenia oraz sposobu i�trybu dokumentowania oraz meldowania o�ich zastosowaniu przez �o�nierzy PKW w�Islamskiej Republice Afganistanu. 3. Realizacja zada� przez komponenty 6 BPD Bardzo przydatne w�procesie szkolenia, p�niej doskonalenia i�wyja�nia�nia zasad u�ycia si�y, by�y materia�y Dow�dztwa Operacyjnego: Plan udzia�u XI zmiany PKW Afganistan w�operacji ISAF3, Zasady u�ycia si�y (Rules of Enga�gement)4 oraz tzw. Karta �o�nierza, zawieraj�ca zadania �o�nierza w�ISAF, ge�neralne zasady u�ycia si�y oraz szczeg�lne zasady otwarcia ognia. Ten ostatni w�specjalnie opracowanej wersji kieszonkowej by� obowi�zkowym dokumen�tem na wyposa�eniu ka�dego �o�nierza kontyngentu. Same zasady ROE by�y bardzo dobrze znane, przestrzegane i�akceptowane przez spadochroniarzy 6�BPD � uczestnik�w XI zmiany, co potwierdzi�y wyniki bada�. Wed�ug 79,8% badanych zasady u�ycia si�y dla PKW w�Afganistanie by�y wystarczaj�ce dla sytuacji w�rejonie dzia�ania, 7,1% �o�nierzy twierdzi�o, �e by�y one zbyt szerokie i�powinny ogranicza� si� do prawa samoobrony, na�tomiast 13,1% respondent�w uwa�a�o, �e opisywane zasady by�y zaw�o�ne. Wed�ug os�b twierdz�cych, �e zasady u�ycia broni by�y zbyt zaw�one w�przypadku zagro�enia lub ataku, �o�nierz powinien mie� mo�liwo�� u�ycia si�y, a�tak�e powinno zosta� zniesione stopniowanie si�y ognia (Wykres 11). Wykres 11. Ocena zasad u�ycia si�y (ROE) dla PKW Afganistan By�y wystarczaj�ce By�y zbyt szerokie By�y zaw�one dla sytuacji i powinny ogranicza� si� w�rejonie dzia�ania do prawa do samoobrony procent �r�d�o: opracowanie w�asne. 3 Dokument z�kancelarii niejawnej 6 BPD. 4 Tam�e, za��cznik nr�4 ww. dokumentu. W�trakcie prowadzonych dzia�a� uczestnicy XI zmiany zmuszeni byli wie�lokrotnie u�ywa� wszystkich typ�w posiadanej broni (r�cznej, pok�adowej woz�w bojowych i��mig�owc�w oraz artylerii), ale nie stwierdzono �adnego przypadku niezgodnego z�ROE. Podstaw� funkcjonowania XI zmiany by�y dokumenty Dow�dztwa Ope�racyjnego SZ. Szczeg�owy zakres dzia�ania5 okre�la�, �e PKW ma realizowa� misj� o�charakterze stabilizacyjno-szkoleniowym w�celu: � utrzymania bezpiecze�stwa i�swobody manewru w�rejonie odpowie�dzialno�ci; � wspierania dzia�alno�ci w�adz lokalnych, doradztwa i�szkolenia ASB; � zapewnienia bezpiecze�stwa wojsk w�asnych oraz pomocy w�obszarze odbudowy pa�stwa i�niesienia pomocy humanitarnej. Do g��wnych zada� PKW w�Islamskiej Republice Afganistanu nale�a�o: � wspieranie rz�du afga�skiego w�jego wysi�kach na rzecz utrzymania porz�dku publicznego i�bezpiecze�stwa, w�tym zapewnienie swobody manewru wzd�u� szlak�w komunikacyjnych i�korytarzy ekonomicznych, prowadzenie dzia�a� kinetycznych w�celu obni�enia zdolno�ci bojowej rebeliant�w; � udzielanie pomocy w�odbudowie i�tworzeniu w�Afganistanie stabilnych struktur pa�stwowych, zapewniaj�cych przestrzeganie praw cz�owieka, w�tym dzia�ania na rzecz wzmocnienia efektywno�ci w�adz przez dzia�al�no�� Zespo�u Odbudowy Prowincji (PRT, Provincial Reconstruction Team) i�CIMIC oraz dzia�ania niekinetyczne i�informacyjne; � wspieranie wysi�k�w w�adz afga�skich na rzecz poprawy sytuacji gospo�darczej kraju i�uzyskania spo�ecznej akceptacji dla demokratycznie wybra�nego rz�du. Kolejnym podstawowym dokumentem by� wspomniany Plan udzia�u XI zmiany, kt�ry z�35 za��cznikami dawa� podstawy do uregulowania wszystkich dziedzin funkcjonowania PKW oraz precyzowa� rol�, zadania i�podleg�o�� po�szczeg�lnych komponent�w. W�ramach PKW Afganistan dow�dca operacyj�ny SZ sprawowa� w�imieniu szefa Sztabu Generalnego WP w�adz� narodow� nad PKW, wsp�dzia�aj�c w�tym zakresie z�Dow�dztwem ISAF w�Kabulu oraz Joint Force Command (JFC) w�Brunssum. Dowodzenie operacyjne na teatrze dzia�a� wojennych sprawowa� dow�dca PKW w�odniesieniu do dow�dc�w zgrupowa� bojowych oraz pozosta�ych podleg�ych element�w kontyngentu zgodnie ze struktur� organizacyjn� zmiany PKW (nie dotyczy�o to element�w Wojsk Specjalnych). Elementy Wojsk Specjalnych by�y dowodzone przez do�w�dc� ISAF SOF (Special Operations Forces), kt�ry realizowa� cz�� swoich zada� na korzy�� dow�dcy PKW i�dow�dcy RC-E. Dowodzenie taktyczne nad Dokument znajduje si� w�zbiorach kancelarii niejawnej 6 BPD. 3. Realizacja zada� przez komponenty 6 BPD dow�dc� PKW w�ramach operacji ISAF sprawowa� dow�dca RC-E. G��wne zadania wed�ug Planu udzia�u XI zmiany powinny by� realizowane zgodnie z�trzema liniami operacyjnymi (LO) oraz dzia�aniami informacyjnymi wspiera-j�cymi dzia�ania poszczeg�lnych LO: LO � bezpiecze�stwo: � zapewnienie bezpiecze�stwa i�swobody manewru na g��wnych szlakach komunikacyjnych w�prowincji Ghazni; � zapewnienie bezpiecze�stwa ludno�ci lokalnej w�rejonie odpowiedzial�no�ci PSZ; � szkolenie, nadz�r i�koordynacja dzia�a� 3 BPD: 203 Korpusu Narodowej Ar�mii Afga�skiej (ANA, Afghan National Army) oraz Narodowej Policji Afga�skiej (ANP, Afghan National Police) w�prowincji Ghazni; � likwidacja kryj�wek rebeliant�w w�rejonie odpowiedzialno�ci PSZ; � wspieranie ANSF w�sytuacjach kryzysowych; � zdolno�� ANSF do prowadzenia pe�nego spektrum zada� w�prowincji Ghazni przez osi�ganie poszczeg�lnych etap�w szkoleniowych. Fotografia 7. G��wna arteria komunikacyjna Afganistanu, tzw. HWy-1 (autostrada nr�1) przecinaj�ca prowincj� Ghazni �r�d�o: ze zbior�w autora. LO � administrowanie: � osi�gni�cie zdolno�ci przez w�adze lokalne do realizacji przedsi�wzi�� po� prawy poziomu �ycia lokalnej spo�eczno�ci; � funkcjonalne dzia�anie w�adz lokalnych na szczeblu prowincji i�dystryk�t�w bez wsparcia ISAF i�organizacji mi�dzynarodowych; � przekonanie lokalnej spo�eczno�ci do utrzymywania pozytywnych relacji z�w�adzami na szczeblu dystryktu; � podwy�szenie poziomu kompetencji personelu administracji na szczeblu prowincji i�dystrykt�w. LO � rozw�j socjalno-ekonomiczny: � poprawa infrastruktury drogowej, energetycznej i�wodnej w�ramach za�planowanych projekt�w; � zmniejszenie bezrobocia przez zatrudnienie w�ramach projekt�w pomo�cowych; � rozw�j szk� i�plac�wek s�u�by zdrowia; � swobodne funkcjonowanie organizacji rz�dowych i�pozarz�dowych; � rozw�j handlu i�rolnictwa w�prowincji. W�omawianym dokumencie podkre�lono, �e bezpiecze�stwo stanowi podstawowy warunek dalszego rozwoju gospodarczego i�stabilnej admini�stracji, a��rodkiem ci�ko�ci decyduj�cym o�celu operacji jest spo�ecze�stwo prowincji Ghazni. Ponadto dow�dca operacyjny SZ okre�li� po��dany stan zako�czenia operacji dla XI zmiany, w�kt�rym zak�ada� popraw� bezpiecze�stwa, zdolno�� do samodzielnego dzia�ania ASB oraz rozpocz�cie przekazy�wania odpowiedzialno�ci w�wyznaczonych dystryktach w�r�ce Afga�czyk�w. Realizacja zada� w�rejonie odpowiedzialno�ci (AoR, area of responsibility) Do realizacji powierzonego zadania XI zmiana PKW przyst�powa�a dobrze przygotowana i�z�pe�n� �wiadomo�ci� cel�w do osi�gni�cia. Z�przeprowa�dzonego badania wynika, �e bardzo szerok� wiedz� z�zakresu zada� PKW w�Afganistanie w�czasie decydowania o�udziale w�misji posiada�o 33,3% an�kietowanych, 59,6% badanych dysponowa�o og�ln� wiedz� na ten temat, natomiast jedynie 7,1% respondent�w w�og�le nie posiada�o wiedzy doty�cz�cej opisywanego zagadnienia (Wykres 12). Realizacj� zada� w�pe�nym wymiarze poprzedzi�o przejmowanie odpo�wiedzialno�ci, zapoznawanie si� z�zadaniami oraz sprawy organizacyjne. Podstaw� dzia�ania opr�cz wspomnianych dokument�w by� opracowany na ich bazie Rozkaz Dow�dcy PKW w�sprawie organizacji i�funkcjonowa�nia XI zmiany Polskiego Kontyngentu Wojskowego w�Islamskiej Republice Afganistanu. Przedstawiane wcze�niej zmiany organizacyjne w�prowincji 3. Realizacja zada� przez komponenty 6 BPD i�ostateczna decyzja dow�dcy RC-E o�zaniechaniu budowy wysuni�tej bazy w�dystrykcie Zana Khan spowodowa�y, �e dow�dca PKW zdecydowa� o�dys�lokacji ZB �A� z�elementami wsparcia w�nowo powsta�ej bazie Waghez na po�udniowy zach�d od miasta Ghazni, natomiast si�y g��wne rozlokowano w�bazie Task Force (TF) White Eagle w�Ghazni (Si�y Zadaniowe Bia�y Orze� w�Ghazni). Wykres 12. �wiadomo�� cel�w realizowanych przez XI zmian� PKW 60 40 20 0 Og�lna Brak �r�d�o: opracowanie w�asne. Fotografia 8. Baza TF White Eagle � FOB Ghazni, w�g��bi miasto Ghazni procent �r�d�o: ze zbior�w autora. Zespo�y szkoleniowe funkcjonowa�y w�o�rodkach ASB. Struktura orga�nizacyjna do realizacji postawionych zada� odpowiada�a jej przeznaczeniu. Wed�ug 76,3% ankietowanych struktura organizacyjna PKW do realizacji za�da� w�ramach XI zmiany by�a w�pe�ni funkcjonalna, 21,6% os�b uwa�a�o, �e struktura powinna zosta� lekko zmodyfikowana, natomiast 2,1% responden�t�w twierdzi�o, �e powinna by� ona zupe�nie inna (Wykres 13). Ankietowani twierdz�cy, �e struktura organizacyjna PKW nie by�a w�pe�ni funkcjonalna, uwa�ali, �e powinna zosta� zwi�kszona liczba pododdzia��w i�pluton�w bo�jowych oraz kompanii manewrowych. Konieczne wed�ug nich by�oby r�w�nie� usprawnienie logistyki oraz zmniejszenie biurokracji. Podstaw� funkcjonowania si� ISAF w�Afganistanie i�warunkiem oczeki�wanych zmian by�o bezpiecze�stwo. W�rejonie odpowiedzialno�ci XI zmiany PKW zadanie zapewnienia bezpiecze�stwa spoczywa�o na elementach for�mowanych przez 6 BPD � dow�dztwo i�sztab, ZB �A� i��B� oraz grup� rozpo�znawcz�. W�czasie dzia�ania, jak co roku w�okresie wiosenno-letnim, odnoto�wano wysok� aktywno�� przeciwnika. Wykres 13. Opinie ankietowanych dotycz�ce struktury organizacyjnej PKW 80 60 procent 40 20 0 Powinna by� zdecydowanie inna �r�d�o: opracowanie w�asne. W�rejonie odpowiedzialno�ci PSZ dzia�ania prowadzili wywodz�cy si� spo�r�d ludno�ci lokalnej rebelianci zwi�zani z�ruchem talib�w. Podporz�d�kowani byli dow�dztwu w�pakista�skiej Quecie. Wspierali ich ochotnicy i�na�jemnicy z�Pakistanu, kraj�w arabskich oraz grupy kryminalne. Od 18�kwietnia 3. Realizacja zada� przez komponenty 6 BPD do 23 pa�dziernika 2012 roku odnotowano 29 atak�w na bazy w�rejonie odpowiedzialno�ci PSZ, w�tym 2 ataki na posterunek bojowy (COP, combat outpost) Waghez i�27 atak�w na wysuni�t� baz� operacyjn� (FOB, forward operating base) Ghazni. Efektywno�� rebelianckich ostrza��w baz w�okresie XI zmiany wynios�a 62%. Przyczyn� ma�ej liczby atak�w na baz� ZB �A� by�o jej po�o�enie w�te�renie i�to, i� by�a niewielka oraz ci�gle ubezpieczana przez wysuni�te punkty obserwacyjne. To uniemo�liwia�o rebeliantom namierzenie celu. Zdecydowan� wi�kszo�� atak�w na bazy stanowi�y ostrza�y ogniem po��rednim (IDF, in-direct fire), z�wykorzystaniem rakiet 107 mm oraz mo�dzierzy, ale ogie� prowadzony by� tak�e jako bezpo�redni (DF, direct fire) przy u�yciu dzia� bezodrzutowych i�granatnik�w RPG. Ostrza�y by�y najefektywniejsz� metod� oddzia�ywania rebeliant�w na �o�nierzy przebywaj�cych w�bazach i�stanowi�y najwi�ksze zagro�enie. Rebelianci do prowadzenia ostrza��w baz w�dalszym ci�gu organizowali i�wykorzystywali stanowiska ogniowe we wcze�niej znanych rejonach. �wiadczy� to mo�e o�zachowaniu na tych obsza�rach du�ych wp�yw�w w�r�d ludno�ci miejscowej lub o�skutecznym zastra�szaniu lokalnych spo�eczno�ci. Czynniki te umo�liwia�y przeciwnikowi skry�te podej�cie do stanowisk ogniowych, przygotowanie ich do prowadzenia ognia, a�nast�pnie szybk� ewakuacj� po przeprowadzonym ataku. W�okresie XI�zmiany intensywno�� atak�w na bazy by�a wi�ksza w�stosunku do X�zmia�ny. Ocenia si�, �e g��wnym czynnikiem wp�ywaj�cym na intensywno�� na�pa�ci by�a dost�pno�� �rodk�w bojowych s�u��cych rebeliantom do ich przeprowadzania. Rebelianci po pozyskaniu nowych �rodk�w starali si� wy�korzysta� je w�mo�liwie kr�tkim czasie, co mia�o uniemo�liwi� ich przechwy�cenie przez pododdzia�y si� koalicyjnych. Ponadto pozyskiwane z�r�nych �r�de� informacje rozpoznawczo-wywiadowcze wskazywa�y, �e przeciwnik posiada� wyszkolone grupy wyspecjalizowane w�prowadzeniu ostrza��w baz. Od 18 kwietnia do 23 pa�dziernika 2012 roku w�rejonie odpowiedzialno�ci PSZ odnotowano og�em 668 zdarzenia zwi�zane z�dzia�aniem przeciwnika, w�tym 411 zdarze� kinetycznych i�257 niekinetycznych. Po przej�ciu odpo�wiedzialno�ci przez XI zmian� odnotowano wzrost aktywno�ci przeciwnika, kt�ra z�r�nym nat�eniem trwa�a do ko�ca lipca. Zasadnicz� przyczyn� by�o rozpocz�cie tzw. letniego sezonu bojowego operacj� rebeliant�w pod kryp�tonimem FAROOO, w�zwi�zku z�czym nast�pi�a znaczna intensyfikacja dzia�a� przeciwnika. Notowano systematyczny wzrost liczby zdarze� kinetycznych, tranzyt personelu i��rodk�w bojowych. Rejonami o�najwi�kszej aktywno�ci bojownik�w w�rejonie odpowiedzialno�ci PSZ by�y dystrykty Ghazni, Waghez i�Khogani. Dzia�ania nieprzyjaciela skupia�y si� tu wzd�u� g��wnych szlak�w komunikacyjnych prowincji, w�rejonach baz i�rejonach operowania si� koali�cyjnych, gdzie na jednym obszarze skoncentrowane by�y du�e si�y i��rodki. Zasadniczym celem dzia�a� przeciwnika by�o utrzymanie swobody manewru oraz szlak�w przemytu broni, �rodk�w bojowych, obrona podej�cia do re�jon�w przebywania i�wsparcia rebeliant�w. Najcz�ciej atakowanymi przez talib�w obiektami by�y pododdzia�y si� koalicyjnych, w�dalszej kolejno�ci ASB i�obiekty cywilne. Odpowiedzi� ze strony polskich �o�nierzy by�a intensywna dzia�alno�� w�strefie odpowiedzialno�ci we wsp�dzia�aniu z�ASB i�koalicjan�tami, maj�ca na celu zwalczanie rebeliant�w i�przeciwdzia�anie swobodnemu ich operowaniu. W�ramach XI zmiany PKW realizowa� zadania dw�ch kampa�nii: wyd�u�onej kampanii zimowej i�kampanii letniej. W�wyd�u�onej kampanii zimowej, wspieraj�c ASB, realizowano zadania ukierunkowane na neutralizacj� siatek rebeliant�w w�kluczowych dystryktach, likwidacj� miejsc przechowywania �rodk�w bojowych przez rebeliant�w oraz zapewnienie swobody manewru wzd�u� g��wnych dr�g komunikacyjnych. W�dzia�alno�ci operacyjnej od kwietnia do maja przeprowadzono 10�operacji na szczeblu PSZ, realizuj�c zadania w�ramach 6 operacji d�ugoterminowych oraz 4 operacji wspieraj�cych. G��wnymi celami wybranych operacji by�o: � Zapewnienie swobody ruchu wzd�u� g��wnych szlak�w komunikacyjnych w�prowincji Ghazni przez zwalczanie siatek rebelianckich odpowiedzial�nych za ataki IED. W�wyniku prowadzonych dzia�a� patrolowych z�Zespo��em Oczyszczania Dr�g (RCP, Route Clearance Patrol) wzd�u� g��wnych szla�k�w komunikacyjnych prowincji Ghazni (HWy-1, MSR Florida, G2) zmniej�szy�a si� liczba atak�w IED przeprowadzanych przez rebeliant�w na patrole i�konwoje poruszaj�ce si� po drogach w�rejonie odpowiedzialno�ci PSZ. � Zapobieganie atakom na bazy w�obszarze odpowiedzialno�ci. Operacja realizowana by�a we wsp�dzia�aniu z�ASB. W�ramach operacji PSZ wspie�ra�y ASB podczas prowadzenia patroli oraz organizacji sta�ych i�ruchomych punkt�w kontrolnych na g��wnych drogach prowincji Ghazni. Ponadto w�ramach dzia�a� prewencyjnych PSZ, wspieraj�c ASB, patrolowa�y wy�brane rejony, przeciwdzia�aj�c tym samym mo�liwym ostrza�om baz. Prze�szukiwano potencjalne miejsca w�celu likwidacji skrytek �rodk�w bojo�wych wykorzystywanych do przygotowywania atak�w na si�y koalicyjne. � Wspieranie ASB w�prowadzeniu dzia�a� maj�cych na celu popraw� warun�k�w funkcjonowania lokalnych w�adz. Realizowane dzia�ania obejmowa�y przedsi�wzi�cia zmierzaj�ce do poprawy bezpiecze�stwa o�rodk�w w�a�dzy (budowa baz w�ich pobli�u, nadz�r oraz mentorowanie policji odpo�wiedzialnej za zapewnienie bezpiecze�stwa, wsp�lne patrole) i�dzia�ania skierowane przeciwko rebeliantom oraz szkolenia podnosz�ce ich kompe�tencje (specjalistyczne doradztwo i�pomoc). Bardzo istotn� rol� odgrywa��y dzia�ania informacyjne promuj�ce osi�gni�cia lokalnych samorz�d�w. Uruchomiono tak�e projekty dotycz�ce unowocze�nienia i�rozbudowy ich siedzib, tak aby by�y bardziej funkcjonalne i�dogodne dla mieszka�c�w. 3. Realizacja zada� przez komponenty 6 BPD � Zbieranie danych biometrycznych oraz prowadzenie dzia�a� operacyj�nych zmierzaj�cych do likwidacji siatek rebeliant�w podk�adaj�cych IED na g��wnych szlakach komunikacyjnych prowincji Ghazni oraz organizuj��cych i�przeprowadzaj�cych ataki na bazy w�dystryktach: Khogyani, Ghazni i�Deh yak. � Wsparcie dzia�ania ASB w�neutralizacji siatek rebeliant�w oraz rozszerze�niu strefy bezpiecze�stwa na po�udnie od Kabulu, wzd�u� drogi HWy-1. Ponadto wspierano ASB podczas prowadzenia dzia�a�, promowano legal�ne w�adze, zapewniano swobod� przemieszczania si� si� koalicyjnych oraz stwarzano warunki do rozwoju gospodarczego. Polskie Si�y Zadaniowe wspiera�y 3 Brygad� ANA i�Afga�sk� Policj� Mun� durow� (AUP, Afghan�Uniform Police) w�rozbijaniu sieci rebeliant�w oraz zapewnieniu bezpiecze�stwa ludno�ci lokalnej. G��wny wysi�ek operacji skupiono na dystryktach: Ghazni, Waghez, Deh yak, Andar i�Khwaja Omari. Efektem tych dzia�a� by�o zwi�kszenie bezpiecze�stwa w�okre�lonych dys�tryktach oraz promocja rz�du afga�skiego i�ASB. Przyk�adem realizacji za�da� z�LO�� bezpiecze�stwo, gdzie wa�nym elementem by�o przekazywanie Afga�czykom odpowiedzialno�ci za jego utrzymanie, by�a operacja pod kryptonimem Shamshir. Po raz pierwszy dow�dc� wszystkich kluczowych dzia�a� l�dowych by� Afga�czyk. Operacja Shamshir odbywa�a si� od 6 do 9 maja 2012 roku w�p�nocno-wschodniej cz�ci prowincji Ghazni, w�dystrykcie Zana Khan. Po raz pierwszy dzia�ania zosta�y w�ca�o�ci przygotowane przez oficer�w afga�skich z�1. kandaku 3 Brygady ANA. Wszystkie etapy planowania, od analizy zadania i�oceny zagro�e� do podj�cia decyzji o�dzia�aniu, przebieg�y bardzo sprawnie. W�nocy z�5 na 6 maja z�bazy Ghazni wyruszyli do Zana Khan afga�scy, amery�ka�scy i�polscy �o�nierze oraz policjanci. Tym razem jednak �o�nierze koalicji ISAF wykonywali zadania typowo wspieraj�ce Afga�czyk�w, kt�rzy byli bez�po�rednio zaanga�owani w�przeszukiwanie terenu i�wiosek. W�trakcie dzia��a� Afga�czycy zatrzymali 13 os�b podejrzanych o�prowadzenie dzia�alno�ci terrorystycznej. Znaleziono tak�e 8 min pu�apek, amunicj� i�rakiety 107�mm. Jednak najwi�kszym sukcesem operacji Shamshir by�o to, �e wszystkimi klu�czowymi dzia�aniami dowodzi� afga�ski oficer. Rola polskich pododdzia��w polega�a g��wnie na izolacji rejonu dzia�ania, os�onie z�powietrza i�udzielaniu wsparcia w�chwilach zagro�enia. Podczas operacji da�o si� zauwa�y� w�re�gionie nasilenie aktywno�ci rebeliant�w, kt�rzy ogniowo usi�owali przeciw�stawi� si� dzia�aj�cym w�dystrykcie koalicjantom. W�ci�gu ca�ej operacji nie-gro�nego urazu od od�amka dozna� polski �o�nierz oraz jeden z�Afga�czyk�w, kt�ry zosta� lekko ranny. Operacja Shamshir pokaza�a zdolno�� afga�skiej ar�mii i�policji do samodzielnego dzia�ania na rzecz bezpiecze�stwa prowincji Ghazni. Operacja Shamshir zako�czy�a si� zorganizowaniem przez 3 Brygad� ANA shura, ze starszyzn� z�okolicznych wiosek oraz takimi zaproszonymi go��mi jak gubernator prowincji Ghazni Musa Khan, a�tak�e zast�pca dow�dcy RC-E i�dow�dca PSZ w�Afganistanie. Zgromadzenie to by�o okazj� do rozm�w na temat istniej�cych problem�w oraz przysz�o�ci regionu. Na spotkanie zapro�szono ponadto dziennikarzy lokalnej prasy. Shura zako�czy�a si� dystrybu�cj� koc�w, ubra� i�but�w, a�tak�e ksi��ek i�przybor�w pi�mienniczych. Dzi�ki CIMIC w�ramach pomocy humanitarnej przekazano ludno�ci afga�skiej 1,5�tony r�nego rodzaju materia��w. Fotografia 9. Wsp�lna operacja polskich �o�nierzy z�si�ami afga�skimi W�ramach akcji operacyjnych, kampanii letniej (od maja do pa�dzierni�ka) PSZ prowadzi�y dzia�ania, realizuj�c jedn� operacj� d�ugoterminow� oraz trzy operacje wspieraj�ce. Celem tych dzia�a� by�o wsparcie dla si� 1. kandaku z�3�Brygady ANA oraz pomoc si�om policji afga�skiej i�Krajowej Dyrekcji ds. Bezpiecze�stwa (NDS, National Directorate of Security) w�prowadzeniu dzia��a� zapewniaj�cych swobod� przemieszczania si� g��wnymi szlakami komu�nikacyjnymi w�prowincji Ghazni, a�tak�e w�eliminowaniu siatek rebeliant�w celem przeciwdzia�ania atakom IED. Efektem prowadzonych dzia�a� by�o zapewnienie i�utrzymanie dotychczasowego statusu bezpiecze�stwa w�dys�trykcie Waghez, Ghazni oraz Khwaja Omari, ze szczeg�lnym uwzgl�dnieniem 3. Realizacja zada� przez komponenty 6 BPD swobody manewru na g��wnych drogach komunikacyjnych. Dzi�ki takim po�suni�ciom znacz�co spad�a liczba atak�w IED na si�y koalicji oraz ASB. Wyj�t�kowe znaczenie mia�a w�tym okresie operacja Devil Hummer. Jej celem by�a neutralizacja linii zaopatrzenia rebeliant�w wzd�u� HWy-1 oraz zapewnienie swobody przemieszczania si� si� wycofywanego z�po�udniowej cz�ci pro�wincji Ghazni ameryka�skiego zgrupowania TF-1/826. Realizowana operacja dotyczy�a takich trzech obszar�w jak: I�� neutralizacja siatek rebeliant�w wzd�u� HWy-1, likwidacja linii zaopatrze� nia oraz miejsc przechowywania �rodk�w bojowych; II � zapewnienie swobody przemieszczania si� wzd�u� HWy-1; III � utrzymywanie QRF w�gotowo�ci do u�ycia. Rezultatem tych dzia�a� by�o zapewnienie bezpiecznego przemieszcze�nia si� TF-1/82 przez rejon odpowiedzialno�ci PSZ. Podniesiona i�utrzymana zosta�a pe�na kontrola nad g��wnymi korytarzami ekonomicznymi w�rejonie odpowiedzialno�ci PSZ. W�tym celu PSZ przeprowadzi�y kompleksowe dzia�a�nia zapewniaj�ce bezpiecze�stwo przerzutu ameryka�skich si� g��wn� drog� prowincji Ghazni. Stworzone dodatkowo patrole, posterunki obserwacyjne, ubezpieczenia czy eskorty RCP mia�y zapobiec pr�bom podk�adania IED i�or�ganizacji zasadzek. Dzia�ania te by�y na tyle skuteczne, �e wszystkie konwoje bez �adnych problem�w przeby�y �polski� odcinek autostrady Kabul�Kandahar. Nie odno�towano �adnego ataku. Operacja wymaga�a olbrzymiego wysi�ku organiza�cyjnego zar�wno dla dow�dztwa, sztabu PKW, realizuj�cych je bezpo�rednio w�terenie ZB �A� i��B�, jak i�dla grupy rozpoznawczej. Dla spadochroniarzy 6 BPD mia�o to jeszcze dodatkowy wymiar: historycz�ne zwi�zki z�okresu II wojny �wiatowej, wcze�niejsza wsp�praca w�ramach NATO, r�wnie� w�Afganistanie oraz wsp�dzia�anie z�po�udniowym s�siadem z�racji swojej zmiany. Przedstawiciele TF-1/82 uczestniczyli w�najwa�niejszych �wi�tach obchodzonych w�bazie Ghazni, m.in. wsp�lnie obchodzono Dzie� Spadochroniarza. Istotne znaczenie dla realizacji wymienionych operacji i�bezpiecze�stwa w�rejonie odpowiedzialno�ci mia�a dzia�alno�� grupy rozpoznawczej. Ze�spo�y rozpoznawcze w�trakcie XI zmiany realizowa�y zadania samodzielnie. W�ramach dzia�alno�ci patrolowej zespo�y wype�nia�y zadania polegaj�ce na organizacji jedno-, dwudobowych posterunk�w obserwacyjnych, czasowych punkt�w kontrolnych, zabezpieczeniu dzia�a� RCP i�neutralizacji �adunk�w wybuchowych, wsparciu dzia�alno�ci operacyjnej Narodowej Kom�rki Wy�wiadu, rozpoznania osobowego (HUMINT, human intelligence) oraz SOF. Licz�ca 3�tys. spadochroniarzy z�ameryka�skiej 82 Dywizji Powietrznodesantowej. �r�d�o: ze zbior�w autora. Fotografia 11. Wyr�nienia ameryka�skie dla polskich �o�nierzy �r�d�o: ze zbior�w autora. 3. Realizacja zada� przez komponenty 6 BPD W�ramach udzia�u w�operacjach (prowadzonych na szczeblu PSZ oraz zgrupowa� bojowych) zespo�y rozpoznawcze organizowa�y 1�3-dobowe posterunki obserwacyjne. G��wnym ich zadaniem by�o pozyskanie infor�macji dotycz�cych dzia�alno�ci przeciwnika, rozpoznanie rejon�w przy�sz�ych dzia�a� zgrupowa� bojowych oraz ubezpieczenie kolumn w�trud�nych warunkach terenowych. Spadochroniarze z�kompanii rozpoznawczej 6 BPD realizowali te zadania, wykazuj�c si� wyj�tkow� odwag�, dyscyplin� i�profesjonalizmem. �r�d�o: ze zbior�w autora. Przedstawione dzia�ania nie odzwierciedlaj� ca�o�ci zaanga�owania ele�ment�w XI zmiany PKW w�realizacj� zada� mandatowych, ale uwypuklaj� to, co jest najwa�niejsze i�specyficzne dla LO � bezpiecze�stwo. Zar�wno ta przedstawiona aktywno�� jednostek, jak i�ta opisana w�dalszej cz�ci pracy pokazuje, �e nie ma specyficznych dzia�a� tylko dla jednej LO. S� one od sie�bie zale�ne i�zaz�biaj� si�, oddzia�uj�c na siebie, nie zawsze w�spos�b zro�zumia�y dla wszystkich uczestnik�w. Zauwa�y� to mo�na w�wynikach bada� dotycz�cych m.in. zakresu zrealizowanych zada�. Wed�ug 81,6% ankietowanych zakres zada� PKW odzwierciedla� potrze�by wynikaj�ce z�cel�w misji, 10,2% �o�nierzy uwa�a�o, i� by� on zbyt szero�ki i�powinien ograniczy� si� do szkolenia ASB. Respondenci w�liczbie 8,2% stwierdzili, �e by� on zbyt zaw�ony i�powinien zosta� rozszerzony o�pomoc humanitarn� i�edukacyjn� dla miejscowej ludno�ci (rajdy za przeciwnikiem oraz zasadzki) (Wykres 14). Ostatnia grupa, reprezentowana g��wnie przez szeregowych i�podoficer�w, prezentowa�a najbardziej skrajne opcje: od typo�wo niekinetycznych po prowadzenie najbardziej ofensywnych dzia�a�. Mo�e to wynika� z�do�wiadcze� i�obserwacji, gdy� wszystkie te formy by�y w�wa�runkach afga�skich stosowane. Podobnie wysoki odsetek badanych ocenia� pozytywnie mo�liwo�ci dzia��ania wynikaj�ce ze struktury organizacyjnej. Wed�ug 79,8% ankietowanych struktura organizacyjna PKW XI zmiany sprzyja�a realizacji zada�. 18,2% �o��nierzy uwa�a�o, �e by�a ona zbyt ograniczona, a�jedynie 2% respondent�w twierdzi�o, �e struktura by�a nieproporcjonalna (Wykres 15). W�r�d os�b twierdz�cych, �e struktura organizacyjna nie by�a w�a�ciwa, pojawia�y si� opinie dotycz�ce konieczno�ci poprawy lotnictwa, logistyki oraz znaczne�go zwi�kszenia liczby pododdzia��w bojowych. Wi�kszo�� ankietowanych uwa�aj�cych, �e struktura organizacyjna PKW do realizacji zada� w�ramach XI zmiany powinna by� lekko zmodyfikowana (60%), wskazywa�a na koniecz�no�� jej rozszerzenia, natomiast pozostali �o�nierze s�dzili, �e struktura za�pewnia�a realizacj� wszystkich zada�. 3. Realizacja zada� przez komponenty 6 BPD Wykres 14. Opinie ankietowanych dotycz�ce zakresu zada� PKW 100 80 procent 60 40 20 0 Odzwierciedla� potrzeby By� zbyt zaw�ony wynikaj�ce z cel�w misji, tj. wsparcia w zakresie bezpiecze�stwa, zarz�dzania, rozwoju i dzia�alno�ci informacyjnej �r�d�o: opracowanie w�asne. Wykres 15. Opinie ankietowanych dotycz�ce struktury organizacyjnej PKW Sprzyja�a realizacji By�a By�a zada� zbyt ograniczona nieproporcjonalna �r�d�o: opracowanie w�asne. W�opinii uczestnik�w XI zmiany, wywodz�cych si� z�6 BPD, specyfika s�u��by w�kraju mia�a istotne znaczenie w�realizacji zada� na terenie Afganistanu. Specyfika s�u�by i�szkolenia dotycz�ce kondycji fizycznej oraz umiej�tno�ci ogniowych w�najwi�kszym stopniu wp�ywa�y na realizacj� zada� w�ramach XI zmiany (Tabela 2). Tabela 2. Miary tendencji centralnej oraz rozproszenia odpowiedzi ankietowanych na temat specyfiki s�u�by i�szkolenia w�6 BPD wp�ywaj�cej na�poziom realizacji zada� w�ramach XI zmiany (ocena�w�skali 0�5) �rednia Odchylenie standardowe Mediana Dominanta Kondycja fizyczna 4,63 0,63 5,00 5,00 Umiej�tno�ci ogniowe 4,58 0,65 5,00 5,00 Tworzenie w�a�ciwej atmosfery s�u�by 4,48 0,64 5,00 5,00 Odporno�� psychiczna 4,4 0,77 5,00 5,00 Dzia�ania taktyczne 4,38 0,80 5,00 5,00 Wsp�praca z�koalicjantami 3,97 0,95 4,00 4,00 �r�d�o: opracowanie w�asne. Spadochroniarze 6 BPD zdecydowanie najlepiej oceniali wsp�prac� z�pododdzia�ami ze Stan�w Zjednoczonych (�rednia � 4,49, przy odchyleniu 0,69; mediana � 5; dominanta � 5). Wsp�dzia�anie z�PRT oceniano r�wnie� raczej pozytywnie (�rednia � 3,19, przy odchyleniu 1,41; mediana � 4; domi�nanta � 4), natomiast wsp�prac� z�armi� afga�sk�, cywiln� administracj� lokaln� oraz policj� afga�sk� oceniano ni�ej. Ponadto �o�nierze w�uwagach dotycz�cych wsp�pracy z�poszczeg�lnymi elementami si� bezpiecze�stwa zaznaczali brak zaufania do afga�skiej policji (Tabela 3). Tabela 3. Miary tendencji centralnej oraz rozproszenia oceny wsp�pracy (wsp�dzia�ania) z�elementami si� koalicyjnych i�ASB (ocena w�skali 0�5) �rednia Odchylenie standardowe Mediana Dominanta Pododdzia�y Stan�w Zjednoczonych 4,49 0,69 5,00 5,00 PRT 3,19 1,41 4,00 4,00 Armia afga�ska 1,96 1,37 2,00 3,00 Cywilna administracja lokalna 1,60 1,29 1,00 1,00 Policja afga�ska 1,58 1,28 2,00 0,00 �r�d�o: opracowanie w�asne. 3. Realizacja zada� przez komponenty 6 BPD W�przypadku wsp�pracy z�elementami XI zmiany najlepiej oceniono wsp�dzia�anie z�zespo�ami Wojsk Specjalnych (�rednia � 3,96, przy odchy�leniu 1,32; mediana � 4; dominanta � 4) oraz Grup� Wsparcia Ogniowego�� GWO (�rednia � 3,84, przy odchyleniu 1,33; mediana � 4; dominanta � 4), natomiast ni�ej oceniono wsp�prac� z�NSE (�rednia � 3,16, przy odchyleniu � 1,43; mediana�� 3; dominanta � 4) (Tabela 4). Tabela 4. Miary tendencji centralnej oraz rozproszenia oceny wsp�pracy (wsp�dzia�ania) z�elementami XI zmiany, zorganizowanymi i�szkolonymi poza 6 BPD (ocena w�skali 0�5) �rednia Odchylenie standardowe Mediana Dominanta Zespo�y Wojsk Specjalnych (TF-49 i�TF-50). 3,96 1,32 4,00 4,00 Grupa Wsparcia Ogniowego 3,84 1,33 4,00 4,00 S�u�ba wywiadu i�kontrwywiadu 3,65 1,35 4,00 4,00 Samodzielna Grupa Powietrzno�-Szturmowa 3,53 1,51 4,00 4,00 NSE (logistyka) 3,16 1,43 3,00 4,00 �r�d�o: opracowanie w�asne. Wysoka ocena wsp�dzia�ania spadochroniarzy z�komandosami Wojsk Specjalnych znajduje odzwierciedlenie we wzajemno�ci opinii o�XI zmianie w�wywiadach eksperckich z�dow�dcami TF: Za szczeg�lnie korzystne uznajemy stworzenie platformy wymiany informacji roz�poznawczych oraz koordynacji dzia�a� pomi�dzy TF-ami ISAF SOF, SKW, SWW oraz TF WE (co wcale nie by�o ani tak oczywiste, ani skuteczne w�trakcie innych zmian). Kolejnym wa�nym elementem by�o doprowadzenie (przez umiej�tny mentoring realizowany przez kluczowe osoby z�dow�dztwa TF WE) do nawi�zania realnej wsp�pracy przez nasze pododdzia�y partneringowe. Wysoki poziom wsp�dzia��ania pomi�dzy szefem Policji, szefem NDS-u�i�dow�dztwem 3 Brygady ANA, kt�ry si� wtedy wytworzy�, okaza� si� trwa�ym osi�gni�ciem, przynosz�c zdumiewaj�co pozytywne wyniki w�trakcie p�niejszych dzia�a�7. Wsp�lne szkolenia pozwoli�y na zbudowanie doskona�ych relacji z�ele�mentami bojowymi PKW, jak r�wnie� z�elementami si� powietrznych pod�leg�ych dow�dztwu. Jednak najistotniejsza okaza�a si� wsp�praca w�ra�mach wymiany informacji. Narodowa Kom�rka Kontrwywiadu oraz Naro�dowa Kom�rka Wywiadu, podleg�e genera�owi, aktywnie wsp�pracowa�y z�TF-49, zasilaj�c go informacyjnie oraz przygotowuj�c pakiety cel�w przy�sz�ych operacji. Wiele z�nich zako�czy�o si� sukcesem8. 7 Wywiad ekspercki z�pp�k. S�awomirem Filipowskim � dow�dc� TF-50. 8 Wywiad ekspercki z�pp�k. Miros�awem Walachniewiczem � dow�dc� TF-49. �r�d�o: ze zbior�w autora. Fotografia 15. Dow�dca PKW dzi�kuje dow�dcy TF-50 za realizacj� zada� i�wsp�prac� �r�d�o: ze zbior�w autora. 3. Realizacja zada� przez komponenty 6 BPD Dzia�anie 6 BPD w�ramach XI zmiany podsumowa� �wczesny szef Sztabu Generalnego WP: [�] ka�da jednostka ma swoj� specyfik�, sprz�t i�uzbrojenie, wypracowany model szkolenia, przeznaczenie, styl dowodzenia. W�przypadku XI zmiany (szczeg�lnie jej komponentu bojowego) nale�y podkre�li�, i� przygotowanie i�realizacja zada� (r�wnie� do�wiadczenia w�Afganistanie), wynikaj�ce te� ze specyfiki tej forma�cji � okaza�y si� by� na wy�szym poziomie ni� w�innych jednostkach. Nie chc� tu ocenia�, deprecjonowa� innych, ale to, co dla nich by�o novum, dla 6 Brygady stanowi�o �chleb powszedni�. Kolejny fakt zas�uguj�cy na uwag� to wy�szy poziom operowania j�zykiem angielskim. Nale�y wspomnie� tu r�wnie� temat wyposa�e�nia i�broni; cho� podobne, to sprawniej wykorzystane9. Wnioski 1. Prowadzona dzia�alno�� operacyjna w�okresie XI zmiany wykaza�a, �e najwi�ksze efekty przynosz� operacje o�du�ej manewrowo�ci, podczas kt�rych przeciwnik nie jest w�stanie przeciwstawi� si� si�om koalicyjnym i�ASB10. 2. Dzia�alno�� element�w XI zmiany z�6 BPD, ich skuteczno��, poziom dys�cypliny i�zaanga�owania potwierdzaj� tez�, �e podstaw� tworzenia struk�tur do misji bojowych powinny by� organiczne, odpowiadaj�ce profilowi dzia�ania pododdzia�y. 3. W�trakcie pobytu w�Afganistanie dow�dztwa i�sztaby uzyska�y istotne korzy�ci w�postaci podniesienia zdolno�ci interoperacyjnych w�zakresie stosowania procedur operacyjnych i�u�ytkowania nowoczesnego sprz�tu wsparcia dowodzenia klasy C4ISR11. System ten, jak pokazuj� do�wiadcze�nia zdobyte w�Afganistanie, jest bezwzgl�dnie potrzebny na wsp�cze�snym polu walki w�celu po��czenia system�w dowodzenia i�obrazowania pola walki z�sieciami ��czno�ci oraz wymiany danych (uzyskania efektu synergii) w�taki spos�b, aby zapewni� efektywne wykorzystanie �rod�k�w walki przy jednoczesnym zapewnieniu wysokiego poziomu ochrony i�obrony wojsk w�asnych w�rejonie operacji. 4. Zasadne by�o stosowanie procedury w�zakresie wyjazd�w �element�w� 9 Wywiad ekspercki z�gen.�Mieczys�awem Cieniuchem � szefem Sztabu Generalnego Wojska Polskiego. 10 �Je�li chodzi o�dzia�anie w�terenie, to z�naszego punktu widzenia prezentowany przez XI zmian� TF WE agresywny styl prowadzenia dzia�a�, odwa�ne wyj�cie w�teren i�prze-j�cie inicjatywy okaza� si� kluczem do poprawy bezpiecze�stwa w�Prowincji�� opinia dow�dcy TF-50, wywiad ekspercki. 11 C4ISR � command, control, communications, computers, intelligence, surveillance and re�connaissanc (dowodzenie, kierowanie, ��czno��, komputery, wywiad, obserwacja i�roz�poznanie). z�baz, aby posiada�y w�swoim sk�adzie sekcj� rozminowania. Zwi�ksza�o to bezpiecze�stwo �o�nierzy w�zakresie przeciwdzia�ania u�yciu impro�wizowanych urz�dze� wybuchowych (C-IED, counter-improvised explosive device). Po atakach na saper�w sprawdzaj�cych podejrzane miejsca wpro�wadzono zasad�, �e w�przypadku dost�pno�ci �mig�owc�w prace saper�skie b�d� zabezpieczane z�powietrza, aby unikn�� ofiar w�r�d �o�nierzy dzia�aj�cych po opuszczeniu woz�w bojowych12. 5. Zgrywanie pluton�w manewrowych z�sekcjami rozminowania w�okresie przygotowania do misji pozwoli�oby na du�o bardziej efektywne wykony�wanie zada� w�pocz�tkowym okresie pobytu w�rejonie misji. Wzajemne poznanie si� i�wsp�dzia�anie �o�nierzy poprawi�oby poziom bezpiecze�stwa oraz jako�� realizowanych zada� (saperzy pochodzili spoza 6 BPD i�weszli w�sk�ad XI zmiany w�rejonie misji). 6. W�trakcie prowadzonej dzia�alno�ci patrolowej stwierdzono ograniczone mo�liwo�ci skutecznego prowadzenia obserwacji z�przeznaczonego do tego celu punktu oraz dozorowania wyznaczonego terenu na odleg�o�� wi�ksz� ni� 2 km za pomoc� posiadanych lornetek. Do prowadzenia ob�serwacji niezb�dne jest wyposa�enie pododdzia��w w�sprz�t optyczny o�parametrach wi�kszych ni� posiadane na wyposa�eniu etatowym oraz lunet przeznaczonych dla strzelc�w wyborowych. Prowadzenie obserwa�cji za pomoc� przyrz�d�w zamontowanych na broni wyborowej jest nie�efektywne. 7. Ze wzgl�du na wstrzymanie lot�w BSR Areostar PSZ nie dysponowa�y w�asnymi bezpilotowymi �rodkami rozpoznania obrazowego �redniego zasi�gu. Wsparcie otrzymywane z�RC-E oraz od Zgrupowania Wojsk Spe�cjalnych nie zawsze by�o wystarczaj�ce. Chocia� wsp�praca z�Wojskami Specjalnymi uk�ada�a si� bardzo dobrze, to mo�liwo�� wykorzystania ze�stawu Scan Eagle ze wzgl�du na w�asne przedsi�wzi�cia i�operacje TF-49 i�TF-50 by�a ograniczona. Priorytetowo nale�y potraktowa� kwesti� wypo�sa�enia wysy�anych kontyngent�w we w�asny �rodek rozpoznania obra�zowego �redniego zasi�gu. 8. Wbrew powszechnie prezentowanym opiniom zdolno�� bojowa �mi�g�owc�w Mi-24 w�afga�skich warunkach by�a ograniczona i�cz�sto po�lega�a na dzia�aniach demonstracyjnych i�oddzia�ywaniu psychologicz�nym. Brak precyzyjnej amunicji powodowa�, �e u�ycie broni pok�adowej w�wielu przypadkach (w�obecno�ci cywil�w, w�rejonach zamieszka�ych) by�o niemo�liwe. Dodatkowo brak mo�liwo�ci pozostania �w�zawisie� 12 Dzia�ania �o�nierzy XI zmiany zosta�y szczeg�owo przedstawione w: K.�St�ch�y, Do��wiadczenia Zgrupowania Bojowego Bravo XI zmiany PKW Afganistan w�kwestii ubezpie�czenia bocznego patrolu, �Obronno�� � Zeszyty Naukowe Wydzia�u Zarz�dzania i�Dowo�dzenia Akademii Obrony Narodowej� 2012, nr�4, s.�147�159. 3. Realizacja zada� przez komponenty 6 BPD �r�d�o: ze zbior�w autora. Fotografia 17. Mi-24 podczas startu i�l�dowania wymaga� pasa startowego �r�d�o: ze zbior�w autora. uniemo�liwia� oddanie ognia po uchwyceniu celu, a�po wykonaniu zwro�tu �cel�, je�li byli to rebelianci, znika�. Ponadto brak odpowiedniej mocy silnik�w, w�przeciwie�stwie do Mi-17, uniemo�liwia� pokonanie niekt�rych pasm g�rskich w�rejonie odpowiedzialno�ci PKW, co ogranicza�o mo�liwo�ci dzia�ania. Brak perspektyw dla tego typu �mig�owca w�Si�ach Zbrojnych RP powinien dopingowa� kierownictwo MON do zakupu odpo�wiednich �mig�owc�w bojowych. Cho� sprz�t powinien spe�nia� przede wszystkim wymogi niezb�dne do dzia�a� w�obronie kraju, to jednak wy-sy�any w�ramach misji ekspedycyjnych powinien zapewnia� skuteczne dzia�anie w�rejonie prowadzonej operacji. Rozdzia� 4. Analiza realizacji kompleksowych zada� przez XI zmian� Poprawa bezpiecze�stwa by�a zasadniczym i�najwa�niejszym celem do osi��gni�cia przez zgrupowania bojowe, bez kt�rego trudno by�o osi�ga� post�p w�innych obszarach spo�eczno-politycznych w�Afganistanie1. Wa�nym elementem w�strukturze XI zmiany PKW by�a Samodzielna Gru�pa Powietrzno-Szturmowa (SGPSz) sk�adaj�ca si� ze szwadronu kawalerii powietrznej (ze sk�adu 25 Brygady Kawalerii Powietrznej) oraz �mig�owc�w z�1�Brygady Lotnictwa Wojsk L�dowych. Zasadnicze zadania realizowane w�spos�b ci�g�y przez �mig�owce SGPSz mo�na podzieli� na trzy grupy: za�dania ogniowe, zadania transportowo-desantowe oraz zadania specjalne. Zadania ogniowe obejmowa�y przede wszystkim eskortowanie i�os�on� kon�woj�w, wsparcie ogniowe pododdzia��w wykonuj�cych zadania na l�dzie, w�tym si� QRF, oraz wsparcie i�zabezpieczenie dzia�a� z�powietrza CAS, a�tak�e niszczenie infrastruktury przeciwnika, np. transmiter�w2. Grupa zada� transportowo-desantowych zajmowa�a si� przede wszyst�kim transportem grup bojowych w�rejon i�z�rejonu prowadzonych dzia�a�, transportem personelu mi�dzy bazami oraz transportem sprz�tu i�materia���w. R�wnie istotna by�a grupa zada� specjalnych, do kt�rej nale�y zaliczy� rozpoznanie dr�g marszu, obiekt�w i�rejon�w przysz�ych dzia�a� PKW, patro�lowanie, demonstracj� si�y, koordynacj� dzia�a� z�powietrza w�ramach po�wietrznego punktu dowodzenia, dzia�ania na rzecz Wojsk Specjalnych, dzia��ania ewakuacyjne, a�tak�e ewakuacj� rannych i�chorych w�ramach CASEVAC. Szwadron kawalerii pe�ni� natomiast swego rodzaju rol� odwodu dla dow�d�cy PKW. W�zwi�zku z�du�� dynamik� dzia�ania i�obci��eniem zadaniami zgru�powa� bojowych w�swoich rejonach odpowiedzialno�ci pododdzia� kawale�rii pe�ni� dy�ury powietrznego i�l�dowego QRF, wsp�dzia�a� w�prowadzeniu 1 Polskie Si�y Zbrojne w�Afganistanie. Wnioski i�do�wiadczenia, red. A. Polak, W. Wi�cek, Warszawa 2015, s.�84. 2 Rebelianci tworzyli w�asne sieci ��czno�ci, rozmieszczaj�c na szczytach g�rskich urz�� dzenia transmisyjne. wi�kszych operacji z�si�ami specjalnymi, elementami w�asnej zmiany oraz ASB. Wywodz�cy si� z�brygady o�podobnym do 6 BPD profilu dzia�ania szwa�dron wpisa� si� doskonale w�styl funkcjonowania XI zmiany. Uzyskiwane na bie��co przez za�ogi �mig�owc�w do�wiadczenia prze��o�y�y si� bezpo�rednio na wypracowanie w�asnej taktyki dzia�a� w�warun�kach afga�skich. Uwzgl�dniono przy tym wiele czynnik�w, w�r�d kt�rych szczeg�lne znaczenie mia�y: rze�ba terenu (zw�aszcza wysoko�� wykony�wania zada� oraz po�o�enie l�dowisk nad poziomem morza), warunki at�mosferyczne (wysokie temperatury, silne wiatry, burze piaskowe czy du�e zapylenie), wska�niki mo�liwo�ci przestrzennych �mig�owc�w Mi-24 i�Mi-17 (maksymalny zasi�g, promie� taktyczny, parametry uzbrojenia), taktyka dzia��ania ugrupowa� terrorystycznych, jak r�wnie� stosowane �rodki ra�enia do przeprowadzania atak�w na �mig�owce (bro� strzelecka, ci�kie karabiny maszynowe, granatniki przeciwpancerne). Ostrza�y statk�w powietrznych z�wykorzystaniem indywidualnej broni strzeleckiej oraz granatnik�w RPG stanowi�y powa�ne zagro�enie dla statk�w powietrznych. Og�lna liczba ostrza��w tego typu w�ca�ym Afganistanie wzros�a w�okresie od 18 kwietnia do 23 pa�dziernika i�wynosi�a 422. Pomimo pojawiaj�cych si� informacji o�po�siadaniu przez przeciwnika przeno�nych przeciwlotniczych zestaw�w rakie�towych nie odnotowano pr�b u�ycia tego typu uzbrojenia. W�trakcie trwania XI zmiany, poza rejonem odpowiedzialno�ci, dwukrotnie dosz�o do zestrzele�nia �mig�owc�w za pomoc� granatnika przeciwpancernego RPG. W�jednym przypadku powodem zestrzelenia maszyny by�o jej d�ugotrwa�e kr��enie w�jednym rejonie na niskim pu�apie. Poza stref� PSZ mia�y miejsce tak�e dwie pr�by zniszczenia �mig�owc�w za pomoc� IED. �adunki by�y odpalane w�mo�mencie zbli�enia si� �mig�owc�w. Nie by�y to zaawansowane technicznie �a�dunki, zbli�one konstrukcyjnie do min przeciw�mig�owcowych. Odnotowano tak�e liczne pr�by zestrzelenia �mig�owc�w ewakuacji medycznej (MEDEVAC, medical evacuation) w�trakcie lotu i�przyziemienia. Nie mo�na wykluczy�, �e przeciwnik, organizuj�c zasadzki z�u�yciem IED, przewidywa� miejsca, z�kt�rych b�d� zabierani ranni i�przygotowywa� stanowiska ogniowe w�celu ra��enia �mig�owc�w MEDEVAC. Stwierdzono tak�e, �e przeciwnik podejmowa� pr�by �zwabienia� �mig�owc�w na przygotowane przez siebie oznakowane �l�dowiska�. Do zdarzenia tego typu dosz�o na obszarze Dow�dztwa Regio�nu P�noc (RC-N, Regional Command Nord) w�2012 roku, kiedy rebelianci zastosowali now� taktyk� w�zwalczaniu i�zak��caniu operacji powietrznych si� koalicyjnych. Odzwierciedleniem stosunku rebeliant�w do PSZ by�a ich aktywno�� ki�netyczna, kt�ra �wiadczy�a o�skrajnie wrogim nastawieniu. Przeciwnicy praw�dopodobnie nie byli �wiadomi narodowo�ci �o�nierzy PSZ. Z�ich perspekty�wy Polacy byli cz�ci� mi�dzynarodowych si� okupacyjnych wspieraj�cych 4. Analiza realizacji kompleksowych zada� przez XI zmian� marionetkowy rz�d w�Kabulu, kt�rych trzon stanowili �o�nierze pochodz�cy ze znienawidzonych przez ekstremist�w Stan�w Zjednoczonych. Z�informacji uzyskanych od kom�rki rozpoznawczej 3 Brygady ANA w�Ghazni wynika�o, �e generalnie miejscowa ludno�� nie odr�nia �o�nierzy ISAF pod wzgl�dem przynale�no�ci do pa�stwa i�uto�samia wszystkich �o�nierzy z�Amerykanami. W�przechwyconych dzi�ki rozpoznaniu radioelektronicznemu (SIGINT, signal intelligence) korespondencjach rebelianci u�ywaj� okre�le� b�d�cych odpo�wiednikami s��w �obcokrajowcy�, �Amerykanie�. Za taki stan rzeczy odpowia�da wiele czynnik�w, m.in.: � niski poziom edukacji, brak dost�pu do medi�w, powszechny analfabe�tyzm i�og�lna niska �wiadomo�� sytuacji w�regionie; � u�ywanie przez Polak�w podobnego uzbrojenia do Amerykan�w, a�w�przypadku �o�nierzy Wojsk Specjalnych tak�e prawie identycznego umundurowania; � powszechne stosowanie przez Polak�w j�zyka angielskiego; � prowadzenie wsp�lnych dzia�a� z�pododdzia�ami Stan�w Zjednoczonych i�korzystanie z�ameryka�skiej infrastruktury; �r�d�o: ze zbior�w autora. � baza Ghazni by�a nazywana przez miejscow� ludno�� PRT od czas�w, kiedy by�a kontrolowana przez Amerykan�w. Z�perspektywy ludno�ci (tak�e rebeliant�w) od czasu za�o�enia bazy przez Amerykan�w nic si� nie zmieni�o. Nienawi�� do si� zbrojnych zwi�zanych z�kultur� anglosask� �ywi� mogli nie tylko ekstremi�ci. Ci spo�r�d rebeliant�w, kt�rzy znaj� histori� swojego kraju, wiedz�, �e Afganistan by� wielokrotnie celem agresji wojsk Wielkiej Brytanii. Brytyjscy �o�nierze pos�ugiwali si� w�kontaktach, wykorzystuj�c lo�kalnych t�umaczy, tym samym j�zykiem co �o�nierze ameryka�scy czy te� polscy. Z�rozm�w prowadzonych z�mieszka�cami wynika, �e niech�� do Brytyjczyk�w jest w�prowincji Ghazni wci�� �ywa, nawet w�r�d ludzi posia�daj�cych nik�� znajomo�� historii. Prawdopodobnie przetrwa�a dwa wieki jako �pami�� pokole�. W�r�d wojowniczych Pasztun�w taka pami�� �atwo przeradza si� w�zbrojny op�r. Tak�e interwencja zbrojna NATO w�Afgani�stanie mo�e by� przez Afga�czyk�w odbierana jako akt oczywistej agresji: kontynuacja wojen Brytyjczyk�w i�Zwi�zku Radzieckiego. Nie bez znaczenia by�o to, �e u�ywane przez Polak�w �mig�owce mog�y by� kojarzone z�ra�dzieckimi Si�ami Zbrojnymi, kt�re dopu�ci�y si� na terenie Afganistanu licz�nych zbrodni wojennych. Zasz�o�ci historyczne oraz przywi�zanie Afga�czyk�w do niezale�no�ci w�asnego kraju by�y oczywistym powodem nienawi�ci do obcokrajowc�w w�mundurach. Nic zatem dziwnego, �e mieszka�cy teren�w, gdzie stacjono�wali �o�nierze PSZ, byli wrogo nastawieni i�cz�sto kooperowali z�talibami. Od 18 kwietnia do 23 pa�dziernika odnotowano w�rejonie odpowiedzial�no�ci PSZ og�em 272 zdarzenia takie jak: wykrycie i�neutralizacja za�o�onych �adunk�w IED, wykrycie i�likwidacja sk�ad�w broni, amunicji i�innych �rodk�w bojowych przeciwnika, zatrzymanie rebeliant�w czy znalezienie niewypa��w i�niewybuch�w, kt�re mog�y by� u�yte przez przeciwnika do produkcji �adun�k�w pu�apek. Wyniki te by�y efektem intensywnych dzia�a� operacyjnych, wywiadowczych i�rozpoznawczych prowadzonych przez pododdzia�y i�wy�specjalizowane kom�rki PSZ. Podstawowym sposobem oddzia�ywania prze�ciwnika pozostawa�y ostrza�y ogniem bezpo�rednim, kt�rych od czasu prze-j�cia odpowiedzialno�ci odnotowano 293, w�tym 125 atak�w na pododdzia�y PSZ, 17 atak�w na pododdzia�y Stan�w Zjednoczonych, 138 na elementy ASB i�13 na obiekty cywilne. Wysok� intensywno�� dzia�a� podkre�laj� uczestnicy bada�. Wed�ug 51% ankietowanych intensywno�� dzia�ania w�trakcie trwania XI zmiany by�a bardzo wysoka, 46,9% �o�nierzy uzna�o, �e tempo dzia�a� by�o szybkie, nato�miast jedynie 2% respondent�w twierdzi�o, �e intensywno�� realizacji zada� by�a �rednia � zbli�ona do s�u�by w�kraju (Wykres 16). 4. Analiza realizacji kompleksowych zada� przez XI zmian� �o�nierze podczas XI zmiany codziennie realizowali zadania poza baz�, co skutkowa�o popraw� bezpiecze�stwa w�prowincji, w�kt�rej stacjonowali. Po�twierdza to w�swojej ocenie XI zmiany dow�dca TF-50: Og�lnie XI zmiana by�a ogromnym wyzwaniem dla �o�nierzy TF-50 w�zwi�zku z�liczb� wykonanych operacji oraz stopniem ich skomplikowania. Z�drugiej stro�ny w�zgodnej ocenie dow�dztwa, sztabu i�operator�w mojego zespo�u pozostaje ona wzorcowym przyk�adem na to, co mo�e osi�gn�� TF si� specjalnych, je�li tylko dzia�a w��cis�ej koordynacji z�BSO, a�nie w�oderwaniu od plan�w si� konwencjonal�nych, jak to si� niestety cz�sto zdarza�o3. Opinia ta znajduje potwierdzenie w�wypowiedzi zast�pcy dow�dcy ACT4: Ka�da ze zmian mia�a swoj� specyfik� dzia�a� i�ich dynamik� zapewniaj�c� sku�teczno��. XI zmiana wykonywa�a zadania z�du�� dynamik�, wykorzystuj�c wszyst�kie dost�pne mo�liwo�ci w��cis�ym wsp�dzia�aniu z�koalicjantami ameryka�ski�mi, lokaln� w�adz� oraz si�ami ANSF5. W�ramach PKW Afganistan dow�dca operacyjny RSZ sprawowa� w�imie�niu szefa Sztabu Generalnego WP w�adz� narodow� nad PKW, wsp�dzia�aj�c w�tym zakresie z�Dow�dztwem ISAF w�Kabulu oraz JFC w�Brunssum. Dowodzenie operacyjne na teatrze dzia�a� wojennych sprawowa� do�w�dca PKW/PSZ w�odniesieniu do dow�dc�w zgrupowa� bojowych oraz pozosta�ych podleg�ych element�w PSZ zgodnie ze struktur� organizacyj�n� zmiany PKW (nie dotyczy�o to element�w Wojsk Specjalnych). Elemen�ty Wojsk Specjalnych by�y dowodzone przez dow�dc� ISAF SOF, realizuj�c cz�� swoich zada� na korzy�� dow�dcy PKW i�dow�dcy RC-E. Dowodzenie taktyczne nad dow�dc� PSZ w�ramach operacji ISAF sprawowa� dow�dca RC-E6. W�sztabie PKW istnia�y dwie kom�rki zajmuj�ce si� wspieraniem do�w�dcy w�planowaniu, dowodzeniu i�kierowaniu dzia�aniami kontyngentu � Centrum Operacji Taktycznych (TOC, Tactical Operation Centre) i�Sekcja Operacyjna S-3. 3 Wywiad ekspercki z�pp�k. S�awomirem Filipowskim � dow�dc� ZB TF-50 Wojsk Specjal�nych. 4 Allied Command of Transformation / Sojusznicze Dow�dztwo ds. Transformacji (do�w�dztwo NATO szczebla strategicznego). 5 Wywiad ekspercki z�zast�pc� dow�dcy ACT. 6 Szczeg�y systemu dowodzenia zawarte zosta�y w jednym z za��cznik�w do Planu udzia�u XI zmiany w�operacji ISAF. Wykres 16. Opinie ankietowanych dotycz�ce intensywno�ci dzia�ania XI�zmiany Bardzo wysoka Wysoka �rednia, zbli�ona czasem na�realizacj� zada� do s�u�by�w kraju �r�d�o: opracowanie w�asne. �r�d�o: ze zbior�w autora. 4. Analiza realizacji kompleksowych zada� przez XI zmian� G��wnym zadaniem TOC by�a koordynacja dzia�a� podleg�ych wojsk oraz monitorowanie bie��cej sytuacji w�strefie odpowiedzialno�ci PKW. Dowo�dzenie odbywa�o si� w�bezpo�redniej relacji ze zgrupowaniami bojowymi, podleg�� TOC � SGPSz oraz przez koordynowanie wsp�dzia�ania PSZ i�ANSF z�Centrum Koordynacji Operacji na Szczeblu Prowincji (OCC-P, Operations Coordination Center-Provincial). Natomiast Sekcja Operacyjna S-3 koordy�nowa�a dzia�alno�� wszystkich kom�rek organizacyjnych sztabu, realizuj�c przedsi�wzi�cia zwi�zane z�procesem dowodzenia i�planowania dzia�alno��ci bie��cej. Dodatkowo nieustannie analizowa�a i�ocenia�a sytuacj� w�ob�szarze dzia�ania PSZ. System ��czno�ci i�informatyki rozwini�ty na potrzeby XI�zmiany PKW Afganistan zapewnia� funkcjonowanie systemu dowodzenia, kierowania, alarmowania, wsp�dzia�ania oraz ��czno�ci z�rodzinami w�kraju. System ten zrealizowany by� na podstawie infrastruktury teleinformatycznej narodowej, koalicyjnej oraz system�w komercyjnych. System ��czno�ci i�informatyki kontyngentu zapewnia� funkcjonowanie jawnych i�niejawnych us�ug w�zakresie ��czno�ci telefonicznej i�faksowej, transmisji danych w�sieciach informatycznych, ��czno�ci radiowej i�radiote�lefonicznej, wideokonferencji i�wojskowej poczty polowej. W�trakcie trwania XI�zmiany Sekcja ��czno�ci S-6 koordynowa�a wymian� danych ��czno�ci podczas wsp�dzia�ania wojsk w�asnych z�wojskami koalicji, m.in. w�operacji Devil Hammer II. Dodatkowo powierzonym zadaniem by� nadz�r nad budo�w� sieci teleinformatycznej Bia�y Orze� na potrzeby misji w�Afganistanie prze�znaczonej do przetwarzania informacji niejawnych do klauzuli NATO/ISAF SECRET, stanowi�cej narodowy komponent koalicyjnej sieci Afghanistan Mission Network (AMN). Uruchomienie sieci Bia�y Orze� umo�liwi�o wymian� poczty, dokument�w, wsp�dzielenie zasob�w pomi�dzy systemami koali�cyjnymi oraz zapewni�o sukcesywn� zamian� stacji roboczych ISAF na kom�putery sieci WEN. System rozpoznania PSZ zorganizowany by� na podstawie sztabowych kom�rek rozpoznawczych, komponent�w grupy rozpoznawczej (wspiera�nych przez elementy patrolowe z�ZB Alfa, ZB Bravo i�innych7) oraz element�w rozpoznania prze�o�onego. Sekcja Rozpoznawcza S-2 PSZ �ci�le wsp�praco�wa�a z�S-2 3 Brygady ANA, wymieniaj�c informacje z�tymi elementami. Przez oficer�w armii Stan�w Zjednoczonych S-2 otrzymywa�o informacje z�amery�ka�skich �r�de� rozpoznawczo-wywiadowczych. Podstaw� funkcjonowania systemu rozpoznania by� obowi�zuj�cy schemat przep�ywu informacji, w�kt�rym wiod�c� rol� odgrywa�o TOC, odpowiadaj�ce za ci�g�y przesy� informa�cji (zw�aszcza ostrzegawczych) do podmiot�w PSZ. System meldunkowy za�pewnia� przep�yw informacji do Dow�dztwa Operacyjnego, Po��czonych Si� Zadaniowych (CJTF, Combined Joint Task Forces) oraz podmiot�w PSZ. Dzia��alno�� Zespo�u Analiz S-2 koncentrowa�a si� na gromadzeniu i�analizie da�nych rozpoznawczych, przygotowywaniu analiz oraz prognoz kr�tko- i�d�u�gookresowych. Zesp� przygotowywa� materia�y do targetingu, rozkaz�w i�zarz�dze� bojowych. Prac� t� charakteryzowa�a �cis�a wsp�praca z�sekcj� C-IED, Zespo�em ds. Informacji Rozpoznawczo-Wywiadowczych i�Targetingu (IFC, Intel Fusion Celi) oraz z�sekcjami rozpoznawczymi zgrupowa� bojowych. Pozwoli�o to na wzrost jako�ci przeprowadzanych analiz, co mia�o swoje od�zwierciedlenie w�opracowanych prognozach zagro�e�. Dzia�alno�� Zespo�u Planowania i�Wsp�dzia�ania S-2 skupia�a si� na planowaniu i�koordynowaniu u�ycia element�w rozpoznawczych podleg�ych dow�dcy PSZ oraz �rodk�w zapotrzebowanych i�przydzielanych na rzecz PSZ przez RC-E. Dodatkowo do zada� zespo�u nale�a�o planowanie u�ycia tych �rodk�w w�operacjach szcze�bla PSZ oraz sk�adanie zapotrzebowa� i�koordynowanie u�ycia �rodk�w walki elektronicznej prze�o�onego. W�ramach XI zmiany PKW Afganistan system rozpoznania obrazowego oparty by� na w�asnych, organicznych minizestawach BSR, zestawach Zgru�powania Wojsk Specjalnych oraz �rodkach przydzielanych przez prze�o�o�nego RC-E. W�strukturach XI zmiany znajdowa� si� r�wnie� BSR �redniego zasi�gu Aerostar, jednak nie by� on u�ytkowany w�zwi�zku z�zawieszeniem Ze wzgl�du na �wra�liwo�� danych informacja o du�ym stopniu uog�lnienia. 4. Analiza realizacji kompleksowych zada� przez XI zmian� realizacji kontraktu na ww. zestaw. Przydzia� �rodk�w prze�o�onego by� re�alizowany na podstawie zapotrzebowa� przesy�anych drog� elektroniczn�. Liczba przydzielanych �rodk�w by�a uzale�niona od priorytet�w wszystkich Si� Zadaniowych wchodz�cych w�struktury RC-E oraz priorytetowych operacji powi�zanych bezpo�rednio z�celami targetingowymi, a�tak�e od warunk�w atmosferycznych. Ponadto na bie��co zg�aszano zapotrzebowanie na zdj�cia wraz ze szczeg�ow� analiz� terenu przysz�ych operacji realizowanych przez zgrupowania bojowe. Wa�n� rol� w�ocenie dow�dcy XI zmiany odgrywa� SIGINT. Informacje przekazywane do kom�rek PSZ w�postaci raport�w by�y pozyskiwane z�u�yciem metod i��rodk�w nas�uchu sieci radiowych i�telefonii kom�rkowej przeciwnika. Rozpoznanie radioelektroniczne prowadzone by�o permanentnie, przez ca�� dob�, siedem dni w�tygodniu. W�wyniku sta�ego monitoringu przestrzeni radiowej prowadzonej przez SIGINT stacjonarny mo�liwe by�o wyselekcjonowanie nowych oraz potwierdzenie ju� znanych cz�stotliwo�ci, na kt�rych operowali rebelianci, niezb�dnych w�procesie pla�nowania, zapotrzebowania i�u�ycia �rodk�w walki elektronicznej prze�o�one�go. Mobilny zesp� SIGINT uzupe�nia� prac� SIGINT-u�stacjonarnego. Element ten na co dzie� dzia�a� jako element stacjonarny, jednak podczas prowa�dzenia operacji niejednokrotnie towarzyszy� pododdzia�om w�terenie. Jego obecno�� w�czasie operacji umo�liwia�a pozyskiwanie informacji z�rejon�w, w�kt�rych ukszta�towanie terenu uniemo�liwia�o nas�uch prowadzony przez SIGINT stacjonarny. R�wnie istotn� rol� w�systemie rozpoznania spe�nia� HUMINT. Specyfika HUMINT umo�liwia pozyskiwanie i�gromadzenie danych na temat intencji, morale lub powi�za� mi�dzy osobami i�organizacjami na teatrze dzia�a� wojennych, szczeg�lnie w�przypadku zg�aszanych przez prze��o�onego potrzeb informacyjnych. Dane te przydatne s� na etapie informacyj�nego przygotowania pola walki, prowadzenia operacji oraz realizacji procesu targetingu. Rozpoznanie osobowe odgrywa wa�n� rol� wspieraj�c� w�dzia��aniach, w�kt�rych nie wyst�puj� � b�d� te� s� niewidoczne � przes�anki lub symptomy zagro�enia. Istotn� rol� w�systemie rozpoznania odgrywa�o roz�poznanie patrolowe oraz Sekcja Rozpoznania Obrazowego, kt�ra podlega�a bezpo�rednio pod dow�dc� grupy rozpoznawczej, ale wykonywa�a zadania na korzy�� wszystkich element�w PSZ. G��wnym zadaniem Sekcji Rozpozna�nia Obrazowego by�a analiza materia�u pozyskanego z�BSR znajduj�cych si� w�dyspozycji dow�dcy grupy rozpoznawczej. Podczas lot�w rozpoznawczych z�regu�y obecny by� analityk, kt�ry korygowa� nalot wed�ug wcze�niejszych ustale� oraz wyznacza� bie��ce cele, oceniaj�c zagro�enie w�czasie rzeczy�wistym. �o�nierze sekcji wykonywali dodatkowe zadania na korzy�� pozo�sta�ych element�w PSZ w�zakresie analiz przestrzennych � okre�lania dr�g dojazd�w, l�dowisk �mig�owc�w, rejon�w podej�cia oraz wyboru miejsc do�godnych do prowadzenia obserwacji, wyznaczania cel�w oraz identyfikacji obiekt�w oraz dozoru grup wykonuj�cych zadania bojowe w�trakcie wykony�wania zada� przy u�yciu BSR Orbiter oraz Scan Eagle. Brali oni udzia� w�lotach rozpoznawczych SGPSz i�dokonywali analiz pozyskiwanych zdj�� lotniczych, dokonuj�c na ich podstawie oceny. Dzia�alno�� rozpoznawcza w�XI zmianie PKW Afganistan ukierunkowana by�a na wsparcie informacyjne dzia�alno�ci operacyjnej. Do zasadniczych zada� realizowanych przez Sekcj� ds. Infor�macji Rozpoznawczo-Wywiadowczych i�Targetingu nale�a�o opracowanie pakiet�w targetingowych do oddzia�ywania kinetycznego i�niekinetycznego, a�tak�e przygotowanie i�uaktualnianie danych to listy �cel�w�. Pakiety targe�tingowe ukierunkowane by�y g��wnie na dwa rodzaje cel�w: cele osobowe � przyw�dcy i�bojownicy rebelianccy, kt�rych dzia�alno�� skierowana jest przeciwko si�om koalicyjnym i�legalnym strukturom pa�stwa Afganistan; oraz cele obiektowe � sk�ady broni i�amunicji. Dzia�alno�� t� cechowa�a: zdolno�� do skutecznego zdyskontowania informacji operacyjnych wywiadu na temat sk�ad�w broni i�aktywno�ci rebeliant�w. Wymaga to umiej�tno�ci i�goto�wo�ci do szybkiego reagowania, w�a�ciwego dedykowania si� i��rodk�w, a�tak�e szacowania ryzyka. Ten ostatni czynnik jest pochodn� zaufania dow�dcy do kom�petencji kom�rki wywiadu i�zdolno�ci bojowej w�asnych �o�nierzy. Podstaw� by�o wzajemne zaufanie i�wiedza, kszta�towane przez sta�y kontakt (cykliczne spotka�nia) dow�dcy z�oficerami wywiadu oraz na p�aszczy�nie �rozpoznania� oraz bezpo��redni udzia� pracownik�w wywiadu w�prowadzonych operacjach8. W�zwi�zku z�istnieniem kilku kom�rek zajmuj�cych si� sprawami rozpo�znania, szczeg�lnie zwi�zanych z�wywiadem i�kontrwywiadem, oraz do�� �lu�n�� wsp�prac� i�wymian� informacji mi�dzy nimi dow�dca PSZ wpro�wadzi� zwyczaj cotygodniowych spotka� szef�w tych kom�rek oraz do�w�dc�w zespo��w Wojsk Specjalnych (TF-49 i�TF-50) i�osobi�cie przewod�niczy� tym obradom. By�a to trafna decyzja, a�poziom wsp�pracy, zakres wymiany informacji i�w�efekcie skuteczno�� dzia�ania uleg�y zdecydowanej poprawie9. Celem ra�enia w�rejonie odpowiedzialno�ci PSZ by�o przede wszystkim obni�enie potencja�u bojowego i�zdolno�ci bojowej rebeliant�w, zdezor�ganizowanie ich dzia�a� oraz zapewnienie wojskom w�asnym i�koalicyjnym sprzyjaj�cych warunk�w do realizacji zada�. Pododdzia�y artylerii realizo�wa�y te zadania w�ramach systemu ochrony baz przed ostrza�ami mo�dzie�rzowymi i�rakietowymi, a�tak�e wspiera�y plutony manewrowe podczas operacji w�rejonie odpowiedzialno�ci zgrupowa� bojowych. Zadania reali�zowane by�y zgodnie z�procedurami: planowych zada� (FM, fire mission), 8 Opinia szefa S�u�by Wywiadu Wojskowego � wywiad ekspercki. 9 Problem ten podkre�la w�wywiadzie eksperckim pp�k S�awomir Filipowski � dow�dca TF-50. 4. Analiza realizacji kompleksowych zada� przez XI zmian� odpowiedzi na prowadzony ostrza� (CF, counter fire) oraz wezwania arty�leryjskiego wsparcia ogniowego (CFF, call for fire). Istotn� rol� odgrywa�y zadania ogniowe typu FM, kt�rych celem by�o n�kanie, niedopuszczanie i�zniech�canie przeciwnika do zajmowania wcze�niej przygotowanych sta�nowisk ogniowych. Zadania tego typu realizowano przede wszystkim w�historycznych rejo�nach aktywno�ci przeciwnika (stanowiska ogniowe, z�kt�rych prowadzone by�y ostrza�y baz, rejony atak�w na patrole) i�spe�nia�y one wa�n� funkcj� pre�wencyjn�, tzw. pokaz si�y (show of force). W�trakcie realizacji zada� ogniowych podczas misji wykorzystywane by�y r�norakie �rodki rozpoznania do kiero�wania ogniem artylerii. Najwi�ksz� liczb� wykorzystywanych �rodk�w rozpo�znania stanowi�y systemy stacjonarne ze wzgl�du na ich ci�g�� dost�pno��. W�ramach wykonywanych zada� bojowych (CF, CFF) celami by�y stanowiska ogniowe obs�ug 82 mm mo�dzierzy oraz 107 mm pocisk�w rakietowych, punkty obserwacyjne przeciwnika, uzbrojone grupy przeciwnika, grupy prze�ciwnika podk�adaj�ce improwizowane �adunki wybuchowe. Ca�o�� dzia�a� pododdzia��w artylerii by�a koordynowana i�nadzorowana przez Sekcj� Ko�ordynacji Wsparcia Ogniowego Sztabu PSZ. G��wnym zadaniem sekcji by�o planowanie, koordynowanie i�dekonfliktacja u�ycia organicznych �rodk�w wsparcia ogniowego (artyleria oraz �mig�owce bojowe przy udziale oficera z�S-3-Air), a�tak�e zapotrzebowanych �rodk�w od prze�o�onego (�mig�owce bojowe przy udziale oficera z�S-3-Air i�lotnictwo si� powietrznych w�ramach CAS). We wsp�pracy z�prze�o�onym w�ramach RC-E wsp�praca obejmowa�a udzia� przedstawiciela sekcji w�Joint Fire Working Group trzy razy w�tygodniu, kiedy by� sk�adany meldunek zawieraj�cy takie informacje jak: � aktualnie prowadzone i�planowane operacje (z�wyprzedzeniem 96 godzin); � analiza ostrza��w baz w�rejonie odpowiedzialno�ci; � realizowane zadania ogniowe przez artyleri� w�rejonie odpowiedzialno��ci PSZ; � status haubic, mo�dzierzy i�radar�w rozmieszczonych w�rejonie odpowie�dzialno�ci (sprawno�� techniczna, dyslokacje sprz�tu); � meldowanie koncepcji u�ycia �rodk�w wsparcia ogniowego w�ramach koncepcji planowanych operacji; � bie��ca wsp�praca i�wymiana informacji w�zakresie wsparcia ogniowego prowadzonych operacji, zapotrzebowa� na �rodki wsparcia z�RC-E (g��w�nie CAS), realizacja zada� serwisowych radar�w; � wymiana informacji dotycz�cych statusu artylerii 3 Brygady ANA (status haubic i�mo�dzierzy, stan wyszkolenia i�zdolno�� do wsparcia operacji ASB). W�kontek�cie ra�enia na szczeg�ln� uwag� zas�uguje dzia�alno�� TZKOP. Charakter ich pracy wymaga� bardzo dobrej znajomo�ci stosowania ROE, na�tomiast znajomo�� j�zyka angielskiego i�procedur by�a podstaw� uko�czenia szkolenia i�uzyskania certyfikatu jeszcze przed wyjazdem do Afganistanu. Wy�soki poziom interoperacyjno�ci TZKOP umo�liwia� dow�dcy PKW realizacj� zada� wsparcia ogniowego si� w�asnych z�wykorzystaniem koalicyjnych si� i��rodk�w ogniowych (w�szczeg�lno�ci lotnictwa i�bezza�ogowych statk�w uderzeniowych Si� Zbrojnych Stan�w Zjednoczonych), posiadaj�cych pociski precyzyjnego ra�enia. W�zakresie dzia�a� niekinetycznych mo�liwo�ci PKW ogranicza�y si� do oddzia�ywania na spo�ecze�stwo zamieszkuj�ce rejon dzia�ania. Jednym ze skutecznych sposob�w by�a dzia�alno�� radia Hamdard10. W�czasie trwania XI�zmiany PKW Afganistan odnotowano lawinowy wzrost uzyskanych po���cze� i�SMS-�w pod radiowy numer telefonu, za kt�rego odbieranie odpo�wiedzialni byli zatrudnieni w�stacji lokalni reporterzy radiowi. Efekt ten zosta� osi�gni�ty przez nast�puj�ce dzia�ania i�czynniki: � Emisj� i�propagowanie numeru radiowego na antenie stacji radiowej. Na�grano specjalny spot-reklam� rozg�o�ni, podaj�c numer telefonu. Materia� 10 M.�Kowalska-Sendek, G�os w�eterze, �Polska Zbrojna� 2012, nr�8, s.�44�46. 4. Analiza realizacji kompleksowych zada� przez XI zmian� ten zach�ca� do s�uchania radia Hamdard i�dzwonienia pod wskazany nu�mer w�razie jakichkolwiek zapyta�, pr�b czy w�celu uzyskania informacji. Spot nadawany by� codziennie, kilkadziesi�t razy w�ci�gu doby. � Nowe programy radiowe nastawione na interakcj� ze s�uchaczami. By�y one wsp�tworzone przez s�uchaczy, kt�rych propozycje piosenek, po�ezji czy r�nego rodzaju m�dro�ci ludowych emitowano w�programach, a�dodatkowo prezentowano rozmowy telefoniczne zarejestrowane przez zatrudnion� w�radiu reporterk�. � Akcje ulotkowe i�dzia�ania lokalnych reporter�w radiowych. Akcje zrzutu ulotek przeprowadzano przez Sekcj� Rozpowszechniania PsyOps (psycho�logical operations) przy wsp�udziale SGPSz oraz podczas patroli i�operacji (dystrybucja ulotek reklamuj�cych radio Hamdard). � Zapraszani go�cie. Podczas wizyt w�radiu jego go�cie � oficjele i�autoryte�ty lokalne � otrzymywali ulotki i�inne informacje o�radiu Hamdard, kt�re p�niej przekazywali dalej w�swoim otoczeniu i��rodowisku. � Materia�y promuj�ce wojsko i�policj� afga�sk� oraz rol� i�zadania si� ISAF. Przedsi�wzi�cia realizowane w�ramach ochrony (force protection) mia�y na celu zminimalizowanie oddzia�ywania wszelkich czynnik�w zagra�aj�cych personelowi, technice wojskowej, sprz�towi, infrastrukturze oraz prowadzo�nym operacjom i�dzia�aniom. Mia�y te� zapewni� ci�g�o�� i�efektywno�� ope�racyjn� w�czasie dzia�a� bojowych. Ochrona wojsk to zesp� przedsi�wzi�� organizacyjnych i�technicznych maj�cych zapewni� ochron� �o�nierzom i�pracownikom cywilnym. Osi�gany by� on przez: � w�a�ciw� organizacj� s�u�b dy�urnych i�ochronnych; � w�a�ciwy system ostrzegania i�powiadamiania w�sytuacjach kryzysowych; � efektywn� identyfikacj� w�asnego personelu oraz lokalnych pracowni�k�w, kontrol� wej�� do baz oraz wybranych stref i�budynk�w � w�tym ta�kich jak sto��wki, si�ownia; � efektywn� rozbudow� in�ynieryjn� bazy, w�szczeg�lno�ci ogrodzenia, poszczeg�lnych stref ochronno-obronnych, bram i�punkt�w obserwa�cyjnych; � ochron� stref mieszkalnych, miejsc pracy i�pozosta�ej infrastruktury, a�tak��e monitorowanie obszaru poza baz�; � szczeg�ln� ochron� infrastruktury uniemo�liwiaj�cej wej�cie na teren bazy; � w�a�ciwe zaplanowanie i�rozbudow� punkt�w wjazdowych i�wyjazdo�wych do baz. System ochrony baz sk�ada� si� z�systemu rozbudowy in�ynieryjnej (ro� w�w, zap�r, ogrodze� itp.) oraz systemu ochrony fizycznej (systemu poste�runk�w obserwacyjnych, urz�dze� blokuj�cych na bramach wjazdowych oraz wielu system�w technicznych: skaner�w ludzi, sprz�tu, system�w obserwacji i�ostrzegania). Szczeg�ln� rol� w�systemie ochrony baz odgrywa� system RAID (rapid aerostat initial deployment). G��wnym elementem systemu by�y wysokiej rozdzielczo�ci kamery przy�mocowane do aerostatu (balonu na uwi�zi), przesy�aj�ce obraz do stanowi�ska umiejscowionego w�TOC. System umo�liwia� ci�g��, dzienno-nocn� ob�serwacj� okr�n� w�promieniu do 25 km. Wykorzystywany by� g��wnie do wykrywania pr�b pod�o�enia IED, lokalizacji stanowisk ogniowych, identyfi�kacji i�rozpoznania grup bojowych przeciwnika oraz monitorowania dzia�a� si� w�asnych w�promieniu obserwacji. Fotografia 22. FOB Ghazni z�widocznym na tle ogona Mi-17 systemem RAID �r�d�o: ze zbior�w autora. 4. Analiza realizacji kompleksowych zada� przez XI zmian� Atak ogniem bezpo�rednim, z�u�yciem g��wnie broni maszynowej oraz granatnik�w przeciwpancernych RPG, by� podstawow� form� oddzia�ywania przeciwnika na pododdzia�y PSZ, ASB czy obiekty cywilne (najcz�ciej kon�woje z�zaopatrzeniem, eskortowane przez cywilne firmy ochroniarskie). Po�tencjalnie bardzo niebezpieczny m�g� okaza� si� ogie� prowadzony z�karabi�n�w wyborowych SWD oraz ogie� pojedynczy z�nieokre�lonej broni 12,7�mm (prawdopodobnie niezaawansowanej technicznie, wykonanej na bazie lufy DSzK), jaki by� prowadzony w�rejonie dystryktu Waghez, gdzie zgodnie z�po�siadanymi informacjami rozpoznawczymi dzia�a�a grupa strzelc�w wyboro�wych. Gro�n� broni� rebeliant�w by�y IED, do kt�rych konstruowania rebe�lianci u�ywali g��wnie materia��w wybuchowych domowej roboty (HME, home made explosive), kt�re mo�na wyprodukowa� z�nawoz�w sztucznych, bez dost�pu do specjalistycznych laboratori�w. �r�d�o: ze zbior�w autora. Materia�y wybuchowe pochodzenia przemys�owego lub wojskowego by�y znacznie trudniej dost�pne lub dro�sze. Ponadto si�a wybuchu �adunku HME jest por�wnywalna lub nieznacznie mniejsza od materia��w wybucho�wych wojskowych czy przemys�owych. W�dzia�aniach z�u�yciem IED, kt�rych g��wnym celem by�o ra�enie woz�w bojowych i�ich za��g, przeciwnik stoso�wa� g��wnie �adunki ma�ej i��redniej mocy, o�masie do 50 kg. Odnotowano r�wnie� przypadki stosowania przez rebeliant�w du�ych �adunk�w o�masie ok. 90�100 kg. Ponadto w�celu spot�gowania strat przeciwnik stosowa� �a�dunki o�dzia�aniu kierunkowym ra��ce od�amkami (DFC, directional fragmen�tation charge) oraz �adunki skupione o�dzia�aniu kierunkowym (DFFC, direc�tional fragmentation focused charge). W�zale�no�ci od masy u�ytego �adunku mog�y by� przeznaczone do ra�enia �o�nierzy oraz pojazd�w. Nie stwierdzo�no pr�b u�ycia pocisk�w formowanych wybuchowo (EFP, explosively formed projectile), kt�re stosowano w�Iraku. Improwizowane urz�dzenia wybuchowe stosowane by�y przez przeciwnika w�ka�dym rejonie, w�kt�rym pododdzia�y PSZ prowadzi�y dzia�ania operacyjne. By�y to najcz�ciej �adunki pojedyncze ustawiane g��wnie na lub przy g��wnych liniach komunikacyjnych w�celu ra��enia i�ograniczenia swobody ruchu patroli i�konwoj�w si� koalicyjnych i�ASB. Stwierdzono r�wnie� ustawianie �adunk�w w�grupach w�celu wzbraniania podej�cia do rebelianckich rejon�w wsparcia, skrytek materia�owych (co cz�sto potwierdza�y Si�y Specjalne) oraz bezpiecznych miejsc przebywania. Miej�scami szczeg�lnie niebezpiecznymi by�y rejony kanalizuj�ce ruch, przepusty, miejsca po wcze�niejszych eksplozjach IED, w�skie przejazdy, objazdy, szcze�g�lnie po mi�kkim pod�o�u wok� przepust�w. Analiza atak�w wskazuje, �e przeciwnik rozpoznawa� procedury dzia�ania pododdzia��w PSZ w�wypad�ku wykrycia �adunk�w IED i�w�razie ataku minowego. �wiadcz� o�tym takie czynniki jak spos�b umieszczania p�yt naciskowych i�samych �adunk�w oraz charakterystyka �adunk�w (stosowanie m.in. element�w niemetalowych), a�tak�e organizowanie zasadzek przeciwko elementom in�ynieryjnym, roz�poznania i�rozminowania dr�g czy pr�by niszczenia pojazd�w dowodzenia w�patrolach zmotoryzowanych. W�trakcie trwania XI zmiany podejmowano r�ne �rodki bezpiecze�stwa podczas wykonywania zada� mandatowych, a�szczeg�lnie: � ka�dorazowo przed wyjazdem z�bazy dokonywano szczeg�owej analizy drogi przemieszczania pod wzgl�dem zagro�enia minowego i�IED; � w�zwi�zku z�ustawianiem przez rebeliant�w urz�dze� IED typu DFC cz�sto stosowano taktyk� prostopad�ego podej�cia do przepustu lub �miejsc historycznych� (saper odchodzi z�korony drogi przed podejrzanym miej�scem na bezpieczn� odleg�o�� i�podchodzi do niego prostopadle w�celu wykrycia kierunkowych min pu�apek); � cz�sto sprawdzano miejsca zagro�one wyst�powaniem IED metod� wy�buchow� przez u�ycie materia��w wybuchowych do ods�oni�cia wierzch�niej warstwy gruntu; � podczas patroli realizowanych zw�aszcza po HWy-1 ka�dorazowo spraw�dzano tzw. karezy11 ze wzgl�du na cz�ste wykorzystywanie ich systemu do podk�adania IED o�du�ej masie �adunku g��wnego; 11 Karezy to tradycyjne afga�skie studnie, niekiedy o�g��boko�ci nawet do 50 metr�w, po��czone z�sob� sieci� podziemnych przej��. 4. Analiza realizacji kompleksowych zada� przez XI zmian� �r�d�o: ze zbior�w autora. Fotografia 25. �o�nierze w trakcie sprawdzania miejsca prawdopodobnego po�o�enia IED �r�d�o: ze zbior�w autora. � teren sprawdzany przez RCP by� powt�rnie badany przez sekcj� rozmino�wania, wielokrotnie znajdowano �adunki wybuchowe tu� po sprawdzeniu terenu przez RCP; � do sprawdzania miejsc szczeg�lnie niebezpiecznych stosowano zdalnie sterowane roboty; � podczas wykonywania zada� zwi�zanych ze sprawdzeniem nawierzchni drogi oraz miejsc niebezpiecznych spiesz�cy si� �o�nierze przebywali pod os�on� system�w zak��caj�cych zamontowanych na pojazdach (Duke, Symphony); � podczas poruszania si� po drogach lokalnych wszelkie miejsca ogranicza-j�ce swobod� ruchu traktowane by�y jako potencjalne zagro�enia (miej�sca pod�o�enia IED); miejsca zagro�one (szczeg�lnie uszkodzone prze�pusty i�konstrukcje drogowe) traktowane by�y jako miejsca dogodne do pod�o�enia �adunk�w IED. Bezpiecze�stwo si�om koalicji, ASB oraz afga�skiemu spo�ecze�stwu za� pewnia�y realizowane zadania zwi�zane z�rozpoznaniem oraz oczyszczaniem dr�g przez ameryka�skie RCP. �r�d�o: ze zbior�w autora. 4. Analiza realizacji kompleksowych zada� przez XI zmian� �r�d�o: ze zbior�w autora. Rysunek 8. Podstawowy sprz�t XI zmiany �r�d�o: opracowanie w�asne. Zadania te wykonywane by�y w�ramach wsp�lnych patroli w�strefie od�powiedzialno�ci PSZ w�celu zapewnienia swobody manewru na g��wnych szlakach komunikacyjnych. Podobnie ameryka�skie oddzia�y do neutraliza�cji �adunk�w wybuchowych (EOD, explosive ordnance disposal) bra�y udzia� we wsp�lnych patrolach z�RCP oraz podejmowa�y zadania neutralizacji IED. W�czasie swojej dzia�alno�ci w�rejonie odpowiedzialno�ci PSZ zneutralizowa�no 92 IED. Ochrona wojsk wchodz�cych w�sk�ad XI zmiany by�a realizowana w�czte�rech zasadniczych obszarach: 1. Ochrony fizycznej przez: � ochron� fizyczn� baz oraz obiekt�w infrastruktury dzi�ki rozbudowane�mu systemowi obronnemu, punktom kontrolnym, systemowi kontroli do�st�pu, rozbudowie in�ynieryjnej element�w baz, w�tym rozbudowie zap�r in�ynieryjnych oraz ukry� i�schron�w dla stan�w osobowych, uzbrojeniu i�sprz�towi wojskowemu, a�tak�e dzi�ki sta�ej znajomo�ci przez stany oso�bowe obowi�zuj�cych zasad oraz procedur; � ochron� fizyczn� konwoj�w � z�wykorzystaniem si� i��rodk�w pododdzia���w bojowych oraz GWO i�SGPSz; ochron� fizyczn� dr�g zaopatrywania i�przemieszczenia, realizowan� w�ramach ochrony pasywnej i�aktywnej, przez organizacj� sta�ych oraz ruchomych punkt�w kontrolnych w�strefie odpowiedzialno�ci. �r�d�o: ze zbior�w autora. 4. Analiza realizacji kompleksowych zada� przez XI zmian� �r�d�o: ze zbior�w autora. 2. Bezpiecze�stwa operacyjnego przez: � �cis�� koordynacj� i�integracj� wysi�k�w wszystkich element�w PSZ w�za�kresie ochrony wojsk przez przestrzeganie sta�ych procedur operacyjnych; � prowadzenie ze stanami osobowymi cyklu szkole� i�trening�w z�zakresu ochrony wojsk na temat kod�w ubioru, stan�w i�sygna��w alarmowych, zasad post�powania w�rejonach i�na drogach marszu oraz dzia�ania w�przypadku u�ycia BMR lub toksycznych �rodk�w przemys�owych, a�tak��e w�a�ciw� dzia�alno�� ochrony baz; � ochron� wojsk znajduj�cych si� w�rejonie dzia�a� przez w�a�ciw� organi�zacj� systemu ochrony oraz ochron� dr�g zaopatrywania i�przemieszcza�nia maj�cych decyduj�ce znaczenie dla efektywno�ci dzia�a�. 3. W�obszarze ochrony indywidualnej przez: � bezwzgl�dne przestrzeganie wprowadzonych stan�w gotowo�ci, kod�w ubioru i�ruchu pojazd�w w�rejonie odpowiedzialno�ci; � stosowanie si� do zasad dzia�ania minimalizuj�cych skutki ewentualnego ataku terrorystycznego, u�ycia IED oraz mo�liwo�ci zaistnienia wypad�k�w, � szczeg�owe instruowanie podw�adnych z�zakresu zasad bezpiecze�stwa przed przyst�pieniem do wykonywania zada�. 4. W�obszarze ochrony zdrowia przez: � w�a�ciwe zabezpieczenie medyczne w�trakcie realizacji wszelkich zada�; � uwzgl�dnianie w�planowaniu dzia�a� mo�liwo�ci ewakuacji medycznej oraz udzielania pomocy; � obj�cie szczeg�ln� ochron� �r�de� zaopatrywania w�wod� pitn� oraz miejsc jej przechowywania, a�tak�e miejsc magazynowania i�wydawania �ywno�ci; � sta�� znajomo�� przez stany osobowe zasad udzielania pierwszej pomocy, procedur ewakuacji oraz udzielania pomocy; � za bezpiecze�stwo wojsk w�strefie odpowiedzialno�ci (operacje poza baz�, patrole, konwoje, QRF) odpowiadali dow�dcy poszczeg�lnych szczebli dowodzenia w�obszarach swojej kompetencyjnej odpowiedzial�no�ci, a�tak�e dow�dcy realizuj�cy zadania w�tych obszarach w�zakresie ochrony dowodzonych przez nich pododdzia��w. Funkcjonowanie XI zmiany PKW, podobnie jak poprzednik�w, w�zakresie zabezpieczenia logistycznego by�o u�atwione dzi�ki funkcjonowaniu porozu�mienia ACSA12. Stan warunk�w socjalno-bytowych w�bazach zajmowanych przez �o�nierzy PKW by� zr�nicowany i�uzale�niony g��wnie od wielko�ci bazy, jej lokalizacji, dost�pno�ci dr�g zaopatrzenia i�sytuacji militarnej w�oko�licy bazy. Najlepsze warunki socjalno-bytowe by�y zapewnione w�bazach Ba�gram, w�Kabulu, FOB Ghazni oraz FOB Vulcan. Dobre warunki socjalno-by�towe zapewniono r�wnie� w�COP Waghez. W�czasie XI zmiany podj�to do�datkowo wiele przedsi�wzi��, kt�re poprawi�y warunki bytowania �o�nierzy i�pracownik�w wojska w�bazach. Realizacja �ywienia stan�w osobowych w�bazach Ghazni oraz Bagram prowadzona by�a przez firm� Fluor, natomiast w�Kabulu �ywienie prowadzi�y: Hq Isaf i�Kaia firma Supreme, kontraktowane przez stron� ameryka�sk�. Po�nadto w�bazach FOB Vulcan i�COP Waghez �ywienie realizowane by�o si�ami w�asnymi pluton�w zaopatrzenia zgrupowa� bojowych na bazie �ywno�ci dostarczanej przez firm� Supreme. 12 Umowa nabycia i�us�ug wzajemnych (ACSA, Acquisition and Cross Service Agreement) w�sprawie wsparcia logistycznego dla PSZ w�Afganistanie. W�Afganistanie strona pol�ska w�ramach podpisanego porozumienia otrzyma�a wsparcie od strony ameryka�skiej w�obszarach dotycz�cych �rodk�w powszechnego u�ytku, tj. �ywno�ci, wody, mate�ria��w p�dnych, konstrukcyjnych i��rodk�w medycznych. Porozumienia wykonawcze do umowy ACSA umo�liwi�y r�wnie� wykorzystanie przez PKW sprz�tu i�mienia armii ameryka�skiej (sprz�tu ��czno�ci satelitarnej, urz�dze� zak��caj�cych oraz r�nych pojazd�w specjalnych, m.in. pojazd�w MRAP, M-ATV) oraz utylizacj� i�demilitaryzacj� zb�dnego mienia, kt�rego warto�� by�a ni�sza od koszt�w jego transportu do kraju. Umowa ACSA obejmowa�a te� zagadnienia zwi�zane z�transportem z/do Afganistanu. 4. Analiza realizacji kompleksowych zada� przez XI zmian� �r�d�o: ze zbior�w autora. Fotografia 31. Zast�pca dow�dcy RC-E ds. wsparcia zapoznaje si� z�sytuacj� logistyczn� w�TF White Eagle �r�d�o: ze zbior�w autora. W�zakresie poprawy warunk�w �ywienia i�przechowywania �ywno�ci d��ono do polepszenia wyposa�enia kuchni i�sto��wek w�sprz�t gastrono�miczny oraz zwi�kszenia mo�liwo�ci przechowywania �rodk�w spo�ywczych w�bazach, szczeg�lnie w�COP Waghez. Zgodnie z�porozumieniem ACSA stro�na ameryka�ska by�a odpowiedzialna za dostarczanie zapas�w w�klasie I�� wody butelkowanej i�MRE13 oraz w�klasie III � paliwa. Podstaw� do uruchomie�nia dostaw by� system meldunkowy Logstat, codziennie przesy�aj�cy przez bazy stanu zapas�w w�poszczeg�lnych klasach, z�wykorzystaniem do tego arkusza kalkulacyjnego Logstat. Dostawy �ywno�ci odbywa�y si� w�systemie tygodniowym na podstawie wysy�anych przez poszczeg�lne bazy zapotrzebowa�. Dostawy realizowane by�y niejednokrotnie nieterminowo, co wp�ywa�o na jako�� przewo�onej �yw�no�ci oraz stan zapas�w w�bazach. System zaopatrywania stosowany przez stron� ameryka�sk� oparty by� na transporcie lokalnego przewo�nika. Stan techniczny posiadanych pojazd�w oraz nierzetelno�� kierowc�w skutkowa�y op�nieniami dostaw, co mia�o niejednokrotnie wp�yw na jako�� dostarcza�nego towaru. W�okresie funkcjonowania XI zmiany nast�pi�o rozbudowanie, a�tym samym powi�kszenie mo�liwo�ci przechowywania zapas�w klasy III w�FOB Ghazni i�COP Waghez. Zasadniczym problemem w�zakresie zabezpieczenia technicznego by�o zaopatrywanie serwisu pojazd�w dzier�awionych od Stan�w Zjednoczonych w�cz�ci oraz w�zestawy obs�ugowe. Mimo �e mo�liwo�ci obs�ugowo-re�montowe serwisu, jego baza warsztatowa oraz przestrze� magazynowa po�zwala�yby na zaspokojenie potrzeb us�ugowo-remontowych, serwis nie by� w�stanie efektywnie i�planowo wykonywa� zada�. Brak podstawowych cz�ci i�podzespo��w do pojazd�w u�yczonych w�ramach umowy ACSA powodowa� d�ugotrwa�e przestoje pojazd�w w�serwisie. W�ramach usprawnienia funk�cjonowania systemu podczas trwania XI zmiany wykonano wiele czynno�ci, dzi�ki kt�rym mo�liwe by�o utrzymanie wysokiego wska�nika sprawno�ci technicznej. Przede wszystkim stworzono system cotygodniowych odpraw z�kierownictwem serwisu, podczas kt�rych okre�lano priorytety w�zakresie wykonywanych zada� remontowych. Z�uwagi na problemy z�transportem l�dowym zamawianych cz�ci (ich czasem i�cz�stotliwo�ci�) organizowano konwoje logistyczne transportem lotniczym przy wykorzystaniu �mig�owc�w Mi-17, co pozwoli�o na szybki transport istotnych dla usprawnienia pojazd�w cz�ci i�podzespo��w znajduj�cych si� w�nadrz�dnej bazie magazynowej w�FOB Sharana. W�celu poprawy stanu technicznego zosta� stworzony oraz wdro�ony do realizacji plan obs�ug pojazd�w opancerzonych o�zwi�kszonej odporno�ci na miny i�ataki z�zasadzki (MRAP, mine resistant ambush protected), 13 Racje �ywno�ciowe MRE (meal, ready-to-eat) � racje �ywno�ciowe u�ywane w�Si�ach Zbrojnych Stan�w Zjednoczonych. 4. Analiza realizacji kompleksowych zada� przez XI zmian� dzi�ki kt�remu osoby odpowiedzialne za stan techniczny otrzyma�y informa�cj� o�przeprowadzonych w�ostatnim okresie obs�ugach. W celu unikni�cia d�ugotrwa�ych napraw opracowano wz�r notatki s�u�bowej umo�liwiaj�cej dokonanie szybkiej us�ugi przy omini�ciu skomplikowanej procedury stoso�wanej przez serwis w�momencie wprowadzenia pojazdu na warsztat. Przy wsp�pracy instruktor�w serwisu pojazd�w ameryka�skich zorganizowano i�przeprowadzono szkolenia z�zakresu obs�ugi codziennej pojazd�w, co r�w�nie� mia�o pozytywny wp�yw na utrzymanie wysokiej sprawno�ci sprz�tu. Na wysokim poziomie funkcjonowa� system logistyczny nadzorowany przez NSE w�ramach XI zmiany tworzony przez ponad 80 �o�nierzy z�niemal wszystkich RSZ. Zdecydowana wi�kszo�� wywodzi�a si� z�10. i�1. Brygady Lo�gistycznej. Na co dzie� odpowiadali za zaopatrzenie we wszelkie produkty i�us�ugi niezb�dne do funkcjonowania kontyngentu. Zamawiali, magazyno�wali, dystrybuowali �ywno��, �rodki higieny, odzie�, materia�y biurowe, me�ble, amunicj�, materia�y wybuchowe, cz�ci do �mig�owc�w, pojazd�w opan�cerzonych i�wiele innych. Rysunek 9. Podstawowy sprz�t XI zmiany �r�d�o: opracowanie w�asne. Wi�kszo�� mienia transportowana by�a drog� powietrzn� z�Polski lub u�yczana by�a przez Amerykan�w w�ramach umowy ACSA. W�sytuacji, gdy koszt transportu przekracza� warto�� produktu, logistycy korzystali z�oferty rynku lokalnego. W�trakcie XI zmiany nie wyst�powa�y problemy z�indywi�dualnym wyposa�eniem �o�nierzy w�przedmioty zaopatrzenia mundurowe�go. Wyposa�ono oraz doposa�ono �o�nierzy PKW zgodnie z�nale�no�ciami przewidzianymi dla �o�nierzy pe�ni�cych s�u�b� w�Afganistanie. Nie odno�towano r�wnie� problem�w z�wyposa�aniem w�uzbrojenie indywidualne oraz zespo�owe. Na wysokim poziomie funkcjonowa� serwis KTO Rosomak, a�ze wzgl�du na wymogi gwarancyjne obs�uga realizowana by�a na miejscu przez zesp� mechanik�w producenta. Baza serwisowa oraz spos�b wykony�wania przegl�d�w i�napraw wzbudza�y uznanie u�wizytuj�cych kontyngent go�ci i�prze�o�onych zagranicznych. Jedynie brak katalogu niezb�dnych cz�ci zamiennych przechowywanych w�rejonie operacji powodowa�, �e cz�sto trzeba by�o organizowa� transporty dora�ne z�kraju, z�niezb�dnymi do napraw elementami. Dotyczy�o to r�wnie� cz�ci zamiennych i�mate�ria��w eksploatacyjnych do �mig�owc�w. Na podkre�lenie zas�uguje pe�ne zrozumienie i�wsparcie z�Dow�dztwa Operacyjnego SZ jako organu dowo�dz�cego w�systemie narodowym, kt�re b�yskawicznie reagowa�o na tego typu sytuacje. Dodatkowo wysoki poziom dba�o�ci o�powierzone mienie i�sprz�t wojskowy mia� decyduj�cy wp�yw na zachowanie wysokiego wska��nika sprawno�ci technicznej sprz�tu. Pododdzia�y realizowa�y obs�ugi zgod�nie z�bran�owymi przepisami w�spos�b rzetelny, staranny, a�przede wszyst�kim � planowy. Osoby odpowiedzialne za nadz�r nad systemem obs�ugowo�-remontowym (technicy etatowi, nieetatowi �o�nierze poszczeg�lnych zgru�powa� oraz szefowie s�u�b kom�rek sekcji logistycznych) wywi�zywa�y si� w�stopniu bardzo dobrym z�powierzonych obowi�zk�w. Wsp�praca zar�w�no z�serwisem KTO, jak i�pojazd�w ameryka�skich pozwala�a na zachowanie ci�g�o�ci wykonywania zada�. W�trakcie realizacji zada� przez XI zmian� zabezpieczenie medyczne re�alizowane by�o prawie ca�kowicie przez polski personel medyczny. W�bazie Ghazni funkcjonowa� szpital polowy �wiadcz�cy us�ugi na poziomie �2+�14, tzn. plac�wka realizowa�a procedury ratuj�ce �ycie, ko�czyny i�wzrok. Podob�ny szpital posiadali w�pobli�u Amerykanie. Ze wzgl�du na brak zdolno�ci ze strony polskiej transport powietrzny w�zakresie MEDEVAC15 zapewnia�a stro�na ameryka�ska. Na l�dowisku w�Ghazni na sta�e dy�urowa�a para �mig�ow�c�w ewakuacji medycznej. 14 Znak �+� wskazuje na dodatkowe �wiadczenia, wykraczaj�ce poza poziom drugi, m.in.: diagnostyk� obrazow�, diagnostyk� laboratoryjn�, laboratorium mikrobiologiczne, us�ugi stomatologiczne, pomoc weterynaryjn�, os�on� przeciwepidemiczn� i�epizo� otyczn�. 15 W sytuacji bezpo�redniego zagro�enia �ycia poszkodowanych byli oni transportowani drog� powietrzn� przez ameryka�skie �mig�owce sanitarne UH-60 Black Hawk w�ci�gu 1�4 godzin. 4. Analiza realizacji kompleksowych zada� przez XI zmian� �r�d�o: ze zbior�w autora. Do zagro�e� medycznych, opr�cz typowych dla dzia�a� bojowych, do�chodzi�y: � Podstawowe zagro�enia dla zdrowia zwi�zane by�o z�przebywaniem na wysoko�ci ok. 2000�metr�w n.p.m. Nara�enie na promieniowanie s�onecz�ne, wysoki stopie� zapylenia powietrza, z�towarzysz�cymi wiatrami, po�wodowa�y podra�nienie g�rnych dr�g oddechowych, infekcje sk�ry oraz infekcje spoj�wek. W�okresie przej�ciowym znaczne r�nice temperatury w�dzie� i�w�nocy nara�a�y na infekcje przezi�bieniowe. � W�okresie letnim w�godzinach wieczornych i�wczesnoporannych istnia�o ryzyko kontaktu z�jadowitymi zwierz�tami (skolopendrami, skorpionami, solfugami czy w�ami). Ze wzgl�du na wa��saj�ce si� psy i�koty istnia�o ryzyko pogryzienia i�zachorowania na w�cieklizn�. � W�czasie XI zmiany realne by�o zagro�enie gor�czk� Q i�bruceloz�, kt�rej ogniska wyst�puj� w�Afganistanie. Istnieje r�wnie� w�Afganistanie realne zagro�enie zachorowaniem na gor�czk� krwotoczn� krymsko-kongijsk�, przenoszon� przez kleszcze. � Do innych zagro�e� nale�a�a mo�liwo�� zara�enia si� gru�lic� lub paso��ytami ze wzgl�du na �cis�� wsp�prac� z�ASB i�cz�sty kontakt z�ludno�ci� miejscow�, kt�ra boryka si� z�tymi schorzeniami. � Cz�ste urazy spowodowane aktywno�ci� sportow�. R�wnie� d�ugotrwa�e obci��enia, w�szczeg�lno�ci staw�w kolanowych, biodrowych i�kr�gos�u�pa zwi�zane z�u�ywaniem obowi�zkowego wyposa�enia osobistego, na�ra�a�y na zespo�y b�lowe pochodzenia nerwowego, mi�niowego i�wi�za�d�owego. � Nara�enie na stres zwi�zany z�zagro�eniami �ycia powoduje reakcje nie�adekwatne do sytuacji, mog�ce obni�a� zdolno�ci bojowe �o�nierzy, oraz nadpobudliwo�� w�dzia�aniu. Okresowo wyst�puj�ce du�e obci��enia s�u�b� negatywnie wp�ywaj� na wydolno�� psychofizyczn� �o�nierzy. W�trakcie sytuacji kryzysowych szpital polowy korzysta� z�tzw. chodz�ce� go banku krwi. Idea ta, zapocz�tkowana w�trakcie IX zmiany PKW, by�a cz�ci� zorganizowanego systemu poboru krwi, stworzonego na potrzeby dzia�a� na teatrze dzia�a� wojennych. Uda�o si� opracowa� procedury, kt�re pozwala�y na zebranie w�kr�tkim czasie potrzebnej ilo�ci krwi. W�celu usprawnienia akcji poboru krwi i�zwi�kszenia bezpiecze�stwa transfuzji zdo�ano pozyska� 109 kandydat�w na potencjalnych dawc�w. Zo�stali oni poddani szerokiej diagnostyce w�laboratorium Grupy Zabezpiecze�nia Medycznego. Przeprowadzono badania morfologiczne i�wirusologiczne. Ponadto ka�dorazowo zbierano szczeg�owy wywiad epidemiologiczny oraz potwierdzano grup� krwi kandydat�w na dawc�w. Na wyposa�eniu polskie�go szpitala Grupy Zabezpieczenia Medycznego znajdowa�o si� urz�dzenie do szybkiego przetaczania krwi z�zachowaniem warunk�w normotermii. Krew przetaczano z�pr�dko�ci� ponad 750 ml na minut� o�temperaturze 37,5�C, co zapobiega hipotermii organizmu i�rozwojowi innych zaburze�. Na podkre�lenie zas�uguje to, �e szpital polowy utrzymywa� �cis�� wsp�prac� ze szpitalem ameryka�skim oraz �wiadczy� us�ugi dla personelu ASB, ludno�ci cywilnej (wybi�rczo) oraz wszystkich ewakuowanych medycznie w�konsekwencji ran i�uraz�w spowodowanych tocz�cymi si� walkami. Zabezpieczenie medyczne realizowane by�o w�spos�b ci�g�y w�trakcie prowadzonej dzia�alno�ci operacyjnej. W�sk�adzie patroli znajdowa�y si� wozy ewakuacji medycznej wykorzystuj�ce pojazdy KTO Rosomak. Indy�widualne wyposa�enie medyczne personelu zosta�o dopracowane, bazu�j�c na do�wiadczeniach z�wcze�niejszych misji, i�odpowiada�o najwy�szym standardom. W�trakcie XI zmiany uda�o si� unikn�� ofiar �miertelnych, jednak dzia�ania bojowe przysporzy�y rannych i�trudn� do okre�lenia liczb� �o�nierzy i�pracow�nik�w cywilnych, kt�rzy po powrocie do kraju boryka� si� b�d� z�zespo�em stresu pourazowego (PTSD, post-traumatic stress disorder16). 16 PTSD dotyczy zjawiska �o�nierskiej traumy, cho� nie zawsze wi��e si� z�prze�yciami wojennymi. Zob. J.�Rybak, Zakamarki �o�nierskiego umys�u, �Polska Zbrojna� 2014, nr�5, s.�22�24. 4. Analiza realizacji kompleksowych zada� przez XI zmian� Jednym z�zasadniczych zada� XI zmiany PKW by�o dzia�anie na rzecz po�prawy zdolno�ci dzia�ania armii afga�skiej, kt�re prowadzono na wszystkich poziomach, nie tylko przez zespo�y szkoleniowe. Sztab XI zmiany realizowa� wsp�prac� w�ramach tzw. partneringu z�3 Brygad� ANA oraz policj� afga�sk�. Zasady wsp�pracy polega�y na: � cotygodniowych spotkaniach koordynacyjnych w�celu uzgodnienia wsp�lnych przedsi�wzi�� na najbli�szy tydzie�; � wsp�lnym planowaniu i�synchronizacji operacji kr�tkoterminowych oraz wsp�lnym prowadzeniu operacji i�patroli; � wzajemnym wspieraniu operacji; � wizytach specjalist�w z�kompanii logistycznych ZB �A� i��B� w�FOB Vulcan w�celu udzielenia pomocy logistycznej i�specjalistycznej w�czasie naprawy i�obs�ugi pojazd�w mechanicznych. W�trakcie XI zmiany oficerowie Sztabu PSZ realizowali m.in. zadania zwi�� zane z�koordynacj� wsp�lnych dzia�a� partnerskich � Combined Action pomi�dzy elementami PSZ (ZB �A� i��B�), a�ich odpowiednikami z�3 Brygady ANA oraz AUP prowincji Ghazni. Koordynacja dotyczy�a g��wnie wsp�lnych operacji, a�tak�e wsparcia podczas planowania samodzielnej operacji przez 3 Brygad� ANA. W�trakcie spotka� d��ono do �cis�ej wsp�pracy AUP i�ANA podczas planowania, organizowania i�prowadzenia dzia�a� operacyjnych. �r�d�o: ze zbior�w autora. W�cyklu dwutygodniowym koordynowano dzia�anie wsp�lnych patroli ZB �A�i��B�z�ASB. Podczas cotygodniowych spotka� korygowano oraz uzgadnia�no wsp�lne dzia�ania na kolejny tydzie�. Mo�na by�o zauwa�y�, �e �o�nierze i�dow�dcy ANA bardzo ch�tnie po�dejmuj� wszystkie dzia�ania, je�eli s� one wspierane przez PSZ. Bardzo wa��nym aspektem by�o w�asne zaanga�owanie, sp�dzanie czasu razem, rozma�wianie (na ka�dy temat), poznanie si�, budowanie wsp�lnego zaufania przez wsp�lne patrole i�operacje. Jak wykazuj� do�wiadczenia, ANA ma tendencje do ulegania tzw. szkole rosyjskiej. Dow�dca w�dalszym ci�gu jest jedynym uprawnionym do podejmowania decyzji i�nic bez jego wiedzy nie mo�e si� wydarzy�. Taka sytuacja powoduje os�abienie inicjatywy u�oficer�w sztabu i�cz�sto ogranicza si� do oczekiwania na wyra�ne zadania. W�przypadku bra�ku dow�dcy wszystkie decyzje odk�adane s� do czasu jego powrotu. W�trakcie XI zmiany z�wielkim zaanga�owaniem realizowana by�a wsp�praca S-4 PSZ (logistyka) z�dow�dztwem i�sztabem 5. kandaku, w�kt�rym uczestniczyli przedstawiciele wojskowego zespo�u doradczego o specjalno��ci logistycznej (Mat-Log, Military Advisory Team � Logistic). Wa�nym przed-si�wzi�ciem w�ramach partneringu by�o szkolenie dla �o�nierzy afga�skich prowadzone przez instruktor�w z�kompanii logistycznej ZB �A� i��B� w�obec�no�ci przedstawicieli Mat-Log. W�ramach partneringu, na pro�b� dow�dcy 5. kandaku, szkolenie odbywa�o si� w�zakresie obs�ugi i�naprawy cystern paliwa b�d�cych na wyposa�eniu 3 Brygady ANA, nauki przeprowadzenia obs�ugi okresowej pojazd�w typu HMMWV, ford ranger w�warsztatach kom�panii remontowej kandaku, wykonywania obs�ugi pojazd�w mechanicznych i�agregat�w pr�dotw�rczych, pomocy w�usuni�ciu niesprawno�ci cystern paliwowych i�zasad w�a�ciwej ich eksploatacji, obs�ugi i�naprawy uzbrojenia � (szczeg�lnie broni maszynowej), b�d�cego na wyposa�eniu 3 Brygady ANA oraz nauki jazdy. Szkolenie z�zakresu naprawy i�obs�ugi okresowej cieszy�o si� du�ym zainteresowaniem i�zaanga�owaniem ze strony �o�nierzy kompanii remontowej 5. kandaku. W�okresie misji XI zmiany oficerowie z�Sekcji Koordynacji Wsparcia Ognio�wego wielokrotnie koordynowali w�ramach partneringu strzelanie baterii artylerii 4. kandaku 3 Brygady ANA. Kierownikiem strzelania i�kieruj�cym ogniem by� szef artylerii brygady. Strzelanie przebiega�o w�spos�b popraw�ny i�osi�gni�to za�o�ony cel szkoleniowy w�postaci ostrzelania celu. Ponadto szkolenie Afga�czyk�w prowadzi�y etatowe zespo�y szkoleniowe piecho�ty i�artylerii. Natomiast specjali�ci z��andarmerii Wojskowej odpowiadali za szkolenie w�Centrum Treningowym Policji w�Ghazni, znajduj�cym si� na te�renie bazy, gdzie prowadzone by�y dwa rodzaje kurs�w: podstawowy, kt�ry trwa� osiem tygodni, i�czternastotygodniowy � podoficerski. 4. Analiza realizacji kompleksowych zada� przez XI zmian� Uczestnicy szkoleni przez afga�skich instruktor�w przy wsparciu polskich �andarm�w nabywali umiej�tno�ci z�zakresu teorii i�praktyki prowadzenia dzia�a� policyjnych oraz �wicze� praktycznych, takich jak strzelanie. Brali te� udzia� w�kursach nauki czytania, pisania, matematyki, znajomo�ci regu�lamin�w, a�nawet zasad higieny. Szczeg�lny nacisk k�adziono na znajomo�� konstytucji, praw cz�owieka oraz odr�bno�ci prawa karnego od zakaz�w re�ligijnych. Wyszkolonych ju� policjant�w wspierali polscy doradcy. Policyjny Zesp� Doradczy (PAT, Police Advisor Team) to grupa �andarm�w, kt�rzy ob�serwowali prac� Afga�czyk�w i�doradzali w�r�nych dziedzinach w�zale�no��ci od zg�aszanych potrzeb. W�ramach polskiego kontyngentu dzia�a�o pi�� takich grup � cztery przy�dzielone do dystrykt�w prowincji w�rejonie odpowiedzialno�ci PKW i�jedna w�mie�cie Ghazni. �Advisorzy� skupiali si� na technikach operacyjnych prze�szukiwania pojazd�w, dom�w, ludzi i�ustawiania punkt�w kontrolnych. Po�nadto policjanci pod ich okiem doskonalili umiej�tno�ci strzeleckie i�umiej�t�no�ci z�zakresu udzielania pierwszej pomocy zgodnie z�zasadami medycyny taktycznej. Brali r�wnie� udzia� we wsp�lnych akcjach z�polskimi �o�nierza�mi. W�ten spos�b policjanci zdobywali nowe do�wiadczenia w�realnych wa�runkach bojowych, a��advisorzy� mieli okazj� sprawdzi�, gdzie pojawiaj� si� ewentualne braki wymagaj�ce doradztwa. W�trakcie wsp�lnych dzia�a�, zar�wno szkoleniowych, jak i�prowadzonych operacji, istnia�o zagro�enie atakami ze strony �partner�w�. W�omawianym okresie niepokoj�co wzros�a liczba atak�w typu insider threat17, w�trakcie kt�rych afga�scy �o�nierze lub policjanci otwierali ogie� do �o�nierzy si� koalicji. W�omawianym okresie w�atakach tego typu zgin�o 53 �o�nierzy ISAF. Przyczyny atak�w by�y zr�nicowane. Najcz�stsz� zidentyfikowan� przyczy�n� by�o przej�cie funkcjonariuszy na stron� rebeliant�w. W�10% przypadk�w powodem ataku by�a k��tnia. Afga�czycy s� bardzo wra�liwi na punkcie swo�jej godno�ci, a�zgodnie z�ich tradycj� odpowiedzi� na obraz� mo�e by� zada�nie �mierci. Brak znajomo�ci miejscowej kultury czy te� brak kultury jako takiej, a�tak��e nadmierna ch�� motywowania �o�nierzy ANA bez zrozumienia tutejszych zwyczaj�w, �atwo mog�y prowadzi� do tragedii. Prawie r�wnie cz�st� (9%) przyczyn� atak�w by� stres, kt�ry powoduje z�� ocen� sytuacji, a�w�konse�kwencji otwarcie ognia. Za 14% odpowiadaj� po r�wno funkcjonariusze zmo�tywowani pobudkami ideologicznymi i�rebelianci, kt�rzy wst�pili w�szeregi ASB w�celach sabota�owych. Wiadomo, �e przeciwnik w�spos�b planowy stara� si� wprowadza� swoich ludzi do struktur ASB. W�6% zdarze� nie sprecy�zowano powodu atak�w, ale dowiedziono, �e zamachowiec by� inspirowany przez osoby trzecie. Odnotowano r�wnie� przypadki (2%) podszywania si� pod cz�onk�w ASB za pomoc� fa�szywych dokument�w w�celu przeprowa�dzenia ataku. W�47% zdarze� motywy pozosta�y niewyja�nione. W�raportach brakuje danych na temat stosowania narkotyk�w przez osoby dokonuj�ce zamach�w, ale ze wzgl�du na powszechne u�ycie tych �rodk�w (zw�aszcza popularnego w�r�d �o�nierzy ANA i�ANP haszyszu) i�zak��canie przez te �rod�ki percepcji nale�a�o liczy� si� z�zagro�eniem zwi�zanym z�atakiem ze strony funkcjonariuszy i��o�nierzy u�ywaj�cych �rodk�w odurzaj�cych. Nap�ywaj�ce informacje rozpoznawcze �wiadczy�y o�utrzymuj�cym si� zagro�eniu atakami samob�jczymi. Liczba informacji dotycz�cych zagro�enia atakami samob�j�czymi na obiekty rz�dowe ASB i�ISAF ros�a i�nasili�a si� we po ukazaniu si� w�internecie filmu obra�aj�cego uczucia religijne wyznawc�w islamu. Chocia� ocenia si�, �e prowincja Ghazni nie by�a docelowym rejonem prowadzenia atak�w z�zar�wno samob�jczych, jak i�pojazd�w pu�apek, to jednak zagro�enie tego typu atakiem realnie istnia�o. Pomimo tych zagro�e� odpowiednie podej�cie ze strony polskich �o�nierzy do afga�skich partner�w nie doprowadzi�o do konfliktowych sytuacji. Odnotowano jeden incydent 17 Nie ma jednej definicji stosowanej przy opisie atak�w. Do najcz�ciej spotykanych w�prasie angielskoj�zycznej nale�� okre�lenia: inside the wire threat lub green-on-blue. Nazwa ta ma zwi�zek z�kolorami u�ywanymi dla oznaczenia si� w�asnych jako �niebie�skich� (blue), przeciwnika jako �czerwonych�(red) oraz sojusznik�w afga�skich jako �zie�lonych�(green), Zob. K.�Danielewicz, Ataki green-on-blue podczas misji ISAF w�Afganista�nie, �Przegl�d Geopolityczny� 2017, nr�21, s.�136�149. 4. Analiza realizacji kompleksowych zada� przez XI zmian� oddania strza��w przez patrol ANA w�bezpo�redniej styczno�ci z��o�nierzami XI zmiany wykonuj�cymi zadania na punkcie kontrolnym. Przeprowadzone dochodzenie ze szczebla RC-E i�203 Korpusu ANA wykluczy�o wrogi zamiar18. W�ramach XI zmiany PKW dzia�a�o 66 instruktor�w zgrupowanych w�czte�rech o�rodkach szkoleniowych armii i�policji afga�skiej. W�czasie prowadzo�nych przez nich 18 kurs�w wyszkolonych zosta�o 1298 funkcjonariuszy i��o��nierzy afga�skich. To w�istotny spos�b przyczyni�o si� do zwi�kszenia samo�dzielno�ci i�skuteczno�ci obu g��wnych formacji ANSF19. Wa�ne miejsce w�dzia�alno�ci PKW zajmowa�o udzielanie pomocy miesz�ka�com Afganistanu oraz wspieranie administracji prowincji w�zakresie roz�budowy i�rozwoju. Zadania te realizowane by�y przede wszystkim przez wy�specjalizowane i�dobrze przygotowane elementy. Jednym z�nich by� PRT-y, kt�re dzia�a�y w�ka�dej prowincji i�zosta�y utworzone w�celu wsparcia w�adz Islamskiej Republiki Afganistanu w�odbudowie struktur pa�stwa. Obszarem priorytetowym dla dzia�alno�ci PRT by�a stabilizacja i�bezpiecze�stwo umo��liwiaj�ce rozw�j spo�eczno-gospodarczy. �r�d�o: ze zbior�w autora. 18 �Dobra wsp�praca z�afga�skim wojskiem, policj� w�prowincji Ghazni i�NDS, szacunek i�respektowanie zasad obyczajowych i�kulturowych Afga�czyk�w, ale jednocze�nie ch�odna ocena ich zdolno�ci, kalkulacja ryzyka, ograniczone zaufanie w�zwi�zku z�insi�der threat�� ocena wsp�pracy z�ASB szefa SWW � wywiad ekspercki. 19 J.Z. Matuszak, Wojsko Polskie w�Afganistanie 2002�2014, Warszawa 2014, s.�255. �r�d�o: ze zbior�w autora. Dzia�alno�� zespo��w mia�a doprowadzi� do poprawy skuteczno�ci w�adz afga�skich w�efektywnym administrowaniu podleg�ymi obszarami. W�pro�wincji Ghazni operowa� ameryka�ski PRT, a�Polska w�porozumieniu z�nimi dawa�a w�asny wk�ad. Do g��wnych obszar�w zadaniowych zespo�u specjalist�w PRT nale�a�o20: � wsparcie w�adz administracyjnych prowincji i�dystrykt�w w�uzyskiwaniu zdolno�ci do zaspokojenia podstawowych potrzeb lokalnej spo�eczno�ci; � wsparcie w�adz lokalnych w�osi�ganiu zdolno�ci do przej�cia pe�nej od�powiedzialno�ci za prowincj� Ghazni21; � wsparcie administracji lokalnej w�efektywnym planowaniu bud�etu przy�dzielonego prowincji i�administrowaniu nim; � wsparcie miejscowych w�adz w�budowaniu ich autorytetu w�lokalnym �rodowisku oraz kreowanie pozytywnego wizerunku PKW; � monitorowanie wykonywania zada� przez lokaln� administracj� oraz wsparcie w�podejmowaniu dzia�a� maj�cych na celu zwi�kszenie efek�tywno�ci jej funkcjonowania; 20 Zob. P. Chabielski, Zesp� Specjalist�w PRT Ghazni w�Islamskiej Republice Afganistanu, �Kwartalnik Bellona� 2013, nr�4, s.�136�157. 21 Podstaw� do funkcjonowania w�tym obszarze by� szczyt NATO w�Lizbonie (listopad 2010). 4. Analiza realizacji kompleksowych zada� przez XI zmian� � wsp�udzia� i�koordynowanie zgodnie z�planem dzia�a� zwi�zanych z�pro�cesem przekazania odpowiedzialno�ci lokalnym w�adzom (monitorowa�nie sytuacji w�dystryktach oraz spotkania z�przedstawicielami w�adzy); � wsp�praca z�miejscow� administracj� oraz starszyznami plemiennymi w�poszczeg�lnych dystryktach przy uwzgl�dnieniu priorytet�w okre�lo�nych w�ramach linii operacyjnych administrowania i�rozwoju; � monitorowanie i�nadzorowanie prowadzonych przez w�adze przygoto�wa� w�ramach projektu Ghazni �wiatow� Stolic� Kultury Islamu22; � planowanie i�realizowanie projekt�w rozwojowych finansowanych z�bu�d�etu MSZ/MON23; � rozpoznanie rzeczywistych potrzeb spo�eczno�ci afga�skiej w�poszcze�g�lnych dystryktach prowincji24. �r�d�o: ze zbior�w autora. 22 25 kwietnia 2012 roku z�jednodniow� wizyt� do Ghazni przyby� Rashad Hussain, specjalny wys�annik prezydenta Stan�w Zjednoczonych do kontakt�w z�Organizacj� Wsp�pracy Islamskiej. Celem wizyty by�o zapoznanie si� z�sytuacj� w�prowincji przed wydarzeniem, jakie by�o zaplanowane w�Ghazni w�2013 roku: Ghazni �wiatow� Stolic� Kultury Islamu. Odby� spotkania z�dow�dc� PKW, PRT i�gubernatorem Ghazni. 23 Polski element PRT otrzyma� na 2012 rok 23 mln z�. 24 Polski element PRT prowadzi� dzia�alno�� i�realizowa� projekty pomocowe w�dystryk�tach b�d�cych pod kontrol� PKW. Innym elementem zajmuj�cym si� zbli�on� do PRT problematyk� by�a grupa CIMIC, kt�rej g��wnym celem by�o wspieranie dow�dcy PKW w�pla�nowaniu i�prowadzeniu operacji z�uwzgl�dnieniem czynnik�w socjalnych, politycznych, kulturowych, religijnych, ekonomicznych i�humanitarnych �ro�dowiska cywilnego25. Do g��wnych obszar�w zainteresowania nale�a�o mo�nitorowanie i�meldowanie o�stanie bezpiecze�stwa publicznego, stanie in�frastruktury gospodarczej, warunkach �ycia ludno�ci oraz o�nastrojach, przez organizowanie i�uczestniczenie w�spotkaniach z�przedstawicielami lokalnych w�adz, liderami lokalnych spo�eczno�ci oraz przedstawicielami organizacji humanitarnych. Ponadto prowadzono i�uaktualniano szczeg�ow� baz� da�nych dotycz�c� potrzeb miejscowej ludno�ci w�poszczeg�lnych dystryktach oraz ci�gle aktualizowano informacje na temat zakresu potrzebnej pomocy humanitarnej26 oraz mo�liwo�ciach organizacji rz�dowych i�pozarz�dowych w�tym zakresie, a�nast�pnie organizacji pomocy humanitarnej zgodnie z�po�siadanymi mo�liwo�ciami i�oczekiwaniami �rodowiska lokalnego, �r�d�o: ze zbior�w autora. 25 Zob. T. Kowal, CIMIC w�dzia�aniach przeciwpartyzanckich, �Przegl�d Wojsk L�dowych� 2012, nr�2, s.�94�99. 26 PRT nie zajmowa�o si� pomoc� humanitarn�. 4. Analiza realizacji kompleksowych zada� przez XI zmian� Grupa CIMIC prowadzi�a dzia�alno�� integracyjn� maj�c� na celu utrzyma�nie wi�zi z�lokalnymi organami administracji publicznej w�rejonach stacjono�wania PSZ oraz tworzenie przychylnego klimatu dla dzia�alno�ci PKW Afgani�stan, ponadto �ci�le wsp�pracowa�a z�PRT, Grup� ds. Zarz�dzania i�Rozwoju Dystrykt�w, ameryka�skim Zespo�em Rozwoju Agrobiznesu oraz organiza�cjami pomocowymi i�humanitarnymi. Jako organ wspieraj�cy dow�dc� in�formowa�a o�przypadkach zaistnienia nieprawid�owych relacji na linii PKW � ludno�� cywilna, a�tak�e o�wyrz�dzonych przez wojsko szkodach podmiotom gospodarczym i�osobom fizycznym27. Przedstawia�a propozycje dotycz�ce sposobu rekompensaty za wyrz�dzone przez PSZ szkody oraz doradza�a do�w�dcy PKW, kom�rkom sztabu, a�tak�e innym kom�rkom PSZ w�sprawach zwi�zanych z�kontaktami oraz wsp�prac� Si� Zbrojnych RP z�ca�ym spektrum podmiot�w reprezentuj�cych �rodowisko cywilne. Zakres zada� grupy CIMIC przekracza� jej mo�liwo�ci ze wzgl�du na stan osobowy, wi�c do ich realizacji w��czono wszystkie mo�liwe elementy ugrupowania. Ka�dy patrol, prowa�dzona operacja, szkolenie czy spotkanie by�y podstaw� do stosownego spra�wozdania dotycz�cego problem�w CIMIC. �r�d�o: ze zbior�w autora. 27 W�trakcie XI zmiany wszcz�to osiem post�powa� o�wyp�at� odszkodowania za straty spowodowane przez dzia�ania �o�nierzy PKW. Prowadzone post�powania doprowa�dzi�y do odmowy wyp�aty w�pi�ciu przypadkach. W�trzech przypadkach wyp�acono ��cznie 1410 dolar�w ex gratia (bez przyznawania winy �o�nierzy PKW). Kolejnym zespo�em zajmuj�cym si� problematyk� funkcjonowania w�adz afga�skich by�a Grupa ds. Zarz�dzania i�Rozwoju Dystrykt�w, reali�zuj�ca sw� misj� w�celu poprawy skuteczno�ci dzia�ania w�adz prowincji i�dystrykt�w oraz ASB w�odbudowie instytucji pa�stwowych i�efektywno��ci administrowania prowincj� Ghazni. Jej zadaniem by�o wskazywanie dow�dcy PKW priorytet�w rozwojowych w�poszczeg�lnych obszarach za�interesowania zgodnie z�liniami operacyjnymi, koordynacja dzia�a� w�celu stworzenia warunk�w niezb�dnych do funkcjonowania Centrum Zarz��dzania Kryzysowego Prowincji oraz rozpoznanie rzeczywistych potrzeb spo�eczno�ci lokalnej w�poszczeg�lnych dystryktach, a�tak�e wskazywanie dow�dcy PKW priorytet�w rozwojowych w�poszczeg�lnych obszarach za�interesowania zgodnie z�liniami operacyjnymi. Swoje zadania grupa reali�zowa�a przez �cis�� wsp�prac� z�miejscow� administracj� oraz starszyzn� plemienn�, organizacj� shura, spotka� po�wi�conych problemom rozwoju i�bezpiecze�stwa oraz pozosta�ych spotka� z�lokaln� spo�eczno�ci� w�po�szczeg�lnych dystryktach zgodnie z�map� drogow� oraz decyzj� dow�dcy PKW. W�ramach dzia�alno�ci PRT i�grupy CIMIC prowadzono koordynacj� rozpocz�tych i�planowanych projekt�w pomocowych, a�dzi�ki sta�emu przebywaniu w��rodowisku lokalnym oficerowie i�pracownicy grupy posia�dali pe�ne rozpoznanie rzeczywistych potrzeb spo�eczno�ci w�poszczeg�l�nych dystryktach. Dzia�alno�� wszystkich trzech element�w by�a ze sob� �ci�le zwi�zana i�koordynowana oraz wspierana przez inne, gdy� zawiera�a wa�ne przedsi�wzi�cia z�punktu widzenia celu g��wnego � zapewnienie bezpiecze�stwa i�przekazanie odpowiedzialno�ci za nie w�r�ce w�adz lokalnych. Opr�cz wa��nych zada� rozwojowych i�pomocowych przedstawiciele tych grup spoty�kali si� cz�sto w�terenie i�to w�bardzo r�nych miejscach. W�obszarze szcze�g�lnego zainteresowania �o�nierzy i�cywilnych specjalist�w znalaz�y si� np. warunki bytowania wi�niarek i�ich dzieci w�zak�adzie karnym w�Ghazni. W�ocenie specjalist�w opr�cz przeludnienia najwi�ksze zastrze�enia budzi� brak sta�ej opieki medycznej i�dost�pu dzieci do edukacji. Chocia� w�adze zak�adu podkre�la�y wag� tych problem�w, to brakowa�o inicjatywy i�po�mys��w na ich rozwi�zanie. Przy okazji wsp�lnych wizyt CIMIC dostarcza� pomoc humanitarn� i�dokonywano kontroli projekt�w realizowanych przez PRT na terenie wi�zienia. W�trakcie XI zmiany dzi�ki wsp�lnemu wysi�ko�wi wszystkich trzech element�w oraz wsparciu innych zrealizowano wie�le projekt�w pomocowych28 dotycz�cych budowy lub modernizacji dr�g, poprawy systemu dystrybucji energii elektrycznej i�o�wietlenia, budowy 28 Na zako�czenie zmiany zrealizowano 12 projekt�w, 27 pozosta�o w�trakcie realizacji. 4. Analiza realizacji kompleksowych zada� przez XI zmian� lub modernizacji szk� i�bibliotek oraz inwestycji zwi�zanych z�edukacj� i�szkoleniem zawodowym29. Dzia�alno�� zespo��w, zar�wno doradcza, jak i�projektowa, istotnie przyczyni�a si� do przyspieszenia odbudowy i�rozwo�ju prowincji Ghazni oraz zwi�kszy�a poziom bezpiecze�stwa PKW przez kre�owanie pozytywnego wizerunku ca�ego kontyngentu. W�opinii zast�pcy dow�dcy RC-E XI zmian� PKW cechowa�a niezwyk�a aktywno�� dzia�a�. Wystarczy zajrze� do statystyk dow�dztwa operacyjne�go, by stwierdzi�, �e podczas tej zmiany zrealizowano najwi�cej operacji ki�netycznych spo�r�d wszystkich kontyngent�w pe�ni�cych s�u�b� w�ramach ISAF: Ka�da taka operacja, prowadzona nawet w�kilku wioskach jednocze�nie, re�alizowana by�a wed�ug indywidualnego precyzyjnego planu, istotne by�o pla�nowanie przez do�wiadczonych dow�dc�w XI zmiany przebiegu operacji wy�mierzonych w�konkretne grupy rebeliant�w. Wymaga�y one dobrej organizacji i�synchronizacji pomi�dzy poszczeg�lnymi komponentami si� bior�cych w�nich udzia�. Cechowa�a je w�odr�nieniu od poprzednich �l�dowych� zmian taktyka powietrznodesantowa. Ka�da operacja poprzedzona by�a rzeteln� prac� rozpo�znawcz� i�wywiadowcz�, jak� wykonywa�y kom�rki wywiadu wojskowego oraz bezza�ogowe �rodki rozpoznawcze. Udzia� w�nich brali tak�e �o�nierze polskich Wojsk Specjalnych. W�wi�kszo�ci operacje kinetyczne prowadzono, wykorzy�stuj�c ca�y dost�pny sprz�t bojowy oraz anga�uj�c �rodki b�d�ce w�dyspozycji dow�dcy RC-East. Co najwa�niejsze, do operacji w��czano �o�nierzy afga�skich, dobrze znaj�cych teren i�zwyczajowe zachowania rebeliant�w, budowa�o to wi� pomi�dzy poszczeg�lnymi operatorami, co by�o rzecz� bardzo rzadk� w�in�nych kontyngentach30. Wed�ug respondent�w poszczeg�lne rodzaje zada� dominowa�y w�trak�cie trwania XI zmiany: dzia�ania kinetyczne i�szkolenie ASB � 48,9%; dzia�a�nia defensywne i�zabezpieczaj�ce � 34%; ochrona baz i�wsparcie CIMIC � 29,8% (Wykres 17). Zaanga�owanie �o�nierzy XI zmiany w�realizacj� zada� bardzo dobrze oceni�o 60% ankietowanych, natomiast 40% respondent�w uzna�o, �e �o��nierze charakteryzowali si� wysokim zaanga�owaniem (Wykres 18). 29 Zob. B. Pacek, Polscy �o�nierze w�Afganistanie 2002�2014, Warszawa 2015, s.�296�297. 30 Wywiad ekspercki z�gen. bryg. Jaros�awem Wierzcholskim � zast�pc� dow�dcy RC-E. Wykres 17. Odpowiedzi ankietowanych dotycz�ce dzia�a� dominuj�cych w�trakcie trwania XI zmiany PKW 40 procent 20 0 Kinetyczne i szkolenie Defensywne afga�skich si� i zabezpieczaj�ce bezpiecze�stwa �r�d�o: opracowanie w�asne. Wykres 18. Opinie ankietowanych dotycz�ce zaanga�owania �o�nierzy XI�zmiany PKW �r�d�o: opracowanie w�asne. 4. Analiza realizacji kompleksowych zada� przez XI zmian� Bardzo wysoko jako ca�o�� w�realizacji postawionych zada� w�rejonie misji ocenia�o XI zmian� 55% ankietowanych, wysoko � 42% �o�nierzy, na�tomiast jedynie 3% respondent�w �rednio oceni�o XI zmian� (Wykres�19). Wysok� ocen� argumentowano realizacj� wszystkich zaplanowanych za�da� oraz brakiem strat osobowych. Wraz ze wzrostem oceny zaanga�owa�nia �o�nierzy XI zmiany w�realizacj� zada� zwi�ksza�a si� ocena XI zmiany jako ca�o�ci. Warto�ci wsp�czynnika korelacji Spearmana (Rho = 0,408; p < 0,001) �wiadcz� o�wyst�pieniu istotnej zale�no�ci pomi�dzy opisywany�mi zmiennymi (Tabela 5). W�pierwszym okresie zdyscyplinowanie i�wysokie morale �o�nierzy sprzyja�o realizacji zada�. W�trakcie dzia�a� �o�nierze pre�zentowali profesjonalizm oraz du�e zaanga�owanie, dobrze potrafili wyko�rzystywa� posiadany na wyposa�eniu sprz�t. Nieliczni �o�nierze wymagali pomocy w�dostosowaniu si� do w�a�ciwego poziomu realizacji zada�, na og� jednak odpowiednie oddzia�ywanie doprowadza�o do powodzenia. Drugi okres ze wzgl�du na warunki pogodowe oraz por� roku charaktery�zowa� si� znacznym zwi�kszeniem aktywno�ci operacyjnej PSZ oraz inten�syfikacj� aktywno�ci przeciwnika. Zdarzenia z�atakami IED na patrole PSZ, zaistnia�e podczas prowadzenia operacji, wp�yn�y na podej�cie do wyko�nywania zada�. Zdarzy�y si� w�wczas przypadki wnioskowania o�rotacj� administracyjn� na wniosek �o�nierza w�zwi�zku z�niewytrzymaniem na�pi�cia i�problemami rodzinnymi31. Natomiast w�okresie przed rotacj� da�o si� wyczu� wzmo�one napi�cie pomi�dzy �o�nierzami, co jest zwi�zane z�d�ugim czasem przebywania poza domem i�zbli�aj�cym si� powrotem. Przybywanie �o�nierzy kolejnej zmiany wywo�uje reakcje osobowo�ciowe, przejawiaj�ce si� zmian� wygl�du zewn�trznego (spos�b noszenia umun�durowania, zapuszczanie zarostu), co ma budowa� wizerunek do�wiadczo�nego �o�nierza � bohatera. Wszystkie okresy realizacji misji pokaza�y, i� nie wyst�puj� sztywne regu�y pozwalaj�ce na skatalogowanie grup �o�nierzy, kt�rzy stwarzaj� najwi�cej problem�w. Byli to zar�wno �o�nierze, kt�rzy nieraz pe�nili s�u�b� poza granicami kraju, jak i�ci, kt�rzy znale�li si� po raz pierwszy na misji zagranicznej. Dotyczy to zar�wno �o�nierzy g��wnej jed�nostki formuj�cej kontyngent (6�BPD), jak i�innych jednostek wojskowych, wydzielaj�cych �o�nierzy do PKW. 31 Jednocze�nie w�czasie odwiedzin rannych �o�nierzy niekt�rzy deklarowali ch�� po�zostania i�leczenia na miejscu, aby m�c �doko�czy� z�kolegami zadanie� � obserwacja autora. �r�d�o: ze zbior�w autora. Fotografia 41. Marcin Gortat rozegra� mecz ze swoimi fanami z�Polski i�Stan�w Zjednoczonych. To by�a jedna z�niewielu rozrywek w�FOB Ghazni �r�d�o: ze zbior�w autora. 4. Analiza realizacji kompleksowych zada� przez XI zmian� Wykres 19. Oceny ankietowanych dotycz�ce realizacji zada� w�rejonie misji procent Bardzo wysoka Wysoka �r�d�o: opracowanie w�asne. Wed�ug 17,2% ankietowanych XI zmiana w��rodowisku wojskowym jest oceniana najlepiej, 59,6% os�b uzna�o, �e �rodowisko wojskowe ocenia XI�zmian� bardzo wysoko, 21,2% uwa�a�o, �e zmiana jest oceniana wysoko, natomiast 2% respondent�w twierdzi�o, �e oceniono XI zmian� przeci�tnie (Wykres 20). Wysok� ocen� argumentowano przede wszystkim brakiem strat w��o�nierzach, a�tak�e przyznaniem tytu�u Najlepszy Pododdzia� Wojska Pol�skiego. Warto�ci wsp�czynnika korelacji Spearmana (Rho = 0,384; p < 0,001) wskazuj� na wyst�pienie istotnej zale�no�ci pomi�dzy ocen� zaanga�owa�nia �o�nierzy w�realizacj� zada� a�opini� ankietowanych dotycz�c� oceny XI�zmiany w��rodowisku wojskowym. Wraz ze wzrostem oceny zaanga�owa�nia �o�nierzy zwi�ksza�a si� r�wnie� ocena XI zmiany w��rodowisku wojsko�wym (Tabela 6). Pomimo du�ego nat�enia zada� s�u�bowych �o�nierze pozytywnie od�nosili si� do ich realizacji w�ramach posiadanych obowi�zk�w na zajmowa�nych stanowiskach s�u�bowych. Efektywne i�odpowiednio ukierunkowane dzia�ania interpersonalne, realizowane przez prze�o�onych poszczeg�lnych szczebli dowodzenia, wzmacnia�y integracj� wsp�pracuj�cych ze sob� zespo��w, co z�kolei korzystnie wp�ywa�o na nastroje �o�nierzy i�gotowo�� do realizacji zada�. W�czasie XI zmiany PKW Afganistan udzielono og�em 6318 wyr�nie�, co �wiadczy o�wysokim poziomie dyscypliny i�jako�ci re�alizowanych przedsi�wzi��. Odnotowano te� przewinienia, jednak odsetek wymierzonych za nie kar dyscyplinarnych wynosi� ok. 1,5% w�stosunku do wyr�nie�. Tabela 5. Ocena zaanga�owania �o�nierzy XI zmiany oraz realizacji zada� Jak ocenia Pan/Pani zaanga�owanie �o�nierzy XI zmiany w�realizacj� zada�? Bardzo wysoko (bardzo dobrze) Wysoko (dobrze) Jak Pan/Pani ocenia w ca�o�ci realizacj� zada� powierzonych XI�zmianie? Bardzo wysoko Liczebno�� 43 12 Procent ze zmiennej w�wierszu 78,2% 21,8% Procent ze zmiennej w�kolumnie 71,7% 30,0% Wysoko Liczebno�� 16 26 Procent ze zmiennej w�wierszu 38,1% 61,9% Procent ze zmiennej w�kolumnie 26,7% 65,0% �rednio Liczebno�� 1 2 Procent ze zmiennej w�wierszu 33,3% 66,7% Procent ze zmiennej w�kolumnie 1,7% 5,0% Wsp�czynnik korelacji Spearmana Rho = 0,408; p < 0,001 �r�d�o: opracowanie w�asne. Negatywnym zjawiskiem wp�ywaj�cym na nastroje �o�nierzy by� system gratyfikacji finansowej za wykonywanie zada� poza terenem bazy. Mia�o to rekompensowa� m.in. zwi�kszone ryzyko uczestnik�w patroli, ale przepis by� rozumiany bardzo literalnie, co powodowa�o, �e ka�dy wyjazd na zewn�trz bazy, np. na spotkanie czy za�atwienie sprawy w�siedzibie gubernatora lub koszarach ANA, by� gratyfikowany. System ten powodowa� w�r�d �o�nierzy dyskusje, rodzi� podejrzenia o��ekonomicznym� pod�o�u wyjazd�w niekt�rych uczestnik�w i�faktycznie stanowi� pretekst do nadu�y�. Znaj�c to zjawi�sko z�poprzednich misji, w�XI zmianie przywi�zywano du�� wag� do uzasad�nienia i�prawnego uregulowania wyjazd�w niezwi�zanych z�typow� dzia�al�no�ci� patrolow� i�operacyjn�. 4. Analiza realizacji kompleksowych zada� przez XI zmian� Wykres 20. Ocena XI zmiany PKW przez �rodowisko wojskowe �r�d�o: opracowanie w�asne. Fotografia 42. Podzi�kowanie za wzorow� s�u�b� �r�d�o: ze zbior�w autora. Godna podkre�lenia jest opinia o�XI zmianie PKW z�punktu widzenia so�jusznik�w i�prze�o�onych w�strukturze dowodzenia ISAF: W�statystykach RC-East XI zmiana PKW dowodzona przez gen.�Tworkowskiego by�a oceniana bardzo wysoko. Ocen� t� podzielali nie tylko wszyscy oficerowie sztabu RC-East, ale r�wnie� dow�dztwo ISAF. Podkre�lali oni zas�ugi dow�dztwa i�wszystkich �o�nierzy XI zmiany PKW w�opanowaniu sytuacji i�ustabilizowaniu jej na okre�lonym poziomie bezpiecze�stwa. Dla mnie osobi�cie kluczem do sukcesu, jakim jest wype�nienie wszystkich postawionych przed XI zmian� zada� opera�cyjnych, oraz powr�t z�Afganistanu jako jedyny kontyngent wojskowy bez straty �o�nierza, jest jego do�wiadczony, m�dry i�asertywny dow�dca, autorytet dla pod-w�adnych, wz�r dla m�odszych dow�dc�w32. Wysokie oceny potwierdza zast�pca dow�dcy ACT Wielokrotnie jako zast�pca dow�dcy NATO ds. transformacji, mia�em okazj� spo�tyka� si� i�rozmawia� z�dow�dcami zar�wno RC-E, kt�remu podlega� PKW dowo�dzony przez gen. bryg. B. Tworkowskiego, jak i�z�dow�dc� ISAF. Zawsze wyra�ali oni najwy�sze s�owa uznania co do profesjonalizmu i�jako�ci wykonywanych za�da� przez XI zmian� PKW33. W�swoim wywiadzie eksperckim cytowany gen.�Mieczys�aw Bieniek doko�na� podsumowania funkcjonowania ocenianej zmiany w�si�ach ISAF: Wszystkie te cele zosta�y osi�gni�te i�zmiana dowodzona przez gen. bryg. Bogda�na Tworkowskiego wykona�a je wzorowo, nie ponosz�c strat w�ludziach, co zas�u�guje na szczeg�lne podkre�lenie. By�o to mo�liwe dzi�ki dobremu przygotowaniu �o�nierzy tej zmiany do wykonywania tych trudnych zada� oraz do�wiadczeniu i�umiej�tnemu profesjonalnemu dowodzeniu przez dow�dc�34. Pierwszy rotacyjny wylot �o�nierzy XI zmiany mia� miejsce 24 wrze�nia 2012 roku z�bazy Ghazni. Dla ka�dego �o�nierza by� to pocz�tek trwaj�ce�go prawie 10 dni powrotu do Polski. W�ci�gu miesi�ca prawie 2500 �o�nie�rzy pokonywa�o ponad 4000 km dziel�cych Ghazni od Krakowa. Ich miejsce zajmowa�a kolejna XII zmiana, zorganizowana na bazie 12 Brygady Zmecha�nizowanej ze Szczecina, kt�rej pierwsi �o�nierze przybyli wtedy do polskich baz. Zanim jednak �o�nierze dotarli do polskiej ziemi, czeka� ich przerzut �mi�g�owcem i�trzema r�nymi rodzajami samolot�w oraz noclegi w�trzech r�nych bazach po�rednich na terenie dw�ch pa�stw. Z�bazy Ghazni �o�nierze 32 Wywiad ekspercki z�gen. bryg. Jaros�awem Wierzcholskim � zast�pc� dow�dcy RC-E. 33 Wywiad ekspercki z�zast�pc� dow�dcy ACT. Potwierdza te opinie w�wywiadzie eks�perckim dow�dca Wojsk L�dowych, przedstawiaj�c oceny dow�dcy ISAF i�dow�dcy USAREUR (United States Army Europe). 34 Podsumowanie XI zmiany, za��cznik nr�2, https://isaf.wp.mil.pl/pl/1_1961.html [dost�p: 21.01.2018, strona nieaktywna: 12.07.2021]. 4. Analiza realizacji kompleksowych zada� przez XI zmian� przerzucani byli �mig�owcami Chinook do bazy Sharana, a�stamt�d samolo�tami Hercules do Bagram, gdzie na poszczeg�lne wyloty czeka�y ameryka�skie samoloty C-17 Globemaster. Na ich pok�adzie nast�powa� przelot do bazy Manas w�s�siednim Kirgistanie. Tam nast�powa�a przesiadka, kt�rej czas by� r�ny, do pasa�erskiego boeinga, by po kilku godzinach lotu wyl�dowa� w�Polsce. Dzi�ki wykorzystaniu swoich do�wiadcze� i�doskona�ej wsp�pracy planistycznej ze zmiennikami pod nadzorem dow�dcy operacyjnego rotacje zosta�y przeprowadzone w�spos�b bardzo p�ynny. Przekazanie dowodzenia nast�pi�o 24 pa�dziernika w�FOB Ghazni. Uczestnicz�cy w�niej minister obro�ny narodowej Tomasz Siemoniak podsumowa� dzia�anie XI zmiany: Dzisiejsza uroczysto�� to bardzo dobry moment, �eby podzi�kowa� �o�nierzom i�pracownikom XI zmiany PKW, kt�rych oceniamy bardzo wysoko, na sz�stk�. Szczeg�lne s�owa kieruj� pod adresem gen. Tworkowskiego, kt�ry wysoko posta�wi� poprzeczk� swoim nast�pcom35. Po powrocie ca�o�ci XI zmiany PKW do kraju 23 listopada na placu Matej�ki w�Krakowie, tu� obok Grobu Nieznanego �o�nierza, odby�o si� uroczyste przywitanie XI zmiany PKW, w�kt�rym wzi�� udzia� m.in. Tomasz Siemoniak, szef MON, genera� Mieczys�aw Cieniuch, szef Sztabu Generalnego WP, Jacek Majchrowski, prezydent Krakowa, Jerzy Miller, wojewoda ma�opolski, i�do�w�dcy RSZ. Minister obrony narodowej podkre�li�: Przyczynili�cie si� do podniesienia poziomu bezpiecze�stwa i�pokoju w�Afgani�stanie. Dzi�kuj� za to, �e wspierali�cie lokalne w�adze [�]. To, czego dokonali�cie ma znaczenie dla bezpiecze�stwa Polski i��wiata. Ciesz� si� z�tego, �e pomy�lnie zrealizowali�cie powierzone wam zadanie i�ciesz� si�, �e wykazali�cie si� profesjo�nalizmem oraz dobrym sercem36. Od momentu l�dowania w�kraju uczestnicy misji byli kierowani do macie�rzystych jednostek, gdzie po przeprowadzeniu bada� lekarskich udzielano im nale�nych urlop�w wypoczynkowych. Jednostki wojskowe bezpo�rednio zaanga�owane w�realizacj� zada� w�ramach XI zmiany przyst�pi�y do odtwa�rzania zdolno�ci bojowej. Za �dokonanie czynu bojowego po��czonego z�ofiarno�ci� i�odwa�g� �o�nierzy� XI zmiana PKW w�Islamskiej Republice Afganistanu zosta�a wyr�niona przez ministra obrony narodowej tytu�em honorowym Przoduj�cy 35 Kronika XI zmiany, wyd. 6 BPD, ze zbior�w autora. 36 P. Drabik P., Powitanie �o�nierzy XI zmiany PKW w�Krakowie, 23.11.2012, https:// naszemiasto.pl/powitanie-zolnierzy-xi-zmiany-pkw-w-krakowie/ar/c1-4495918 [do�st�p: 21.12.2017]. Oddzia� Wojska Polskiego37, a�dow�dca zmiany i�jednocze�nie dow�dca 6�BPD postanowieniem prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej odznaczony zo�sta� Krzy�em Komandorskim Orderu Krzy�a Wojskowego �za umiej�tne i�sku�teczne dowodzenie jednostk� bojow� w�czasie dzia�a� bojowych przeciwko aktom terroryzmu podczas u�ycia Si� Zbrojnych RP poza granicami pa�stwa w�czasie pokoju�38. �r�d�o: ze zbior�w autora. Odnotowano istotn� zale�no�� pomi�dzy ocen� XI zmiany jako ca�o�ci w�realizacji postawionych przed ni� zada� w�rejonie misji a�opini� ankieto�wanych na temat oceny zmiany w��rodowisku wojskowym, co potwierdzaj� warto�ci wsp�czynnika korelacji Spearmana (Rho = 0,403; p < 0,001). Wraz ze wzrostem oceny XI zmiany jako ca�o�ci zwi�ksza�a si� r�wnie� ocena zmiany w��rodowisku wojskowym (Tabela 7). 37 Decyzja nr�5/Wych. Ministra Obrony Narodowej z�dnia 18 lutego 2013�r., za��cznik nr�3. 38 �wi�to Wojska Polskiego. Awanse i�podzi�kowania dla genera��w, 15.08.2014, www.bbn. gov.pl/pl/wydarzenia/5772,Swieto-Wojska-Polskiego-Awanse-i-podziekowania-dla�generalow.html [dost�p: 21.01.2017]. 4. Analiza realizacji kompleksowych zada� przez XI zmian� Tabela 6. Ocena dotycz�ce oceny w��rodowisku wojskowym XI zmiany oraz zaanga�owania �o�nierzy w�realizacj� zada� Jak ocenia Pan/Pani zaanga�owanie �o�nierzy XI zmiany w�realizacj� zada�? Bardzo wysoko (bardzo dobrze) Wysoko (dobrze) Jak Pana/ Pani zdaniem w��rodowisku wojskowym oceniana jest XI zmiana? Najlepiej Liczebno�� 14 3 Procent ze zmiennej w�wierszu 82,4% 17,6% Procent ze zmiennej w�kolumnie 23,7% 7,5% Bardzo wysoko Liczebno�� 39 20 Procent ze zmiennej w�wierszu 66,1% 33,9% Procent ze zmiennej w�kolumnie 66,1% 50,0% Wysoko Liczebno�� 6 15 Procent ze zmiennej w�wierszu 28,6% 71,4% Procent ze zmiennej w�kolumnie 10,2% 37,5% �rednio Liczebno�� 0 2 Procent ze zmiennej w�wierszu 0% 100,0% Procent ze zmiennej w�kolumnie 0% 5,0% Wsp�czynnik korelacji Spearmana Rho = 0,384; p < 0,001 �r�d�o: opracowanie w�asne. Tabela 7. Ocena ca�o�ci realizacji zada� powierzonych XI zmianie w rejonie misji Jak Pan/Pani ocenia ca�o�� realizacji zada� powierzonych XI zmianie w�rejonie misji? Bardzo wysoko Wysoko �rednio Jak Pana/ Pani zdaniem w��rodowisku wojskowym oceniana jest XI zmiana? Najlepiej Liczebno�� 13 3 1 Procent ze zmiennej w�wierszu 76,5% 17,6% 5,9% Procent ze zmiennej w�kolumnie 23,6% 7,3% 33,3% Bardzo wysoko Liczebno�� 38 21 0 Procent ze zmiennej w�wierszu 64,4% 35,6% 0% Procent ze zmiennej w�kolumnie 69,1% 51,2% 0% Wysoko Liczebno�� 4 16 1 Procent ze zmiennej w�wierszu 19,0% 76,2% 4,8% Procent ze zmiennej w�kolumnie 7,3% 39,0% 33,3% �rednio Liczebno�� 0 1 1 Procent ze zmiennej w�wierszu 0% 50,0% 50,0% Procent ze zmiennej w�kolumnie 0% 2,4% 33,3% Wsp�czynnik korelacji Spearmana Rho = 0,403; p < 0,001 �r�d�o: opracowanie w�asne. Wnioski 1. Poziom przygotowania do realizacji zada� w�Islamskiej Republice Afgani�stanu oraz morale �o�nierzy XI zmiany PKW by�y wysokie. Dzi�ki du�emu zaanga�owaniu i�pozytywnej motywacji wszystkie zadania i�zamierzenia zosta�y zrealizowane. G��wny wysi�ek w�okresie misji skupiony by� na skrupulatnym, sumiennym i�terminowym wykonywaniu obowi�zk�w na zajmowanych stanowiskach s�u�bowych oraz realizowaniu dzia�alno�ci operacyjnej w�rejonie odpowiedzialno�ci PSZ. 2. Prowadzona dzia�alno�� operacyjna w�okresie XI zmiany wykaza�a, �e najwi�ksze efekty przynosz� operacje o�du�ej manewrowo�ci, podczas kt�rych przeciwnik nie jest w�stanie przeciwstawi� si� si�om koalicyj�nym i�ASB. Unikni�cie spektakularnych atak�w oraz strat bezpowrotnych 4. Analiza realizacji kompleksowych zada� przez XI zmian� w�okresie dzia�alno�ci XI zmiany by�o r�wnie� spowodowane maksymal�nym wykorzystaniem dost�pnych �rodk�w rozpoznania oraz wnikliw� analiz� przysz�ego �rodowiska wykonywania zadania. 3. Przyj�ta struktura organizacyjna XI zmiany sprawdzi�a si� w�100 procen�tach, zapewniaj�c pe�n� realizacj� zada� bez dokonywania zmian orga�nizacyjnych po przybyciu na teatr dzia�a� wojennych. Du�y wp�yw na ten stan rzeczy mia� aktywny udzia� dow�dztwa XI zmiany, wynikaj�cy ze znajomo�ci tematyki, rozumienia potrzeb oraz wykorzystywania danych z�rekonesans�w i�plan�w dzia�ania prze�o�onych. 4. Zapobieganie zdarzeniom typu insider threat by�o jednym z�element�w unikni�cia strat w�r�d �o�nierzy XI zmiany. Wyznaczanie �anio��w str��w� w�ka�dym wsp�lnym dzia�aniu z�ASB oraz udzielanie szczeg�owego instrukta�u dla �o�nierzy wsp�dzia�aj�cych z�ASB w�zakresie wzajemnego zwracania si� oraz poszanowania by�o bardzo wa�nym elementem. 5. Dzia�alno�� GWO mia�a du�e znaczenie pomimo braku pe�nych mo�liwo��ci niszczenia element�w kinetycznych przeciwnika, np. braku amunicji precyzyjnej. Realizowane zadania ogniowe w�ramach CFF i�FM oraz CF przyczyni�y si� do skupienia dzia�alno�ci przeciwnika w�okre�lonych rejo�nach. Pomimo �e przeciwnik, znaj�c ROE si� ISAF, skutecznie wykorzysty�wa� ograniczenia, to dzia�anie GWO zapewni�o bezpiecze�stwo dla si� PSZ w�rejonach mo�liwego oddzia�ywania ogniem artylerii. 6. Specyficzne warunki �rodowiska naturalnego dawa�y za�ogom polskich �mig�owc�w mo�liwo�ci doskonalenia umiej�tno�ci i�testowania sprz�tu. Ze wzgl�du na du�e zapylenie niezb�dne jest posiadanie umiej�tno�ci l��dowania z�dobiegiem w�terenie przygodnym, dlatego po��dane by�oby wprowadzenie w�programach szkolenia pilot�w �mig�owcowych �wicze� na zastosowanie bojowe zwi�zanych z�desantowaniem wojsk i�techniki bojowej w�g�rach, w�terenie o�bardzo du�ym zapyleniu, zar�wno w�dzie�, jak i�w�nocy, z�wykorzystaniem urz�dze� noktowizyjnych. 7. Urz�dzenia noktowizyjne b�d�ce na wyposa�eniu SGPSz to urz�dzenia trzeciej generacji. Za�oga przy takim wyposa�eniu nie jest w�stanie pre�cyzyjnie wybra� bezpiecznego miejsca do l�dowania ze wzgl�du na brak mo�liwo�ci oceny przydatno�ci p�aszczyzny do l�dowania (pofa�dowania terenu) spowodowany mniejszym k�tem widzenia w�ograniczonym polu widzenia, p�askim obrazem (bez g��bi widzenia), obni�eniem ostro�ci wzroku (powoduj�cym p�niejsze wykrywanie cel�w czy przeszk�d te�renowych) oraz du�ym zapyleniem. Doposa�enie za��g w�noktowizory nowszej generacji spe�niaj�ce te wymogi zwi�kszy�oby bezpiecze�stwo podczas wykonywanych zada� i�umo�liwi�o prowadzenie dzia�alno�ci operacyjnej niezale�nie od iluminacji. 8. W�czasie XI zmiany cz�stym problemem by�y godziny nadliczbowe cywil�nych ratownik�w medycznych. Zabezpieczenie czterodniowej operacji powodowa�o naliczanie dla ka�dego ratownika cywilnego 64 nadgodzin, co przek�ada�o si� na konieczno�� naliczenia 8 dni wolnych od pracy. Do�datkowym problemem by�o to, i� pierwszy raz zdarzy�o si�, aby w�ZB �B� wszyscy ratownicy medyczni (10) byli pracownikami wojska. W�ZB �A� na 10 etat�w tylko 3 by�y obsadzone przez wojskowych ratownik�w medycz�nych. Rozwi�zaniem jest powo�ywanie pracownik�w wojska do s�u�by okresowej lub zatrudnianie jak najmniejszej procentowo liczby cywilnych ratownik�w medycznych. Ponadto nale�a�oby wykluczy� stosowanie przepis�w Kodeksu pracy w�stosunku do os�b bior�cych udzia� w�dzia�a�niach wojennych. 9. Najcz�ciej, jak to by�o mo�liwe, podczas spotkania z�ludno�ci� miej�scow� oferowano pomoc humanitarn�. Reakcja na tak� ofert� w�jasny spos�b pokazuje wp�yw rebeliant�w na dan� miejscowo��. Odmowa przyj�cia pomocy wskazuje, i� rebelianci maj� du�y wp�yw na lokaln� spo�eczno��, przyj�cie pokazuje, �e wp�yw ten jest ma�y lub go nie ma. Nale�y pami�ta�, i� odmowa przyj�cia pomocy humanitarnej nie wi��za�a si� z�nieprzyjaznym lub wrogim nastawieniem ludno�ci miejscowej do PSZ. Wynika�a ona zwykle z�obawy o�reakcj� rebeliant�w na przyj�cie takiej pomocy. Rebelianci zakazuj� przyjmowania czegokolwiek od �o�nierzy ISAF, a�nawet posuwaj� si� do karania ludzi i�palenia przyj�tej pomocy. Takie zachowanie rebeliant�w jasno wskazuje, �e dystrybucja pomocy humanitarnej ma negatywny wp�yw na operacje niekinetycz�ne i�dzia�ania informacyjne rebeliant�w. Dzia�ania takie jak dystrybucja pomocy humanitarnej kreuj� pozytywny obraz �o�nierzy ISAF i�ASB oraz buduj� dobre relacje z�ludno�ci� miejscow�. Deprecjonuje to obraz re�beliant�w i�podwa�a ich wp�yw na lokaln� spo�eczno��. Nawet spale�nie pomocy humanitarnej i�zastosowanie przemocy przez rebeliant�w wobec ludno�ci miejscowej z�punktu widzenia prowadzonej operacji jest czynnikiem sprzyjaj�cym, kt�ry powinien by� wykorzystywany do budowania negatywnego wizerunku rebeliant�w i�pozytywnego w�adz afga�skich i�si� ISAF. Dystrybucj� pomocy humanitarnej prowadzili cz�sto �o�nierze CIMIC i�3 Brygady ANA. Kreowa�o to ich pozytywny obraz w�r�d lokalnej spo�eczno�ci. 10. Pracownicy cywilni PKW nosz� takie same umundurowanie jak �o�nierze PKW i�nie s� zobligowani do przestrzegania przepis�w zbiorczych. Ma to negatywny wp�yw na dyscyplin� w�kontyngencie i�postrzeganie polskich �o�nierzy przez sojusznik�w, dlatego te� zasadne jest wyposa�enie pra�cownik�w cywilnych w�inny wz�r umundurowania, co b�dzie odr�nia� ich od �o�nierzy PKW. 4. Analiza realizacji kompleksowych zada� przez XI zmian� 11. Zasadne wydaje si� zaanga�owanie w�szkolenie zgrywaj�ce i��wiczenie certyfikuj�ce w�kraju przedstawicieli element�w rozpoznania tworzo�nych na bazie szeroko rozumianych �s�u�b specjalnych�. Takie rozwi�zanie pozwoli w�wi�kszym stopniu zgra� system rozpoznawczy przed wyjaz�dem w�rejon operacji. Pozwoli te� obsadom wsp�dzia�aj�cych kom�rek wzajemnie pozna� si� oraz lepiej zrozumie� system i�w�asn� w�nim rol�. Dodatkowo b�dzie dobr� okazj� do przeprowadzenia szkole� w�zakresie ochrony kontrwywiadowczej przez ich przedstawicieli. Powinny je prowa�dzi� osoby dobrze znaj�ce sytuacj� w�rejonie misji oraz metody dzia�ania strony przeciwnej. 12. W�przypadku sytuacji wymagaj�cej wprowadzenia dodatkowego wypo�sa�enia, kt�re wp�ywa istotnie na bezpiecze�stwo �o�nierzy, wskazane jest stosowanie procedur uproszczonych w�zakupach i�dostarczeniu do kontyngentu. Negatywnym przyk�adem w�tym zakresie by� brak realizacji zapotrzebowania na wykrywacze metali Goldie39, kt�re nie zosta�y zaku�pione mimo wielokrotnego monitowania. Podobna sytuacja dotyczy�a ochrony przed improwizowanymi urz�dzeniami wybuchowymi odpala�nymi drog� radiow�, gdzie zasadne by�o wyposa�enie patroli w�plecako�we zestawy zak��caczy, kt�re doskonale sprawdza�y si� podczas prowa�dzenia dzia�a� w�miejscach zagro�onych wyst�powaniem tego typu IED. Do�wiadczenia w�ich u�ytkowaniu przez si�y koalicji wskazywa�y, �e by�y one w�tamtym okresie jednym z�najlepszych urz�dze� chroni�cych �o��nierzy, kt�rzy w�czasie realizacji zada� bojowych przebywaj� poza zasi�giem Duke lub Symphony40 i�s� nara�eni na dzia�anie min pu�apek. 13. Udzia� polskich �o�nierzy w�operacjach w�Iraku i�Afganistanie przysporzy� wiele problem�w zwi�zanych z�wyst�powaniem objaw�w PTSD. Dopiero gdy nasila�y si� przypadki jego wyst�powania, ranga tych problem�w znala�z�a odzwierciedlenie w�konkretnych dzia�aniach. Rozpocz�to edukacj� �o��nierzy pod k�tem radzenia sobie ze zdarzeniami traumatycznymi. W�2010 roku powsta� Program os�ony psychologicznej uczestnik�w misji poza granicami pa�stwa i�ich rodzin, stworzono klinik� stresu bojowego w�War�szawie oraz cztery oddzia�y szpitalne: w�Gda�sku, Wroc�awiu, Bydgoszczy i�Szczecinie. Na dobrym poziomie zapewniana jest pomoc psychologiczna w�trakcie misji. Najwi�cej problem�w przysparza pomoc rannym i�kontu�zjowanym, szczeg�lnie gdy w�zwi�zku z�orzeczonym brakiem zdolno�ci 39 Przeciwnik do odpalania IED metod� r�cznego sterowania rozpocz�� stosowanie prze�wod�w o�grubo�ci w�osa, niewykrywalnych dla typowych wykrywaczy metalu. W�jed�nostkach ISAF rozpocz�to stosowanie bardzo czu�ego wykrywacza Goldies, kt�ry spe��nia� te wymagania � produkt brytyjskiej Guartel Technologies Ltd. 40 Urz�dzenia zak��caj�ce sygna�y radiowe, montowane na sprz�cie. do s�u�by wojskowej opuszcz� szeregi armii. Niezb�dne s� dalsze (kolejne) rozwi�zania systemowe i��rodki finansowe na pomoc weteranom41. 14. Autor ocenia jako negatywny przyj�ty w�PKW Afganistan (od I�zmiany) system gratyfikacji pieni�nej dla �o�nierzy zale�ny od liczby zada� wy�konywanych poza bazami. Rozwi�zanie takie godzi w�dyscyplin� i�spo�isto�� wewn�trzn� wojska, podwa�a relacje pomi�dzy poszczeg�lnymi korpusami osobowymi (przypadki, gdy np. szeregowi oceniali, czy udzia� danego oficera w�patrolu by� rzeczywi�cie niezb�dny), sam w�sobie jest kryminogenny (zach�ca �o�nierzy do �amania prawa ze zwyk�ej chciwo�ci) oraz zwi�ksza ryzyko dla �o�nierzy, gdy� mo�e prowadzi� do podejmowa�nia niepotrzebnych, nieprzemy�lanych dzia�a�. XI zmiana nie mia�a z�tym problem�w dzi�ki stosownym regulacjom wewn�trznym, niemniej jed�nak marginalnie problem wyst�powa� i�wp�ywa� na nastroje, szczeg�lnie w�korpusie szeregowych i�podoficer�w m�odszych42. 41 Wa�n� rol� w�prezentowaniu problem�w tego �rodowiska odgrywa Stowarzyszenie Rannych i�Poszkodowanych w�Misjach Poza Granicami Kraju, powsta�e w�2008 roku z�inicjatywy �o�nierzy w�s�u�bie czynnej oraz rezerwy, kt�rzy s�u�yli w�misjach zagra�nicznych, zostali ranni, poszkodowani lub kt�rych problemy wynikaj� bezpo�rednio z�pe�nienia s�u�by poza granicami pa�stwa. 42 Obserwacja w�asna autora. Rozdzia� 5. Wykorzystanie do�wiadcze� XI zmiany w procesie przygotowania przysz�ych kontyngent�w Polskich Si� Zbrojnych W�trakcie przygotowa� i�realizacji zada� w�Islamskiej Republice Afganista�nu przez XI zmian� PKW w�Si�ach Zbrojnych RP ustanowiono i�wdro�ono w�2009 roku Narodowy System Zbierania i�Upowszechniania Do�wiadcze�. Obejmowa� on opr�cz misji poza granicami kraju r�wnie� pozosta�e obsza�ry funkcjonowania Si� Zbrojnych1. W�pocz�tkowym okresie dzia�alno�ci PKW w�Afganistanie i�Iraku przesy�anie zebranych wniosk�w i�do�wiadcze� by�o realizowane za pomoc� sformalizowanego systemu meldunkowego. Wnioski i�do�wiadczenia mia�y charakter kr�tkich informacji odnosz�cych si� do bra�k�w kadrowych, sprz�towych oraz z�ego funkcjonowania sprz�tu w�warun�kach misyjnych. Takie rozwi�zanie prowadzi�o do utraty wielu do�wiadcze� i�kreowa�o wra�enie wysy�ania �o�nierzy po raz kolejny na �pierwsz� zmian�. A�przecie� wdra�anie tzw. dobrych praktyk oraz eliminowanie nieprawid�o�wo�ci przez dzia�ania naprawcze realizowane w�ramach systemu wykorzysta�nia do�wiadcze� pozwala zwi�kszy� efektywno�� i�bezpiecze�stwo �o�nierzy wykonuj�cych zadania w�kraju oraz w�ramach misji NATO, UE czy ONZ. W�strukturze organizacyjnej PKW w�Afganistanie kom�rka wyznaczona do zbierania i�upowszechniania do�wiadcze� zosta�a wprowadzona Rozka�zem Dow�dcy Operacyjnego SZ nr�28 z�17 kwietnia 2009 roku w�sprawie narodowego systemu zbierania i�upowszechniania wniosk�w i�do�wiadcze� w�Si�ach Zbrojnych RP. Zesp� ds. Zbierania i�Upowszechniania Do�wiadcze� Bior�c pod uwag� okres dzia�ania kontyngent�w Si� Zbrojnych RP w�misjach pod fla�g� NATO (1995), najcz�ciej w�podleg�o�ci ameryka�skiej, decyzja o�stworzeniu tego systemu zaj�a kierownictwu Si� Zbrojnych du�o czasu. Systemy after action review czy lessons learned w�ameryka�skich Si�ach Zbrojnych funkcjonowa�y od pocz�tku ka�dej operacji � obserwacja autora. z�Misji w�PKW Afganistan zosta� w��czony w�sojuszniczy system zbierania do��wiadcze� dzia�aj�cy na teatrze wojennym pod nazw� ISAF Lessons Learned System, kt�ry dzia�a� na podstawie ISAF SOP-391 The ISAF Lessons Learned Process, ISAF SOP-394 The After Action Review Process oraz RC-East Lessons Learned SOP2. Z�do�wiadcze� XI zmiany wynika, �e konieczne jest prowadze�nie szkole� z�zakresu organizacji i�prowadzenia (AAR, after action review) we wszystkich elementach przysz�ych zmian. W�znaczny spos�b wp�ynie to na jako�� i�skuteczno�� tego typu odpraw, niemaj�cych unormowania w�Si�ach Zbrojnych RP. Przeprowadzone w�ramach AAR obserwacje sustain, improve (utrzyma� i�poprawi�) s� doskona�ym �r�d�em do�wiadcze� nie tylko do dzia�alno�ci bie��cej, ale r�wnie� w�odniesieniu do procedur i�taktyki dzia��ania PKW. Jest to szczeg�lnie warto�ciowe w�kontek�cie do�wiadcze� wy�niesionych ze wsp�dzia�ania z�elementami sojuszniczymi oraz ANSF (wiele z�element�w ugrupowania w�rejonie misji nie istnieje w�strukturze Si� Zbroj�nych RP). Inn� obserwacj� jest funkcjonowanie systemu lessons learned (LL). Ze wzgl�du na wsp�dzia�anie w��rodowisku mi�dzynarodowym w�ramach systemu NATO LL preferowane by�oby kierowanie przed misj� kandydat�w na kurs dla oficer�w sztabowych zajmuj�cych si� problematyk� LL, organi�zowany np. przez Centrum Szkolenia Swedint w�Szwecji. S� to kursy dedyko�wane przede wszystkim kandydatom do pracy na stanowiskach zwi�zanych z�systemem LL w�NATO. Uczestnicy XI zmiany w�trakcie przygotowa� korzystali z�do�wiadcze� opracowanych przez odpowiednie kom�rki w�Dow�dztwie Wojsk L�dowych i�Dow�dztwie Operacyjnym SZ oraz w�asnych, natomiast ich do�wiadczenia z�tego okresu trafia�y w�formie meldunk�w, opinii i�uwag do prze�o�onych. W�rejonie operacji formalne dzia�ania w�tym zakresie prowadzi� etatowy ze�sp� ds. zbierania i�upowszechniania do�wiadcze�, a�ponadto by�y one zawie�rane w�cyklicznych meldunkach i�sprawozdaniach, przekazywane w�trakcie wizyt i�rekonesans�w do PKW oraz przekazywane bezpo�rednio zaintereso�wanym, w�tym przygotowuj�cym si� kolejnym zmianom. Wiele z�nich zosta�o uwzgl�dnionych nie tylko w�ramach przygotowa�3, ale te� do wprowadzenia 2 Do�wiadczenia�, dz. cyt., s.�124. 3 �wiadcz� o�tym dane zawarte w�wywiadach eksperckich m.in. szefa Sztabu General� nego WP, dow�dcy Wojsk L�dowych (�Do�wiadczenia XI zmiany by�y wykorzystywane na bie��co jeszcze w�trakcie jej trwania. Przekazywane w�meldunkach i�przez zesp� zbierania do�wiadcze� uwagi wykorzystywano w�szkoleniu kolejnych zmian, tym bar� dziej �e kolejny, tzw. letni, kontyngent, gdzie intensywno�� dzia�a� by�a najwi�ksza, by� przygotowywany z�25 BKPow, zbli�onej profilem szkolenia i�do�wiadczeniem do 6 BPD. Szczeg�lnie godne uwagi s� zasady stosowane w�dzia�aniach taktycznych, organizacja ochrony baz, przeciwdzia�anie IED, prowadzenie dzia�a� rozpoznawczych i�obserwa� cji�), szefa Wojsk Aeromobilnych. w�ramach systemu upowszechniania do�wiadcze�4. Jednym z�najlepszych sposob�w na zbieranie do�wiadcze�, co praktykowano w�trakcie misji, jest kontakt bezpo�redni z��o�nierzami i�osobami funkcyjnymi element�w PKW. Pozyskane obserwacje nale�y konsultowa� na zasadzie tworzenia dora�nych zespo��w roboczych, kt�re na podstawie tzw. burzy m�zg�w dokonuj� ko�rekt, okre�laj� problem �r�d�owy, a�tak�e rozbudowuj� jego opis oraz propo�nuj� dzia�ania doskonal�ce. Do najwa�niejszych wniosk�w, jakie nale�a�oby wysnu�, korzystaj�c z�do�wiadcze� XI zmiany PKW, zdaniem autora pracy, nale�� skierowane do Dow�dztwa Operacyjnego SZ propozycje i�podsumo�wania zawarte w�sprawozdaniu po zako�czeniu operacji5. W�prawie 150 pozy�cjach uj�to wiele og�lnych wskaza�, np. dotycz�cych zasad szkolenia i�dzia�a�nia, oraz bardzo szczeg�owych, np. konkretnych modeli sprz�tu lub zamian pojedynczych specjalno�ci. Wi�kszo�� z�tych wniosk�w i�propozycji zosta�a przedstawiona w�niniejszym rozdziale. Wed�ug ankietowanych, wykorzystuj�c do�wiadczenie XI zmiany, przygo�towania PKW mo�na udoskonali� w�poszczeg�lnym zakresie: szkolenia � 61%; realizacja zada� � 31%; organizacja � 29%; rotacja � 17% (Wykres 21). Wed�ug respondent�w w�trakcie realizacji szkolenia przygotowuj�cego do misji ko�nieczne jest zgrywanie FDC (fire direction center) z�obsad� Centrum Operacji Taktycznych ZB i�oficer�w Sekcji Koordynacji Wsparcia Ogniowego z�Centrum Operacji Taktycznych PSZ w�zakresie realizacji procedury COF (clearance of fire). Obowi�zkowo w�trakcie szkolenia zgrywaj�cego musz� by� wykorzysty�wane BSR do zabezpieczenia strzela� GWO. Nale�y szkoli� dow�dc�w pluto�n�w zmotoryzowanych i�dow�dc�w obs�ug KTO Rosomak oraz funkcyjnych GWO (oficer�w sekcji kierowania ogniem) w�zakresie wykorzystywania apa�ratury nawigacyjnej transportera (GPS, dalmierz, system BFT) do okre�lania wsp�rz�dnych cel�w na potrzeby ognia artylerii, a�tak�e kierowania ogniem. W�przypadku szkole� ulepszenia powinny obejmowa� przede wszystkim zwi�kszenie intensywno�ci szkole� ogniowych, taktycznych, specjalistycz�nych, dostosowanie szkole� do realnego terenu dzia�ania i�stworzenie warun�k�w podobnych do tych, w�kt�rych �o�nierze b�d� uczestniczy� w�misji. Uwagi te odzwierciedlaj� warunki szkolenia � wyznaczone o�rodki szkolenia poli�gonowego i�ich infrastruktura nie przypomina�y Afganistanu, a�np. program strzela� dawa� wiele mo�liwo�ci dow�dcom, ale ogranicza� je limit przydzie�lonej amunicji. Je�li chodzi o�realizacj� zada�, to zdaniem ankietowanych po�winno si� uwzgl�dni� aktywno�� oraz agresywno�� dzia�ania, do�wiadczenie 4 Zestawienie obserwacji z�PKW Afganistan zg�oszonych do Systemu Wykorzystania Do��wiadcze� w�latach 2012�2015, [w:] Do�wiadczenia�, dz. cyt., s.�144�145. 5 Sprawozdanie z�dzia�alno�ci XI zmiany PKW w�Islamskiej Republice Afganistanu za okres od 18 kwietnia do 23 pa�dziernika 2012 roku � dokument znajduje si� w�archi� wum DO SZ. uczestnik�w, a�nawet cechy zwi�zane z�przyw�dztwem u�dow�dc�w wszyst�kich szczebli. W�zakresie organizacji udoskonalenie powinno g��wnie polega� na wprowadzeniu pododdzia��w operacyjnych do zabezpieczenia bazy, dobo�rze odpowiednio wykwalifikowanych �o�nierzy oraz zmniejszeniu biurokracji. Wed�ug ankietowanych udoskonalenie rotacji powinno obejmowa� g��wnie uniezale�nienie od sojusznik�w, popraw� logistyki oraz skr�cenie czasu rotacji i�przyspieszenie zmian. Uwaga ta dotyczy oczekiwa� na lotniskach po�rednich oraz w�rejonie wyj�ciowym po przekazaniu obowi�zk�w6. Wykres 21. Sugestie ankietowanych, kt�re etapy przygotowania PKW powinny zosta� udoskonalone �r�d�o: opracowanie w�asne. Nast�puj�cy odsetek ankietowanych uwa�a�, �e bazuj�c na do�wiadcze�niu XI zmiany w�wyposa�eniu indywidualnym i�zespo�owym, nale�y zmieni� lub uzupe�ni� poszczeg�lne elementy: uzbrojenie � 60%; �rodki ��czno�ci � 56%; umundurowanie � 52%; zakwaterowanie � 23%; transport � 23%; �rodki medyczne � 22% (Wykres 22). W�zakresie uzbrojenia wed�ug respondent�w do wyposa�enia ka�dego �o�nierza powinien zosta� do��czony karabin z�ce�lownikiem optycznym, noktowizor, granatnik, bro� kr�tka, kamizelka kulood�porna, a��o�nierze powinni dysponowa� broni� lepszej jako�ci. Umundurowa�nie, wed�ug respondent�w, powinno by� lepiej dopasowane do warunk�w Czasy przelot�w ustalali Amerykanie wed�ug swoich mo�liwo�ci, a�skumulowanie rota�cji kilku kontyngent�w w�rejonie misji powodowa�o �zatory� i�problem z�dost�pno�ci� �rodk�w lataj�cych. klimatycznych, bardziej kamufluj�ce, a�tak�e powinno cechowa� si� wy�sz� jako�ci�7. �o�nierze zauwa�ali r�wnie� konieczno�� wymiany obuwia. Co do �rodk�w medycznych to zmiany powinny polega� na wprowadzeniu do wyposa�enia �rodk�w przeciwb�lowych, a�tak�e zdaniem ankietowanych powinno si� przeprowadza� w�kraju szkolenia dotycz�ce korzystania ze wszystkich dost�pnych w�wyposa�eniu �o�nierza lek�w. W�zakresie �rodk�w ��czno�ci, wed�ug respondent�w, nale�a�oby wprowadzi� radiostacje osobi�ste, zwi�kszy� ��czno�� satelitarn�, a�tak�e powinien zosta� wprowadzony nowocze�niejszy sprz�t. W�przypadku transportu zauwa�ono du�� zale�no�� od pojazd�w Stan�w Zjednoczonych, a�tak�e twierdzono, �e powinna zosta� zwi�kszona liczba pojazd�w opancerzonych. Zdaniem ankietowanych w�za�kresie zakwaterowania zmiany powinny polega� na poprawieniu jego jako��ci, wymianie namiot�w na baraki oraz na zapewnieniu odpowiedniej liczby podstawowego wyposa�enia. Wykres 22. Sugestie ankietowanych, kt�re elementy wyposa�ania powinny by� zmienione lub uzupe�nione 60 40 20 0 Uzbrojenie �rodki ��czno�ci �r�d�o: opracowanie w�asne. �o�nierze XI zmiany wykonywali zadania w�ko�cowym okresie funkcjono�wania misji ISAF i�wielu z�nich, cho�by weterani V zmiany, mia�o mo�liwo�� pozna� r�nice, jakie zasz�y w�wyposa�eniu indywidualnym i�zespo�owym. Nale�y podkre�li�, �e nowe wzory ubioru polowego z�2010 roku w�kamufla�u pustyn�nym (poza nielicznymi przypadkami) do ko�ca ISAF nie trafi�y na wyposa�enie �adnej ze zmian PKW; zob. Do�wiadczenia�, dz. cyt., s.�73. procent W�ci�gu o�miu lat misji afga�skiej istotnie zmieni�o si� umundurowanie, wy�posa�enie i�uzbrojenie indywidualne �o�nierzy. Na podstawie do�wiadcze� z�misji poprawiano konstrukcj� kamizelek kuloodpornych, starano si� po���czy� zwi�kszony poziom ochrony z�wygod�. Do tego dosz�y nowe kamizelki taktyczne8. Zmienia�a si� te� bro� polskich �o�nierzy wyje�d�aj�cych do Afga�nistanu. W�fabryce w�Radomiu zmodernizowano karabinek automatyczny Beryl do wersji C. Obecnie jest wyposa�ony w�szyny pozwalaj�ce montowa� dodatkowe wyposa�enie, w�tym r�nego typu celowniki. �o�nierze dostali te� kr�tk� odmian� tej broni � miniberyla. Ponadto wojsko kupi�o nowe typy karabin�w snajperskich Bor i�Tor z�Zak�ad�w Mechanicznych w�Tarnowie. No�wo�ci� by�y ameryka�skie granatniki automatyczne Mk-19 mod. 3 kalibru 40 mm. Do kontyngentu trafi� te� sprz�t noktowizyjny, lornetki, gogle i�celowni�ki produkcji PCO. Specjalnie na potrzeby misji kupiono odbiorniki nawigacji satelitarnej GPS i�radiostacje oraz inne urz�dzenia ��czno�ci i�wsparcia do�wodzenia. Wprowadzono te� nowe wzory obuwia, w�tym buty trekkingowe, aczkolwiek, jak zawsze, ocena poszczeg�lnych wyrob�w jest spraw� bardzo indywidualn�9. Spadochroniarze 6 BPD maj�cy na co dzie� kontakty z�ko�mandosami Wojsk Specjalnych, a�w�czasie XI zmiany �ci�le ze sob� wsp�pra�cuj�cy, cz�sto z�zazdro�ci� ogl�dali bro� i�wyposa�enie dopasowywane do indywidualnych potrzeb �o�nierza10, jednak oczekiwanie wprowadzenia tej zasady w�wojskach liniowych, nawet powietrznodesantowych, jest z�ekono�micznego i�logistycznego punktu widzenia bezzasadne. Trudne warunki terenowe, a�przede wszystkim zagro�enie IED oraz ogniem bezpo�rednim przeciwnika znajduj� odzwierciedlenie w�r�d respon�dent�w oczekuj�cych wzmocnienia sprz�tem opancerzonym. Bezsprzecznie prym w�tej grupie wiod�y KTO Rosomak, szczeg�lnie w�wersji bojowej, spisu-j�ce si� doskonale w�warunkach afga�skich. Oceniane bardzo dobrze zar�w�no przez polskich, jak i�sojuszniczych �o�nierzy nie mog�y by� �rodkiem trans�portu i�walki dla wszystkich, brakowa�o ich fizycznie11. Funkcjonuj�ce w�zgru�powaniu ameryka�skie MRAP-y, cho� mniej manewrowe w�g�rskim terenie 8 Problem wyposa�enia indywidualnego i�indywidualna ocena tych zmian przez �o�nie� rzy, cz�sto odmienna od siebie, by�a jednym z�temat�w w�dyskusji genera��w, eksper� t�w w�tej dziedzinie, zwi�zanej z�podsumowaniem misji ISAF; zob. Wielka lekcja, �Polska Zbrojna� 2014, nr�12, s.�12�21. 9 T. Wr�bel, Testy na bojowo, �Polska Zbrojna� 2014, nr�12, s.�78�81. 10 TF-49 otworzy� si� na dora�n� pomoc elementom podleg�ym PKW. By�o to wsparcie polegaj�ce na wypo�yczaniu, czasem konfigurowaniu r�nego rodzaju wyposa�enia, cz�sto niezb�dnego do prowadzenia komunikacji �w�polu� lub stricte wp�ywaj�cego na mo�liwo�ci bojowe niekt�rych element�w bojowych. Przyk�adem jest tutaj wypo�y� czanie sprz�tu noktowizyjnego oraz termowizyjnego dla grup dzia�aj�cych w�terenie�� wywiad ekspercki dow�dcy TF-49. 11 W�czasie XI zmiany u�ywano 63 KTO Rosomak (w�tym 46 w�wersji bojowej) oraz 74 ameryka�skich MRAP-�w. i�s�abiej uzbrojone, by�y doskona�ym uzupe�nieniem i�dodatkowo, otrzymane w�ramach ACSA, nie obci��a�y tak bud�etu pa�stwa. Przeprowadzona anali�za materia�u badawczego i�dokument�w oraz obserwacje daj� podstaw� do stwierdzenia, �e: 1. Wyznaczenie do udzia�u w�misji stabilizacyjnej jednostki o�wysokim sta�nie ukompletowania i�oparcie struktury misyjnej na strukturze krajowej u�atwia proces przygotowania oraz dowodzenie w�rejonie prowadzonych dzia�a�. Intensywne i�manewrowe dzia�ania kinetyczne w�po��czeniu z�dzia�alno�ci� na rzecz lokalnej spo�eczno�ci oraz dzia�ania informacyjne s� podstaw� do osi�gni�cia sukcesu12. Podczas przygotowa� pierwszych zmian wskazane jest wyznaczanie jednostek posiadaj�cych du�e do��wiadczenie w�tym zakresie i�specjalizacj�. 2. W�procesie doboru na stanowiska dow�dcze i�kierownicze nale�y uwzgl�dnia� opr�cz wiedzy i�do�wiadczenia takie cechy kandydat�w13 jak odporno�� psychiczna, umiej�tno�� wsp�pracy, zdolno�� oceny ludzi i�sytuacji. Wa�n� rol� odgrywa opiniowanie po zako�czeniu misji i�spraw�dzanie opinii przy kwalifikowaniu do kolejnych misji14. 3. Proces przygotowania, z�uwzgl�dnieniem prezentowanych uwag, spe�nia wszystkie wymogi. Powinien by� ka�dorazowo dostosowywany do wa�runk�w misji i�dawa� swobod� dow�dcom odpowiedzialnym za przygo�towywanie. 4. Du�e znaczenie z�punktu widzenia funkcjonowania misji posiada reali�zacja zada� we wsp�pracy z��silniejszym� partnerem. Ze wzgl�du na bo�gate do�wiadczenia Polski we wsp�dzia�aniu w�operacjach pokojowych ze Stanami Zjednoczonymi (stosowanie systemu ACSA) rekomendowane jest utrzymanie tego trendu. 5. Proces zmian w�wyposa�eniu indywidualnym i�zbiorowym �o�nierzy prze�biega we w�a�ciwym kierunku. Modernizacja Si� Zbrojnych RP nie mo�e 12 �Przede wszystkim powinna by� przyj�ta zasada, �e ka�dy kontyngent powinien si� sk�ada� z�jednolitych jednostek, tak jak to by�o w�przypadku XI zmiany, kt�ra by�a opar�ta na jednorodnych pododdzia�ach 6 BPD. Zasada dobrej relacji oraz wzajemnego za�ufania prze�o�ony�podw�adny jest jedn� z�podstaw w�a�ciwego realizowania zada� na misjach poza granicami pa�stwa� � wywiad ekspercki z�dow�dc� Wojsk Specjalnych. 13 W�opiniach wi�kszo�ci ekspert�w, mimo braku takiego pytania, za jedn� z�podstaw suk�ces�w XI zmiany uwa�a si� spos�b dowodzenia i�cechy indywidualne jej dow�dcy. We-d�ug zast�pcy dow�dcy RC-E �z�perspektywy RC-East gen.�Tworkowski by� w�2012�roku najbardziej do�wiadczonym dow�dc� w�regionie, ciesz�cym si� autorytetem w�r�d podw�adnych, prze�o�onych, ale co niezwykle wa�ne � tak�e w�r�d innych dow�dc�w zgrupowa� zadaniowych (brygad). Po zaledwie kilku miesi�cach dowodzenia sta� si� liderem znajduj�cym uznanie swoich ameryka�skich odpowiednik�w oraz szanowa�nym autorytetem dla dow�dztwa RC-East�. 14 W�trakcie XI zmiany stwierdzono przypadki �o�nierzy spoza 6 BPD, kt�rych trzeba by�o rotowa� do kraju ze wzgl�du na niespe�nianie wymog�w po raz kolejny (nie zako�czyli wcze�niejszych misji planowo). opiera� si� tylko na do�wiadczeniach misyjnych, nale�y jednak bra� pod uwag� mo�liwo�ci ekspedycyjne polskich jednostek wynikaj�ce z�zobo�wi�za� sojuszniczych oraz rozwoju sytuacji mi�dzynarodowej. 6. Sytuacja w�misji ISAF wykaza�a znaczenie �rodk�w transportu i�rozpozna�nia powietrznego. Niezb�dna jest poprawa w�zakresie posiadania i�zdol�no�ci �mig�owc�w, szczeg�lnie bojowych i�odpowiedniego ich uzbrojenia (bro� precyzyjna). Masowe wykorzystywanie BSR nakazuje wr�cz ko�nieczno�� poprawy w�tym zakresie. 7. Konieczno�� prowadzenia wielop�aszczyznowych dzia�a� (bojowych, szkoleniowych, informacyjnych, wsp�pracy cywilno-wojskowej) wymaga zaanga�owania nie tylko strony wojskowej, ale r�wnie� resort�w cywil�nych. 9. Zdecydowanie najlepsze efekty osi�ga si� przy stosowaniu zasady umie-j�tnego wykorzystania wszystkich element�w dzia�aj�cych w�rejonie odpowiedzialno�ci. Wsp�dzia�anie i�wsp�praca w�czasie XI zmiany si� zasadniczych z�elementami wywiadu i�kontrwywiadu, si� specjalnych i�so�jusznik�w da�y pozytywne rezultaty w�dzia�aniu oraz pozwoli�y unikn�� bezpowrotnych strat15. 10. Na wysokim poziomie funkcjonowa�o zabezpieczenie medyczne. Popra�wa wymagana jest w�zakresie liczby wojskowych ratownik�w medycz�nych, regulacji prawnych przy zatrudnianiu pracownik�w medycznych oraz lub przede wszystkim posiadania wyspecjalizowanego transportu powietrznego w�zakresie MEDEVAC. 11. W�celu wdra�ania tzw. dobrych praktyk oraz eliminowania nieprawid�o�wo�ci przez dzia�ania naprawcze realizowane w�ramach systemu wyko�rzystania do�wiadcze� maj�cych na celu zwi�kszy� efektywno�� i�bez�piecze�stwo �o�nierzy wykonuj�cych zadania w�ramach misji na bie��co i�wnikliwie mo�na analizowa� sytuacj� i�sk�ada� stosowne meldunki, spra�wozdania, wnioski. 12. Wa�ne z�punktu przygotowa� do tego typu operacji by�oby przyj�cie od XI zmiany wariant�w szkolenia, a�przede wszystkim sposobu dzia�ania taktycznego w�rejonie misji. Elementem dzia�aj�cym na korzy�� XI zmia�ny, a�przede wszystkim zespo��w 6 BPD, by�o ich oparcie na macierzystych jednostkach. Pozwoli�o to szybciej opanowa� procedury, a�dodatkowe wi�zi formalne i�nieformalne u�atwia�y dzia�anie16. 15 �W�sposobie realizacji zada� operacyjnych oraz wsp�pracy z�elementami wywiadu XI�zmiana PKW ISAF mo�e by� dobrym przyk�adem dla przysz�ych misji tego typu� � opinia szefa SWW, wywiad ekspercki. 16 Wniosek z�wywiadu eksperckiego p�k. Wies�awa Ka�kowskiego � zast�pcy szefa Wojsk Aeromobilnych. Zako�czenie i wnioski ko�cowe Celem niniejszej pracy by�o poddanie weryfikacji systemu przygotowa� do realizacji zada� przez Polskie Kontyngenty Wojskowe oraz ich funkcjonowa�nie w�rejonie misji na przyk�adzie XI zmiany w�Islamskiej Republice Afganista�nu. Zastosowane narz�dzia badawcze pozwoli�y odnie�� si� do problem�w szczeg�owych i�zweryfikowa� hipotezy. Hipoteza g��wna, zak�adaj�ca, �e zakres zada� przydzielony PKW w�ra�mach XI zmiany by� zrealizowany w�a�ciwie, znajduje swoje odzwierciedlenie i�potwierdzenie w�metodologii bada�. Przy analizie hipotez szczeg�owych do rozbie�no�ci w�stosunku do za�o�e� zaliczy� nale�y: 1. W�procesie przygotowa� nie zawsze zapewniono odpowiedni� liczb� sprz�tu i��rodk�w (g��wnie amunicji), a�elementy wsparcia i�rozpozna�nia spoza 6 BPD nie zgrywa�y si� z�zasadniczym komponentem w�kraju. Baza szkoleniowa przygotowana by�a na dobrym poziomie i�zapewnia�a warunki realizacji przedsi�wzi�� z�zakresu dzia�a� kinetycznych. Operacja ISAF � nale�y przyj��, �e b�dzie to regu�� w�najbli�szym czasie � by�a misj� w��rodowisku cywilnym, bez jednoznacznie zidentyfikowanego przeciw�nika. Istotn� rol� odgrywa�a tu nie tylko umiej�tno�� prowadzenia wal�ki, ale te� znajomo�� historii, obyczaj�w i�kultury miejscowej ludno�ci. W�trakcie przygotowa� nie by�o odpowiedniej bazy, kt�ra odzwiercie�dla�aby warunki afga�skie, oraz os�b odgrywaj�cych w�spos�b naturalny i�przekonuj�cy lokaln� spo�eczno��. Na dobrym poziomie takie sytuacje symulowano jedynie w�trakcie finalnego �wiczenia Bagram XI. Nale�y podkre�li�, �e dzia�anie �o�nierzy w�sytuacjach, kiedy nale�y kszta�towa� w�a�ciwe relacje oparte na zaufaniu, respekcie, takcie i�cierpliwo�ci w�wa�runkach wojennych, wywo�uj� ogromny stres. Integracja dzia�a� kinetycz�nych i�wsparcia cywilnego jest powa�nym wyzwaniem i�wymaga dobrego przygotowania na podstawie dyrektyw o�charakterze polityczno-militar�nym, zawieraj�cych m.in. zadania i�programy rozwojowe oraz �rodki do ich realizacji. 2. W�czasie realizacji zada� przez si�y z�6 BPD w�Afganistanie powa�nym utrudnieniem by� brak odpowiedniej liczby (przewidzianej w�etacie) �rod�k�w rozpoznania obrazowego BSR. To w�du�ej mierze wp�ywa�o na mo��liwo�ci i�efektywno�� funkcjonowania systemu rozpoznania. W�trakcie dynamicznego dzia�ania niezb�dne by�y dane z�otaczaj�cego PKW �rodo�wiska, co uog�lniaj�c, mo�na okre�li� jako: wszystko, wszyscy, ka�de zda�rzenie, ka�dy incydent rozgrywaj�cy si� w�bli�szej lub dalszej styczno�ci. Aby to obserwowa�, analizowa� i�reagowa�, niezb�dne s� dane, a�te w�ol�brzymiej ilo�ci, w�skomplikowanym �rodowisku i�trudnym terenie, mog�y dostarcza� BSR-y. Pomijaj�c tak wyrafinowane platformy, jakimi dyspono�wali ameryka�scy sojusznicy � uzbrojone, zdolne analizowa� sk�ad che�miczny materia��w, skanowa� powierzchni� terenu, drogi z�okre�leniem miejsc naruszenia powierzchni � XI zmianie brakowa�o podstawowego, przesy�aj�cego obraz terenu urz�dzenia. Problem ten rozwi�zywano tylko dzi�ki wsparciu sojusznik�w i�polskich TF-�w oraz doskona�ej pracy szero�ko rozumianych element�w rozpoznawczych. W�trakcie dzia�a� rozpoznawczych priorytetowo traktowano zbieranie i�gromadzenie informacji. Dzia�ania te prowadzone by�y przez wszyst�kie elementy zgrupowania wykonuj�ce zadania w�terenie i�bazach, np. podczas rozm�w z�interesantami, i�wymaga�y ci�g�ego kierunkowania, a�w�czasie szkolenia przygotowawczego mo�liwa by�a do zrealizowania w�wymiarze bardzo og�lnym, teoretycznym. 3. Funkcjonowanie XI zmiany w�wymiarze i�na zaprezentowanym pozio�mie by�oby utrudnione bez wsparcia sojuszniczego (si� ameryka�skich). Bior�c pod uwag� ograniczone mo�liwo�ci Si� Zbrojnych RP lub ich brak, np. w�zakresie posiadanego sprz�tu (RCP, transport strategiczny, MRAP-y), taka wsp�praca by�a naturalna, a�nawet korzystna, jednak w�ocenie cz�ci respondent�w, szczeg�lnie szeregowych i�podoficer�w, powinni�my uniezale�ni� si� od sojusznik�w. Jednocze�nie wszyscy re�spondenci najwy�ej ocenili wsp�prac� z�Amerykanami, podkre�laj�c jej znaczenie. Zaskakuj�ca jest natomiast niska ocena wsp�pracy z�ANSF, kt�ra wynika�a w�du�ej mierze z�r�nic kulturowych i�odmiennego spo�sobu podej�cia do wykonywanych obowi�zk�w, przyk�adowo �o�nierze ANSF odmawiali dzia�ania w�czasie ramadanu1, spo�ywali narkotyki w�cza�sie s�u�by i�nie wykazywali �adnej inicjatywy oddolnej, by�y to zachowania zupe�nie niezrozumia�e dla Polak�w. Inn� wa�n� rol� odgrywa�a dzia�alno�� informacyjna. Dobrze realizowa�y j� przygotowane do tego elementy, szczeg�lnie w�ramach PsyOps. Zgod�nie z�obowi�zuj�cymi zasadami powinna by� i�faktycznie by�a prowadzo�na przez wszystkich maj�cych kontakt z�lokaln� spo�eczno�ci�, cywiln� czy ze sk�adu ANSF. Wymaga�o to ci�g�ego doszkalania i�instruowania, aby uzyska� oczekiwane efekty. Wa�nym problemem by�a te� bariera Ramadan to trzydziestodniowy okres, w�kt�rym muzu�manie musz� po�ci�, i�jest to post znacznie bardziej drastyczny od tego, jaki obowi�zuje np. katolik�w w�okresie po�przedzaj�cym Wielkanoc. Zako�czenie i�wnioski ko�cowe komunikacyjna z�Afga�czykami, z�kt�rymi porozumiewano si� przez t�u�macza, cz�sto w�j�zyku angielskim. Funkcjonowanie XI�zmiany potwier�dzi�o dobre przygotowanie oraz przestrzeganie w�praktyce skomplikowa�nych procedur ROE. Nie zosta�y one naruszone oraz nie spowodowano strat w�r�d ludno�ci cywilnej. 4. W�zakresie przygotowa� przysz�ych kontyngent�w do por�wnywalnych misji, opr�cz uzbrojenia i��rodk�w lataj�cych, wa�na jest poprawa w�za�kresie ��czno�ci i�zautomatyzowanych system�w dowodzenia. Niezwykle istotna w�zakresie przygotowywania szkolonego personelu jest �wiado�mo��, �e wsp�czesne konflikty podlegaj� ci�g�ym przemianom w�swo�im �rodowisku, a�uczestnicz�ce w�operacji si�y mi�dzynarodowe musz� si� do tych zmian przystosowa�. Dow�dcy szczebla taktycznego powinni posiada� predyspozycje do analizy i�zrozumienia wszystkich problem�w ze swojego otoczenia, przystosowania si� do zmieniaj�cych si� warun�k�w, wychodzenia naprzeciw taktycznym wyzwaniom, rozwi�zywania ich i�przeciwdzia�ania nawarstwianiu si�. Jednym z�najwa�niejszych do��wiadcze� z�misji ISAF jest potwierdzenie za�o�enia, �e drog� do sukcesu jest skupienie uwagi na spo�ecze�stwie � jego ochrona, wsparcie i�danie mo�liwo�ci rozwoju. Zastosowane metody badawcze okaza�y si� wystarczaj�ce, cho� z�punktu widzenia autora po zako�czeniu pracy dob�r badanych ankietowo m�g� by� bardziej szczeg�owy, tzn. z�g�ry zaplanowany wed�ug specjalno�ci, stopni i�stanowisk, cho� bior�c pod uwag� obszar bada� � og�ln� ocen� przygoto�wania i�realizacji zada� � spe�ni� swoj� rol�. Wywiady z�ekspertami prowadzone by�y przy u�yciu jednego kwestiona�riusza, przez co nie wszyscy udzielili odpowiedzi na wszystkie pytania. Za�stosowanie takiej metody pozwoli�o uzyska� bardzo szerok� ocen� realizacji zada� w�rejonie misji, z�ograniczon� ocen� przygotowa� ze wzgl�du na brak wiedzy w�tym zakresie u�cz�ci ekspert�w. Zbadanie problem�w umo�liwi�a ponadto analiza dokument�w z�okre�su przygotowania do misji i�funkcjonowania w�rejonie operacyjnego prze�znaczenia. Uzyskane wyniki dowodz�, �e cel rozprawy zosta� osi�gni�ty, a�problemy badawcze rozwi�zane. Pozwala to na sformu�owanie wniosk�w generalnych: 1. 6 Brygada Powietrznodesantowa w�ramach przygotowa� zrealizowa�a w�pe�nym wymiarze przedsi�wzi�cia wynikaj�ce z�programu szkolenia opartego na d�ugotrwa�ej analizie przygotowa� wcze�niejszych kontyn�gent�w do misji w�Iraku i�Afganistanie. Bazuj�c na do�wiadczeniach w�a�snych oraz dzi�ki wsparciu informacjami i�do�wiadczeniami z�teatru dzia��a� wojennych, umiej�tnie wykorzystano czas przeznaczony do wykorzy�stania wed�ug uznania dow�dc�w odpowiedzialnych za przygotowanie poszczeg�lnych komponent�w. Szeroko prowadzona wsp�praca z�in�struktorami zagranicznymi wzbogaca�a system przygotowa� oraz zbli�a��a do przysz�ego dzia�ania w��rodowisku sojuszniczym. Brak mo�liwo�ci zgrywania z�elementami wsparcia spoza 6 BPD spowodowa�, �e by�o ono prowadzone dopiero w�warunkach realnego dzia�ania w�rejonie misji. 2. Zasadniczy element bojowy XI zmiany, sk�adaj�cy si� z�pododdzia��w 6�BPD, udowodni�, �e dow�dca PKW, dysponuj�c doskonale wyszkolon� si�� i�stosuj�c w�a�ciw� taktyk� dzia�ania i�umiej�tnie wykorzystuj�c po�siadane informacje, jest w�stanie wykona� postawione zadanie przy mini�malnych stratach w�asnych. Podstaw� do osi�gni�cia takiego efektu jest posiadanie w�swoim sk�adzie stosownie zorganizowanych i�wyposa�o�nych si�, kt�re umo�liwi� nie tylko utrzymywanie baz czy posterunk�w, ale r�wnocze�nie prowadzenie intensywnych dzia�a� w�terenie w�celu uniemo�liwienia przej�cia inicjatywy przeciwnikowi. Maj�c na uwadze przysz�e dzia�ania, warto podkre�li� szczeg�lne predys�pozycje �o�nierzy spadochroniarzy do realizacji zada� w�misjach stabi�lizacyjnych (i�o�podobnym charakterze) jak te w�Afganistanie czy Iraku. Predyspozycje te wynikaj� z�naturalnej dla spadochroniarzy gotowo�ci do realizowania zada� w�ugrupowaniu przeciwnika, co jest zwi�zane z�du��ym ryzykiem utraty �ycia czy te� dostania si� do niewoli. Natomiast do czynnik�w sk�adaj�cych si� na t� predyspozycj� nale�y zaliczy�: � odporno�� psychiczn� na dzia�anie we wrogim otoczeniu; � wysok� sprawno�� fizyczn� (wy�sze wymagania ni� dla innych, st�d wi�ksza odporno�� na trudy misji wynikaj�ce z�klimatu i�terenu operacji); � wyszkolenie taktyczne, kt�rego zasadniczym za�o�eniem jest przygo�towanie do dzia�a� w�ugrupowaniu przeciwnika (wrogim �rodowisku), st�d te� specyficzna u�spadochroniarzy cecha przewidywania zagro�e�nia z�wszelkich mo�liwych kierunk�w. Powy�sze wyliczenie generuje wniosek, �e spadochroniarze powinni stanowi� trzon si� PKW w�naj�bardziej niebezpiecznych etapach operacji � z�regu�y w�pocz�tkowym ich okresie, cho� tak jak w�przypadku operacji w�Afganistanie, jest to od lat okres wiosenno-letni, tzw. fighting season. Potwierdza to u�y�cie si� 6 BPD w�Afganistanie: I�zmiana (lato), V zmiana (lato), XI zmiana (lato). 3. XI zmiana jako ca�o�� wykona�a zadania postawione przez dow�dztwo narodowe i�sojusznicze na wysokim poziomie przez zdecydowane dzia��anie kinetyczne wsp�lnie z�ASB oraz umiej�tne prowadzenie dzia�a� niekinetycznych przez PRT, CIMIC i�Grup� ds. Zarz�dzania i�Rozwoju Dys�trykt�w. R�wnie wysokie wyniki oraz uznanie w�oczach kierownictwa ISAF i�afga�skiego uzyska�y wszystkie zespo�y szkoleniowe dzia�aj�ce na Zako�czenie i�wnioski ko�cowe rzecz rozwoju afga�skiego wojska i�policji. Dzia�alno�� ta przez ca�y czas wspierana by�a dzia�aniami informacyjnymi (radio, prasa, ulotki, rozmo�wy, spotkania) skierowanymi do ca�ego spo�ecze�stwa, z�przeciwnikiem w��cznie. Du�y wp�yw na sprawno�� realizowanych przez XI zmian� zada� mia�y: � w�a�ciwy dob�r kadry na stanowiska funkcyjne w�procesie kwalifika�cji, kt�ry opiera� si� na trzech zasadniczych filarach: przygotowaniu merytorycznym, znajomo�ci j�zyka angielskiego oraz motywacji do udzia�u w�misji, natomiast filarem pomocniczym by�o dotychczasowe do�wiadczenie kandydat�w na stanowiska z�udzia�u w�misjach (np. szef TOC pe�ni� wcze�niej tak� funkcj� w�czasie V zmiany); � dobre zaplanowanie i�przeprowadzenie rotacji zmiany � w�a�ciwie okre�lono kolejno�� kierowania w�rejon misji os�b funkcyjnych oraz zapewniono im niezb�dny czas na przej�cie zada�; � dobrze dokonany zosta� podzia� kompetencji (zar�wno wewn�trz dow�dztwa PKW, jak i�we wszystkich bazach stacjonowania), co zosta�o usankcjonowane rozkazem organizacyjnym oraz zakresami obowi�zk�w dla wszystkich os�b funkcyjnych, dzi�ki czemu przez okres ca�ej zmiany nie by�o potrzeby niczego w�tym zakresie zmie�nia� czy poprawia�; � przyj�ty rytm pracy dow�dztwa PKW oraz dwutygodniowy cykl plano�wania dzia�a� bie��cych pozwala�y na sprawne dowodzenie w�czasie misji. Dwutygodniowy cykl planowania okaza� si� w�a�ciw� perspekty�w� planistyczn�, umo�liwiaj�c� elastyczne reagowanie na zmieniaj�c� si� sytuacj� w�strefie odpowiedzialno�ci oraz realizacj� zada� bie���cych otrzymywanych od prze�o�onego w�rejonie operacji (RC-E) i�z�Do�w�dztwa Operacyjnego SZ, � w�a�ciwie funkcjonuj�ce relacje z�ameryka�skim zespo�em BEST, co skutkowa�o nie tylko u�atwieniem codziennych kontakt�w z�nadrz�d�nym dow�dztwem w�rejonie operacji, ale tak�e pozwoli�o wyja�ni� zdecydowan� wi�kszo�� r�nic w�ewidencji sprz�tu wojskowego po�zyskanego przez PKW (wszystkie zmiany) w�ramach umowy ACSA. Autor uwa�a ponadto za destrukcyjny dla Si� Zbrojnych RP przyj�ty w�PKW Afganistan (od I�zmiany) system gratyfikacji pieni�nej dla �o�nierzy zale��ny od liczby zada� wykonywanych poza bazami. Rozwi�zanie takie godzi w�dyscyplin� i�spoisto�� wewn�trzn� wojska, podwa�a relacje pomi�dzy poszczeg�lnymi korpusami osobowymi (przypadki, gdy np. szeregowi oceniali, czy udzia� danego oficera w�patrolu by� rzeczywi�cie niezb�dny), sam w�sobie jest kryminogenny (zach�ca �o�nierzy do �amania prawa ze zwyk�ej chciwo�ci) oraz zwi�ksza ryzyko dla �o�nierzy, gdy� mo�e prowa�dzi� do podejmowania niepotrzebnych, nieprzemy�lanych dzia�a�. 4. W�procesie decyzyjnym do przygotowania przysz�ych kontyngent�w do misji zbli�onych profilem dzia�ania nale�y zapewni� takie si�y i��rodki, w�tym wsparcie powietrzne, ogniowe, system dowodzenia i�rozpoznania oraz CIMIC z�uwzgl�dnieniem do�wiadcze� misji ISAF, kt�re pozwol� ich dow�dcom na realizacj� zada�. Wysy�aj�c �o�nierzy do dzia�ania w�wa�runkach wojennych, pa�stwo powinno zapewni� im maksymalne warun�ki realizacji zada�, nie kieruj�c si� ograniczeniami finansowymi � dotyczy to sprz�tu i�stanu osobowego. Niezwykle wa�na jest mo�liwo�� wsparcia przez organizatora misji (organizacj�, pa�stwo czy grup� pa�stw), czego przyk�adem jest wsp�praca polsko-ameryka�ska w�Afganistanie. Bezdyskusyjn� spraw� jest zapewnienie opieki rannym i�poszkodowa� nym: rehabilitacji i�opieki medycznej, pomocy finansowej i�mo�liwo�ci za�trudnienia, co mimo bardzo du�ego post�pu nie jest wystarczaj�ce. Odnosi si� to r�wnie� do wnikliwego opiniowania uczestnik�w i�wykorzystania ich do�wiadcze� i�predyspozycji w�dalszej s�u�bie. Wniosek ko�cowy, jaki wyp�ywa z�prezentowanej pracy, wskazuje, �e od�powiednio wytypowana brygada bazuj�ca na w�asnej strukturze i�stanach osobowych, przygotowuj�c si� wed�ug sprawdzonego programu szkolenia, jest w�stanie realizowa� zadania w�rejonie misji na wysokim poziomie. Warun�kiem jest elastyczno�� w�dzia�aniu i�dowodzeniu, wykorzystanie informacji oraz przez r�norodno�� dzia�a� wykorzystanie efektu synergii. Autor pracy ma nadziej�, �e wnioski i�wyniki bada� znajd� zastosowanie w�praktyce przez wykorzystanie w�procesie planowania i�przygotowywania przysz�ych kontyngent�w. Cho� dotyczy ona jednej zmiany w�konkretnej mi�sji, wiele wniosk�w jest uniwersalnych. Mo�liwe jest ich wykorzystanie w�in�stytucjach Si� Zbrojnych RP zajmuj�cych si� planowaniem, szkoleniem i�do�wodzeniem w�operacjach poza granicami kraju. Operacja ISAF zako�czy�a si� w�2014 roku, a�tym samym udzia� polskich Si� Zbrojnych w�tak szeroko pro�wadzonych dzia�aniach sojuszniczych. Ci�gle jeste�my jednak zaanga�owani w�Afganistanie i�innych miejscach na �wiecie w�misjach szkoleniowych NATO. Jest to r�wnie� bardzo trudne i�odpowiedzialne zadanie, kt�re mog�oby zo�sta� poddane analizie w�podobnej pracy. Aneks Kwestionariusz ankiety 1. Czy mia� Pan/Pani wiedz� o�zakresie zada� PKW w�Afganistanie w�czasie decydowania o�udziale w�misji? Bardzo szerok� wiedz� Og�ln� wiedz� Nie posiada�em wiedzy 2. Jak ocenia Pan/Pani struktur� organizacyjn� PKW do realizacji zada� w�ra�mach XI zmiany? W�pe�ni funkcjonalna Powinna by� lekko zmodyfikowana o�(wymie�): ������������������������������� ������������������������������� Powinna by� zdecydowanie inna (opisz): ������������������������������� ������������������������������� 3. Czy uwa�a Pan/Pani, �e zakres zada� PKW: Odzwierciedla� potrzeby wynikaj�ce z�cel�w misji, tj. wsparcia w�zakresie bezpiecze�stwa, zarz�dzania, rozwoju i�dzia�alno�ci informacyjnej By� zbyt szeroki i�powinien ograniczy� si� do szkolenia afga�skich si� bez�piecze�stwa By� zbyt zaw�ony i�powinien dodatkowo obejmowa� (wymie�) ������������������������������� ������������������������������� 4. Czy Pana/Pani zdaniem zasady u�ycia si�y (ROE) dla PKW w�Afganistanie: By�y wystarczaj�ce dla sytuacji w�rejonie dzia�ania By�y zbyt szerokie i�powinny ogranicza� si� do prawa do samoobrony By�y zaw�one i�powinny zawiera� (wymie�) ������������������������������� ������������������������������� 5. Czy uwa�a Pan/Pani, �e w�dobie armii zawodowej do realizacji zada�, jakie otrzyma�a 6 BPD, powinno si�: Kierowa� organiczne pododdzia�y na zasadzie obowi�zku dla wszystkich �o�nierzy Ogranicza� si� do zaci�gu ochotniczego (pisemna zgoda �o�nierza) W�r�d ch�tnych prowadzi� selekcj� i�wybiera� najlepszych Uzasadnij wyb�r ������������������������������� ������������������������������� 6. Czy uwa�a Pan/Pani, �e struktura organizacyjna PKW XI zmiany: Zapewnia�a realizacj� zada� By�a zbyt ograniczona (o�jakie elementy � wymie�) ������������������������������� ������������������������������� By�a nieproporcjonalna (w�jakim zakresie � wymie�) ������������������������������� ������������������������������� Inne uwagi i�wnioski ������������������������������� ������������������������������� 7. Czy Pana/Pani zdaniem badania medyczne do udzia�u w�misji: Powinny ograniczy� si� do szczepie� i�sprawdzenia wydolno�ci organi�zmu do dzia�a� w�okre�lonych warunkach klimatycznych Obejmowa�y cykl w�a�ciwy do udzia�u w�misji Powinny zosta� poszerzone o� ������������������������������� ������������������������������� 8. Czy program przygotowania do udzia�u w�XI zmianie PKW Afganistan: Odzwierciedla� potrzeby niezb�dne do realizacji zada� By� zbyt zaw�ony i�powinien zosta� poszerzony o�(wymie�) ������������������������������� ������������������������������� By� zbyt rozbudowany tematycznie i�czasowo i�powinien by� zmieniony o�(wymie�) ������������������������������� ������������������������������� ������������������������������� Aneks 157 9. Kt�ry z�etap�w przygotowania do realizacji zada� w�Afganistanie uznaje Pan/Pani za kluczowy? Planowanie Przygotowanie i�formowanie Szkolenie Przygotowanie do rotacji Uzasadnienie wyboru i�inne uwagi ������������������������������� ������������������������������� 10. Kt�ry z�okres�w szkolenia realizowanego w�ramach przygotowa� uznaje Pan/Pani za najbardziej przydatny? Okres szkolenia dru�yny (obs�ugi, za�ogi) Okres szkolenia plutonu Okres szkolenia kompanii Okres szkolenia zgrupowania bojowego Uwagi ������������������������������� ������������������������������� 11. Szkolenie w�jakich obiektach uznaje Pan/Pani za najbardziej przydatne? W�macierzystej jednostce wojskowej (w�garnizonie) W�o�rodkach, centrach szkoleniowych W�o�rodkach szkolenia poligonowego W�innych plac�wkach Uzasadnij odpowied� ������������������������������� ������������������������������� 12. W�jakim zakresie zosta�y zrealizowane zadania organizacyjno-szkolenio�we zwi�zane z�przygotowaniem XI zmiany? W�pe�ni / bardzo dobrze W�zdecydowanej wi�kszo�ci / dobrze Wybi�rczo/dostatecznie Powierzchownie/niedostatecznie Uzasadnij wyb�r ������������������������������� ������������������������������� ������������������������������� 13. Jak ocenia Pan/Pani intensywno�� (tempo) dzia�ania w�trakcie trwania XI zmiany? Bardzo wysoko Wysoko �rednio, zbli�one czasem na realizacj� zada� do s�u�by w�kraju S�abo Uzasadnij wyb�r ������������������������������� ������������������������������� 14. Jaki rodzaj dzia�a� dominowa� w�trakcie trwania XI zmiany? Kinetyczne i�szkolenie ASB Ochrona baz i�wsparcie CIMIC Defensywne i�zabezpieczaj�ce Uzasadnij wyb�r ������������������������������� ������������������������������� 15. Jak ocenia Pan/Pani wsp�prac� (wsp�dzia�anie) z�elementami si� koali�cyjnych i�ASB? Oce� w�skali 0�5, gdzie 5 oznacza bardzo dobr� wsp�pra�c�, a�0 � brak wsp�pracy: � � pododdzia�y Stan�w Zjednoczonych � � armia afga�ska � � policja afga�ska � � PRT � � cywilna administracja lokalna Uwagi ������������������������������� ������������������������������� 16. Jak ocenia Pan/Pani wsp�prac� (wsp�dzia�anie) z�elementami XI zmia�ny, zorganizowanymi i�szkolonymi poza 6 BPD? Oce� w�skali 0�5, gdzie 5 oznacza bardzo dobr� wsp�prac�, a�0 � brak wsp�pracy. � � s�u�ba wywiadu i�kontrwywiadu � � SGPSz � � zespo�y Wojsk Specjalnych (TF-49 i�TF-50) � � grupa wsparcia ogniowego � � NSE (logistyka) Aneks 159 17. Jak ocenia Pan/Pani zaanga�owanie �o�nierzy XI zmiany w�realizacj� za�da�? Bardzo wysoko (bardzo dobrze) Wysoko (dobrze) �rednio (dostatecznie) S�abo (niedostatecznie) Uzasadnij wyb�r ������������������������������� ������������������������������� 18. Jak Pana/Pani zdaniem specyfika s�u�by i�szkolenia w�6 BPD wp�ywa�y na poziom realizacji zada� w�ramach XI zmiany w�zakresie (oce� w�skali 0�5, gdzie 5 oznacza �zdecydowanie�, a�0 � �ca�kowity brak�): � � dzia�a� taktycznych � � umiej�tno�ci ogniowych � � odporno�ci psychicznej � � kondycji fizycznej � � tworzenia w�a�ciwej atmosfery s�u�by � � wsp�pracy z�koalicjantami Uwagi ������������������������������� 19. Jak ocenia Pan/Pani XI zmian� jako ca�o�� w�realizacji postawionych przed ni� zada� w�rejonie misji? Bardzo wysoko Wysoko �rednio S�abo Uzasadnij ocen� ������������������������������� ������������������������������� 20. Jak Pana/Pani zdaniem w��rodowisku wojskowym oceniana jest XI zmia�na? Najlepiej Bardzo wysoko Wysoko �rednio S�abo Podaj podstaw� oceny ������������������������������� ������������������������������� 21. W�jaki spos�b mo�na Pana/Pani zdaniem, wykorzystuj�c do�wiadczenia XI zmiany, udoskonali� przygotowania PKW w�zakresie: Organizacji ������������������������������� ������������������������������� Szkolenia ������������������������������� ������������������������������� Rotacji ������������������������������� ������������������������������� Realizacji zada� ������������������������������� ������������������������������� Inne uwagi ������������������������������� ������������������������������� 22. Co Pana/Pani zdaniem, bazuj�c na do�wiadczeniach XI zmiany, nale�y zmieni�/uzupe�ni� w�wyposa�eniu indywidualnym i�zespo�owym przy�sz�ych PKW: Uzbrojenie ������������������������������� ������������������������������� Umundurowanie ������������������������������� ������������������������������� �rodki medyczne ������������������������������� ������������������������������� �rodki ��czno�ci ������������������������������� ������������������������������� Transport ������������������������������� ������������������������������� Zakwaterowanie ������������������������������� ������������������������������� Inne uwagi ������������������������������� ������������������������������� Aneks 161 Dane dodatkowe � dotyczy okresu XI zmiany PKW Afganistan. 1. P�e�: Kobieta M�czyzna 2. Sta� s�u�by w�czasie XI zmiany w�latach: 1�5 6�10 11�15 16�20 Ponad 20 3. Korpus osobowy: Szeregowych Podoficer�w m�odszych Podoficer�w starszych Oficer�w m�odszych Oficer�w starszych 4. Zajmowane stanowisko: Dow�dcze Sztabowe Liniowe � dzia�alno�� patrolowa, rozpoznawcza, za�oga KTO itp. Zabezpieczaj�ce/logistyczne Inne Bibliografia Wydawnictwa zwarte Afganistan, red. D. Nada�din, Warszawa 2005. Berntsen G., Pezzullo R., Kryptonim Jawbreaker. Polowanie na Osam� bin Lade�na, t�um. K. Mazurek, Katowice 2006. Bieniek M., Mazur S., Konflikty zbrojne we wsp�czesnym �wiecie. Przyczyny, re�jony wyst�powania, Krak�w 2013. Braithwaite R., Afga�cy. Ostatnia wojna imperium, t�um. M. Bielewicz, Krak�w 2012. Crevald M. van, Zmienne oblicze wojny. Od Marny do Iraku, t�um. J. Szkudli�ski, Pozna� 2008. Do�wiadczenia z�zaanga�owania Polski w�operacje wojskowe w�Islamskiej Repu�blice Afganistanu w�latach 2002�2014, red. R. Reczkowski, Bydgoszcz 2016. Duda D., Terroryzm islamski, Krak�w 2002. Feifer G., Afga�ska ruletka. Radziecka inwazja na Afganistan, t�um. T. Szlagor, Wroc�aw 2011. Gajos P., Udzia� si� specjalnych koalicji mi�dzynarodowej w�operacji antyterrory�stycznej w�Afganistanie (2001�2002), [w:] Operacje pokojowe i�antyterrory�styczne w�procesie utrzymania bezpiecze�stwa mi�dzynarodowego w�latach 1948�2004, red. D. Kozierawski, Toru� 2006. Giustozzi A., Koran, ka�asznikow i�laptop. Rebelia neotalib�w w�Afganistanie, t�um. M. M�ller, Krak�w 2009. Jagielski W., Modlitwa o�deszcz, Warszawa 2002. Jauffret J., Afganistan 2001�2013. Kronika przepowiedzianego braku zwyci�stwa, t�um. E. Cylwik, J. Sheybal, Warszawa 2014. Konflikty kolonialne i�postkolonialne w�Afryce i�Azji 1869�2006, t�um. P. Osta�szewski, Warszawa 2006. Korzeniowski K., Afganistan. Gdzie regu�� jest brak regu�, Warszawa 2006. Kr�likowski H.M., Marcinkowski Cz., Afganistan 2002, Warszawa 2003. Lachowski A., Tragedia i�m�stwo Afganu. Historia interwencji radzieckiej w�Afga�nistanie, Zabrodzie 2015. �o� R., Regina-Zacharski J., Wsp�czesne konflikty zbrojne, Warszawa 2010. Madej M., Interwencja w�Afganistanie � najd�u�sza wojna, najwi�ksze fiasko?, [w:] Wojny Zachodu, red. ten�e, Warszawa 2017. Madej M., Wprowadzenie, [w:] Wojny Zachodu, red. ten�e, Warszawa 2017. Matuszak J.Z., Wojsko Polskie w�Afganistanie 2002�2014, Warszawa 2014. Modrzejewska-Le�niewska J,. Afganistan, Warszawa 2010. Modrzejewska-Le�niewska J., Afganistan w�polityce Wielkiej Brytanii i�Rosji Ra� dzieckiej 1919�1924, Warszawa 2001. Modrzejewska-Le�niewska J., Interwencja ZSRR w�Afganistanie 1979�1989, [w:] Zarys dziej�w Afryki i�Azji. Historia konflikt�w 1869�2000, red. A. Bartnicki, wyd. 2, Warszawa 2000. Pacek B., Polscy �o�nierze w�Afganistanie 2002�2014, Warszawa 2015. Polskie Si�y Zbrojne w�Afganistanie. Wnioski i�do�wiadczenia, red. A. Polak, W.�Wi�cek, Warszawa 2015. Rybak J., Grom.pl., Warszawa 2005. Stracona dekada? Polityka bezpiecze�stwa Stan�w Zjednoczonych wobec �glo� balnych obszar�w niestabilno�ci� (Iraku, Iranu, KRL-D oraz Afganistanu) w�la�tach 2001�2011, red. �. Smalec, Warszawa 2012. Tworkowski B., Si�y Zbrojne RP w�operacjach pokojowych � wymiar historyczny i�wsp�czesny, [w:] Wsp�czesne wyzwania teorii i�praktyki bezpiecze�stwa, red. S. Mazur, M. Ostrowska, Krak�w 2016, s. 61�80. Wy�upek J., Przygotowanie komponentu wojsk l�dowych do udzia�u w�opera�cjach reagowania kryzysowego poza granicami kraju, Warszawa 2015. Zarys dziej�w Afryki i�Azji. Wsp�czesne konflikty zbrojne, red. A. Bartnicki, War� szawa 2010. Wydawnictwa ci�g�e B�czyk N., Bernabiuk P., Wr�bel T., Afganistan � wielka lekcja, �Polska Zbrojna� 2014, nr 12, s. 13�21. Chabielski P., Zesp� specjalist�w PRT Ghazni w�Islamskiej Republice Afganista�nu, �Bellona� 2013, nr 4, s. 136�157. Danielewicz K., Ataki green-on-blue podczas misji ISAF w�Afganistanie, �Prze�gl�d Geopolityczny� 2017, nr 21, s. 136�149. Kowal T., CIMIC w�dzia�aniach przeciw partyzanckich, �Przegl�d Wojsk L�do�wych� 2012, nr 2, s. 94�99. Kowalska-Sendek M., G�os w�eterze, �Polska Zbrojna� 2012, nr 8, s. 44�46. Lakomy M., Misja International Security Assistance Force w�polskiej polityce bez�piecze�stwa na pocz�tku XXI wieku, �Studia Politicae Universitatis Silesien�sis� 2013, t. 11, s. 231�252. Lizak W., Wojna w�Afganistanie i�jej regionalne implikacje, �Rocznik Strategicz�ny� 2001/2002, s. 348�349. Rybak J., Zakamarki �o�nierskiego umys�u, �Polska Zbrojna� 2014, nr 5, s. 22�24. St�ch�y K., Do�wiadczenia Zgrupowania Bojowego Bravo XI zmiany PKW Afga�nistan w�kwestii ubezpieczenia bocznego patrolu, �Obronno�� � Zeszyty Bibliografia 165 Naukowe Wydzia�u Zarz�dzania i�Dowodzenia Akademii Obrony Narodo�wej� 2012, nr 4, s. 147�159. Trzpil M., Afganistan A.D. 2010. Nowa strategia koalicji mi�dzynarodowej szans� na prze�om?, �Bezpiecze�stwo Narodowe� 2010, nr 12�13, s. 27�34. Trzpil M., Raport. Afganistan jako najwi�ksze wsp�czesne wyzwanie dla NATO, �Bezpiecze�stwo Narodowe� 2009, nr 10, s. 58�60. Wind B., Udzia� Polski w�dzia�aniach stabilizacyjnych w�Afganistanie, �Polski Przegl�d Dyplomatyczny� 2007, nr 1, s. 5�18. Wr�bel T., Misja or�a, �Polska Zbrojna� 2009, nr 6, s. 36. Wr�bel T., Testy na bojowo, �Polska Zbrojna� 2014, nr 12, s. 78�81. dokumenty niepublikowane i�akty prawne AAP-6 (2014) S�ownik termin�w i�definicji NATO, Wojskowe Centrum Norma�lizacji, Jako�ci i�Kodyfikacji. AJP-3.4.1. Allied Joint Doctrine for The Military Contribution To Peace Sup�port, edition A, version 1, NATO Standardization Office 2014. Analizy okresowe taktyki przeciwnika i�wojsk sojuszu (miesi�czne) 07.2011� 02.2012, materia� w zbiorach kancelarii 6 BPD. Biuletyn informacyjny opracowywany przez Oddzia� Wykorzystania Do�wiad�cze� Dow�dztwa Operacyjnego, Dow�dztwo Operacyjne SZ, Warszawa 2011. COMISAF Tactical Directive, version 3, 7.07.2011. Decyzja Dow�dcy 6 BPD do przygotowania i�szkolenia PKW Afganistan, 6 BPD Krak�w, 2011. Decyzja nr 5 Wych. Ministra Obrony Narodowej z�dnia 18 lutego 2013�r. Doktryna szkolenia SZ RP � DD/7(A), Sztab Generalny WP, Warszawa 2010. Dzia�ania podczas ochrony i�obrony baz. Przygotowanie i�organizacja kon�woj�w w�PKW. Funkcjonowanie kom�rek INFOOPS, sygn. DWL�d, Wewn. 124/2009. Harmonogram zasadniczych przedsi�wzi�� przygotowania komponent�w XI zmiany PKW Afganistan do udzia�u w operacji ISAF w Afganistanie. Informacja Dow�dztwa Operacyjnego SZ RSZ. ISAF Commander�s Counterinsurgency Guidance, Headquarters, ed. S.�Mc-Chrystal, International Security Assistance Force, Kabul 2009. Karta Narod�w Zjednoczonych (Dz.U. z�1947�r. Nr 23, poz. 90). Kierunki zaanga�owania Polski w Afganistanie w latach 2011�2014 z wrze�nia 2011 roku. Koncepcja strategiczna NATO, 2010. Kronika XI zmiany, 6 BPD Krak�w, 2012. Opinia doradcza MTS w�sprawie deklaracji niepodleg�o�ci Kosowa, Biuletyn Polskiego Instytutu Spraw Mi�dzynarodowych. OSCE Responses to the Crisis in and around Ukraine. OSCE Strategy to Address Threats to Security and Stability in the Twenty-First Century. Plan szkolenia specjalistycznego na potrzeby XI i�XII zmiany Polskich Kontyn�gent�w Wojskowych w�jednostkach szkolnictwa wojskowego wojsk l�do�wych w�2011 roku. Plan udzia�u Wojsk L�dowych w operacji ISAF. Plan udzia�u XI zmiany w operacji ISAF. Poradnik NATO. Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z�dnia 22 listopada 2006�r. zmieniaj�ce postanowienie o�przed�u�eniu okresu u�ycia Polskie�go Kontyngentu Wojskowego w�Islamskim Pa�stwie Afganistanu (M.P. z�2006�r. Nr 84, poz. 862). Prezentacja dow�dcy operacyjnego z 24 czerwca 2013 roku: �Aktualne i per�spektywiczne misje poza granicami pa�stwa�. Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z�dnia 9 sierpnia 2011�r. o�nadaniu stopni oficerskich genera�a broni, genera�a dywizji oraz genera��a brygady (M.P. z�2001�r. Nr 84, poz. 862). Program dla pokoju oraz Za��cznik do Programu dla pokoju, oprac. B. Bo-utros-Ghali, Warszawa 1995. Program szkolenia pododdzia��w piechoty zmotoryzowanej zgrupowania bojowego do udzia�u w XI zmianie PKW Afganistan. Program szkolenia XI zmiany PKW Afganistan � 6 BPD, 6 BPD Krak�w, 2011. Prowadzenie dzia�a� w�konflikcie o�wysokiej intensywno�ci oraz w�opera�cjach stabilizacyjnych i�wsparcia pokoju w�terenie zurbanizowanym, Do�w�dztwo Wojsk L�dowych, Szefostwo Wojsk Pancernych i�Zmechanizo�wanych, Warszawa 2010. Przygotowanie i�prowadzenie dzia�a� bojowych w�ramach PKW przez wojska aeromobilne, sygn. DWL�d, Wewn. 123/2009. Regulamin dzia�a� wojsk l�dowych, sygn. DWL�d, Wewn. 115/2008, Warsza�wa 2008. Rozkaz [�] Dow�dcy 6 BPD [�] w�sprawie formowania i�przygotowania XI�zmiany PKW Afganistan, 6 BPD Krak�w, 2011. Rozkaz Dow�dcy Operacyjnego SZ nr 28 z 17 kwietnia 2009 roku w sprawie narodowego systemu zbierania i upowszechniania wniosk�w i do�wiad�cze� w Si�ach Zbrojnych RP. Rozkaz Dow�dcy Wojsk L�dowych w�sprawie wprowadzenia w�Wojskach L��dowych Koncepcji zabezpieczenia szkolenia w�UiSW PKW Afganistan. Rozkaz Dow�dcy PKW w�sprawie organizacji i�funkcjonowania XI zmiany Pol�skiego Kontyngentu Wojskowego w�Islamskiej Republice Afganistanu. Bibliografia 167 Sprawozdanie z�dzia�alno�ci XI zmiany Polskiego Kontyngentu Wojskowego w�Islamskiej Republice Afganistanu za okres 18.04.2012�23.10.2012. Sprawozdanie z�rekonesansu w�rejonie operacji XI zmiany (pa�dziernik 2011, listopad 2011, stycze� 2012), 6 BPD, dokumentacja XI zmiany PKW, 2012. Stosunek do operacji militarnej w�Afganistanie, CBOS, komunikat z�bada� BS/142/2008. Strategia bezpiecze�stwa RP z�listopada 2007 roku. Strategia udzia�u Si� Zbrojnych RP w�operacjach mi�dzynarodowych ze stycz�nia 2009 roku. Strategia bezpiecze�stwa narodowego Rzeczpospolitej Polskiej, 2014. Taktyka dzia�ania przeciwnika w�Afganistanie, sygn. DWL�d, Wewn. 125/2009. Rozporz�dzenie Rady Ministr�w z�dnia 16 wrze�nia 2010�r. w�sprawie pe�nie�nia zawodowej s�u�by wojskowej poza granicami pa�stwa (Dz.U. z�2010�r. Nr 184, poz. 1237). Ustawa z�dnia 30 czerwca 1970�r. o�s�u�bie wojskowej �o�nierzy zawodowych (Dz.U. z�1970�r. Nr. 16, poz. 134 ze zm.). Ustawa z�dnia 11 wrze�nia 2003�r. o�s�u�bie wojskowej �o�nierzy zawodowych (Dz.U. z�2003�r. Nr 179, poz 1750). Ustawa z�dnia 26 listopada 2010�r. o�zmianie ustawy o�powszechnym obo�wi�zku obrony Rzeczypospolitej Polskiej oraz ustawy o�zasadach u�ycia lub pobytu Si� Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej poza granicami pa�stwa (Dz.U. z�2010�r. Nr 240, poz. 1601). Wspieranie Afganistanu: decyzja strategiczna, Przegl�d NATO. Zarz�dzenie nr Z-5/MON Ministra Obrony Narodowej z�29 marca 2011�r. w�sprawie u�ycia �rodk�w przymusu bezpo�redniego, broni i�innego uzbrojenia oraz sposobu i�trybu dokumentowania oraz meldowania o�ich zastosowaniu przez �o�nierzy PKW w�Islamskiej Republice Afganistanu. �r�d�a internetowe Analiza BBN: �Nowa strategia afga�skich Talib�w i�jej konsekwencje dla wdra�ania procesu transition�, 14.10.2011, www.bbn.gov.pl/pl/ wydarzenia/3444,Analiza-BBN-quotNowa-strategia-afganskich-Talibow-i�jej-konsekwencje-dla-wdrazan.html [dost�p: 23.09.2017]. Baku�a K., Talibowie przejmuj� ameryka�skie drony i�rosyjskie �mig�owce, 14.08.2021, www.defence24.pl/talibowie-przejmuja-amerykanskie�drony-i-rosyjskie-smiglowce [dost�p: 31.08.2021]. Baku�a K., Wielka ewakuacja Amerykan�w z�Afganistanu. Wsparcie Marines spadochroniarzy, 13.08.2021, www.defence24.pl/wielka-ewakuacja�amerykanow-z-afganistanu-wsparcie-marines-i-spadochroniarzy [dost�p: 31.08.2021]. Drabik P., Powitanie �o�nierzy XI zmiany PKW w�Krakowie, 23.11.2012, https:// naszemiasto.pl/powitanie-zolnierzy-xi-zmiany-pkw-w-krakowie/ar/c1�4495918 [dost�p: 21.12.2017]. Misja ISAF � podsumowanie, 27.12.2014, www.mon.gov.pl/aktualnosci/ artykul/2014-12-27-misja-isaf-podsumowanie/pdf [dost�p: 29.10.2017, strona nieaktywna: 12.07.2021]. Ot�owski T., Talibowie graj� na czas, 1.09.2016, www.polska-zbrojna.pl/ home/articleinmagazineshow/20372?t=talibowie-graj�-na-czas [dost�p: 28.10.2017]. Podsumowanie XI zmiany, https://isaf.wp.mil.pl/pl/1_1961.html [dost�p: 12.12.2017, strona nieaktywna: 12.07.2021]. Polacy w�Afganistanie, 29.12.2009, www.altair.com.pl/news/view?news_ id=3827 [dost�p: 23.10.2017]. Shafiq M., Wspieranie Afganistanu. Decyzja strategiczna, 4.05.2016, www.nato. int/nato_static_fl2014/avets/pdf_2017_02_20170209_2017-02-RSM�Placement.pdf [dost�p: 18.12.2017]. Sobczak M., Wielka tr�jka Afganistanu, 27.10.2012, www.polska-zbrojna.pl/ home/articleinmagazineshow/5299?t=wielka-trojka-afganistanu [do�st�p: 29.10.2017]. �wi�to Wojska Polskiego. Awanse i�podzi�kowania dla genera��w, 15.08.2014, www.bbn.gov.pl/pl/wydarzenia/5772,Swieto-Wojska-Polskiego-Awanse�i-podziekowania-dla-generalow.html [dost�p: 15.01.2018]. Talibowie czekaj� na przej�cie kontroli nad portem lotniczym w�Kabulu, 29.08.2021, www.defence24.pl/talibowie-czekaja-na-przejecie-kontroli�nad-portem-lotniczym-w-kabulu [dost�p: 31.08.2021]. Talibowie kontroluj� Afganistan. �NATO nie wr�ci, by walczy�, 16.08.2021, www.defence24.pl/talibowie-kontroluja-afganistan-nato-nie-wroci-by�walczyc [dost�p: 31.08.2021]. USA chc� od NATO kolejnego 1000 �o�nierzy w�Afganistanie, 5.10.2017, www. bankier.pl/wiadomosc/USA-chca-od-NATO-kolejnego-1000-zolnierzy-w�Afganistanie-4016495.html [dost�p: 28.11.2017]. Zachurski T. Prezydent Trump przedstawi� now� strategi� USA w�Afganistanie, 22.08.2017, www.bankier.pl/wiadomosc/Prezydent-Trump-przedstawil�nowa-strategie-USA-w-Afganistanie-3732682.html [dost�p: 20.12.2017]. Rozmowy nierejestrowane Wywiad ekspercki z�gen. broni Edwardem Gruszk� � dow�dc� Dow�dztwa Operacyjnego Si� Zbrojnych. Wywiad ekspercki z�gen. bryg. Jaros�awem Wierzcholskim � zast�pc� dow�d�cy RC-E. Bibliografia 169 Wywiad ekspercki z�gen. bryg. Jerzym Gutem � zast�pc� dow�dcy Wojsk Specjalnych. Wywiad ekspercki z�gen. bryg. Rados�awem Kujaw� � szefem S�u�by Wywiadu Wojskowego. Wywiad ekspercki z�gen. Mieczys�awem Bie�kiem � zast�pc� dow�dcy Do�w�dztwa Si� Sojuszniczych NATO ds. Transformacji. Wywiad ekspercki z�gen. Mieczys�awem Cieniuchem � szefem Sztabu Gene�ralnego Wojska Polskiego. Wywiad ekspercki z�gen. Zbigniewem G�owienk� � dow�dc� Wojsk L�dowych. Wywiad ekspercki z�p�k. Wies�awem Ka�kowskim � zast�pc� szefa Wojsk Aeromobilnych. Wywiad ekspercki z�pp�k. Miros�awem Walachniewiczem � dow�dc� TF-49. Wywiad ekspercki z�pp�k. S�awomirem Filipowskim � dow�dc� TF-50. Informacja o Autorze Gen. bryg. (r.) prof. KAAFM dr Bogdan Tworkowski � absolwent Wy�szej Szko��y Oficerskiej Wojsk ��czno�ci i�Uniwersytetu �l�skiego (kierunku politologia, studia magisterskie), Uniwersytetu Jagiello�skiego (kierunku historia, studia podyplomowe), Akademii Obrony Narodowej (kierunku polityka obronna, studia podyplomowe). S�u�b� wojskow� pe�ni� na r�nych stanowiskach w�6�Pomorskiej Dywizji Powietrznodesantowej, by� dow�dc� Polsko-Ukra�i�skiego Batalionu Si� Pokojowych, komendantem Centrum Przygotowa� do Misji Pokojowych, zast�pc� dow�dcy 2 Korpusu Zmechanizowanego, dow�dc� 6 Brygady Powietrznodesantowej, zast�pc� szefa sztabu w�Do�w�dztwie Si� L�dowych NATO w�Turcji. W�trakcie s�u�by wojskowej zawodo�wo zaanga�owany w�dzia�ania na rzecz bezpiecze�stwa i�utrzymania poko�ju. Wielokrotnie pe�ni� s�u�b� poza granicami pa�stwa na stanowisku szefa wydzia�u operacyjnego w�PKW, ONZ, UNDOF na Wzg�rzach Golan, szefa sztabu w�PKW misji NATO-SFOR w�Bo�ni i�Hercegowinie, dowodzi� Polsko�-Ukrai�skim Kontyngentem Wojskowym w�misji NATO-KFOR w�Kosowie. Po przyst�pieniu Polski do udzia�u w�operacji stabilizacyjnej w�Iraku (uczestni�czy� w�niej trzykrotnie) dowodzi� XI Zmian� PKW w�misji NATO-ISAF w�Afga�nistanie. W�trakcie s�u�by w�NATO-wskim LANDCOM-ie uczestniczy� bez�po�rednio w�pracach analityczno-planistycznych zwi�zanych z�sytuacja na Bliskim Wschodzie oraz agresywn� polityk� Rosji wobec Ukrainy i�zmian� jej stanowiska w�stosunku do NATO. W�ramach doskonalenia zawodowego odby� liczne kursy zagraniczne w�Holandii (kurs obserwator�w wojskowych), Finlandii (kurs oficer�w szta�b�w misji mi�dzynarodowych), Kanadzie (kurs prowadzenia operacji poko�jowych) i�Stanach Zjednoczonych (kurs prawnych aspekt�w prowadzenia dzia�a� pokojowych i�wojny). Za osi�gni�cia w�s�u�bie wojskowej wielokrotnie wyr�niany, w�tym Krzy�em Komandorskim Orderu Krzy�a Wojskowego, Z�otym Krzy�em Za-s�ugi, Gwiazd� Iraku (trzykrotnie) i�Gwiazd� Afganistanu, Br�zow� Gwiazd� USA, medalami ONZ i�NATO. Po zako�czeniu s�u�by wojskowej zatrudniony w�2016 roku w�Kra�kowskiej Akademii im.�Andrzeja Frycza Modrzewskiego na Wydziale Nauk o�Bezpiecze�stwie. gen. bryg. (r.) dr Bogdan Tworkowski, prof. KAAFM � b. komendant Centrum Szkolenia dla Potrzeb Si� Pokojowych � zast�pca dow�dcy 2 Korpusu Zme chanizowanego � dowodca 6 Brygady Powietrz nodesantowej � dow�dca XI Zmiany PKW w Afga nistanie; zast�pca szefa Sztabu Dow�dztwa L�dowego NATO