Lesiak, Magdalena2025-09-262025-09-262025Bezpieczeństwo. Teoria i Praktyka 2025, nr 1, s. 117-126.1899-6264https://hdl.handle.net/11315/31512Celem artykułu jest charakterystyka modus operandi schematu Ponziego na przykładach oszustw inwestycyjnych, które można było zaobserwować w praktyce gospodarczej. Dodatkowo ukazano rolę instytucji nadzorczych i organów ścigania w zwalczaniu tego typu oszustw. W badaniach wykorzystano analizę literatury przedmiotu, uzasadnienia wyroków sądowych i komunikaty KNF w zakresie oszustw inwestycyjnych. Na podstawie przywołanych i opisanych w artykule przypadków zobrazowano rodzaj działania uwidaczniający się w procederze związanym z oszustwami inwestycyjnymi opartymi na schemacie Ponziego. Wyniki wskazują, że oszustwa inwestycyjne zaburzają swobodny i uczciwy przepływ kapitału, penalizowane są zarówno przez prawo karne, jak i cywilne, a w ich skutecznym wykrywaniu i ograniczaniu ważne są działania podejmowane przez instytucje nadzorujące rynek finansowy.The aim of the article is to characterize the modus operandi of the Ponzi scheme using examples of investment frauds that could be observed in economic practice. Additionally, the role of supervisory institutions and law enforcement agencies in combating this type of fraud has been shown. The research used an analysis of the subject literature, the justification of the court judgments and the announcements of the Polish Financial Supervision Authority (Pol. Komisja Nadzoru Finansowego, KNF) regarding investment fraud. Based on the cases cited and described in this article, the type of activity visible in the procedure related to investment frauds of the Ponzi scheme type has been illustrated. The results indicate that investment frauds disrupt the free and fair flow of capital, are penalized by both criminal and civil law, and in their effective detection and limitation, actions taken by institutions supervising the financial market are important.plCC BY-NC-ND 4.0bezpieczeństwo inwestycyjnepiramida finansowaschemat Ponziegoinvestment securityfinancial pyramidPonzi schemeBezpieczeństwo narodowe i wewnętrzneArtykuł2451-0718https://doi.org/10.48269/2451-0718-btip-2025-1-007