Smyk, Grzegorz2020-02-182020-02-182014Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego 2014, T. XVII, s. 109-134.1733-0335http://hdl.handle.net/11315/27755Rozwój nowożytnych nauk prawno-administracyjnych w XIX w. pociągnął za sobą konieczność określenia ich przedmiotu badawczego oraz zdefiniowania podstawowych pojęć. Wśród tych ostatnich centralnymi zagadnieniami formującej się nauki administracji stało się zdefiniowanie pojęcia „administracja” i „organ administracyjny” wraz z wyeksponowaniem ich podstawowych cech i funkcji, a w konsekwencji także określenie statusu prawnego urzędników administracji i sądowej kontroli jej działalności. Pionierskie koncepcje w tej dziedzinie pojawiły się w drugiej połowie XIX stulecia w nauce francuskiej i niemieckiej, różniąc się między sobą zarówno metodą, jak i celem podejmowanych na tym polu wysiłków badawczych. Naukę francuską charakteryzowało - tradycyjne w tym kraju - dążenie do praktycznego usystematyzowania wiedzy, a następnie tworzenia na jej podstawie konstrukcji teoretycznych, zaś nauka niemiecka za punkt wyjścia stawiała sobie sformułowanie odpowiednich definicji i pojęć w powiązaniu z ideą państwa prawnego. Prowadziło to do odmiennego podejścia w definiowaniu tych samych pojęć z zakresu nauki administracji, ujmowanych przez doktrynę francuską przede wszystkim od strony podmiotowej, gdy doktryna niemiecka akcentowała w tym względzie podejście przedmiotowe i funkcjonalne. Na tym tle przedstawiciele polskich nauk administracyjnych tej doby prezentowali własne oryginalne koncepcje, pozostające w głównym nurcie rozwoju europejskiej nauki administracji.The development of modern legal and administrative sciences in the 19th century incurred the need to define their research scope and basic notions. Among the latter, the central questions of the developing administrative science was the definition of the notion of “administration" itself and of “an administering body" with emphasis on the fundamental features and functions, and consequently also the definition of the legal status of civil servants (providers of administration) and judicial control over its activity. Pioneering concepts in the area emerged in the latter half of the 19th century in French and German theory, yet they differed both as to the method and the goal of the research effort made in the field. Characteristic of the French theory were, traditional for the country, pursuits of the practical ordering of knowledge, and its later application as a foundation for theoretical constructs, while the German science took formulation of appropriate definitions and notions connected to the idea of the state of law for the starting point. This led to different approaches in defining the same notions in the realm of administrative science, approached by the French doctrine primarily from the side of the subject, while the German doctrine emphasised the objective and functional approach. Against this background, representatives of the contemporary Polish administrative sciences presented their own original concepts, which remained within the mainstream of development of the European administrative science.Die Entwicklung der neuzeitlichen Rechts- und Verwaltungswissenschaften in dem 19. Jahrhundert zog die Notwendigkeit nach sich, ihren Forschungsgegenstand zu bestimmen und die grundlegenden Begriffe zu definieren. Unter den letzteren wurden die Definierung des Begriffs “Verwaltung" und “Verwaltungsorgan" einschließlich der Hervorhebung ihrer grundlegenden Eigenschaften und Funktionen und folglich auch die Bestimmung des rechtlichen Status der Verwaltungsbeamten und der gerichtlichen Kontrolle ihrer Tätigkeit zu den zentralen Fragen der sich bildenden Verwaltungswissenschaft. Pionierkonzepte auf diesem Gebiet entstanden in der zweiten Hälfte des 19. Jahrhunderts in der französischen und deutschen Wissenschaft, wobei sie sich sowohl im Hinblick auf die Methode als auch das Ziel der in diesem Bereich unternommenen Forschungsanstrengungen unterschieden. Die französische Wissenschaft charakterisierte sich - traditionsgemäß in diesem Land - durch das Streben nach einer praktischen Systematisierung des Wissens und dann durch das Bilden theoretischer Konstruktionen auf dieser Grundlage, wohingegen für die deutsche Wissenschaft die Formulierung entsprechender Definitionen und Begriffe in Verbindung mit der Idee eines Rechtsstaates als Ausgangspunkt galt. Dies führte zu einer unterschiedlichen Betrachtungsweise bei der Definierung gleicher Begriffe im Bereich der Verwaltungswissenschaft, die von der französischen Lehre vor allem von der subjektiven Seite erfasst wurden, während die deutsche Lehre in dieser Hinsicht die objektive und funktionale Betrachtungsweise betonte. Angesichts dessen präsentierten die Vertreter polnischer Verwaltungswissenschaften aus jener Zeit ihre eigenen originalen Konzepte, die sich an die Hauptströmung der Entwicklung der europäischen Verwaltungswissenschaft lehnten.Развитие современных правовых и административных наук в XIX в. привело к необходимости указания предмета их исследования и определения основных понятий. Среди последних, в центре внимания формирования науки об администрации стал вопрос об определении терминов «администрация» и «административный орган», а также указания их основных характеристик, функций и, в конечном итоге, правового статуса государственных служащих и судебного контроля их деятельности. Первые концепции в этой области появились во второй половине XIX в. в трудах французских и немецких ученых, которые отличались как методами, так и целями научно-исследовательских изысканий. Французскую науку характеризовало - традиционное в этой стране - стремление к практической систематизации знаний, а затем создания на такой основе теоретических конструкций. В свою очередь немецкая наука, в качестве отправной точки, ставила перед собой задачу формулирования соответствующих определений и понятий в сочетании с идеей правового государства. Это привело к разному подходу в трактовке одних и тех же понятий в области науки об администрации, к которым французская доктрина, прежде всего, подходила с субъективной стороны, а немецкая доктрина подчеркивала значение субъективного и функционального подходов. На этом фоне представители польских административных дисциплин той эпохи предлагали собственные, оригинальные концепции, которые оставались в главном русле развития европейской науки об администрации.plUznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Bez utworów zależnych 3.0 Polskaadministracjanauka administracjiorgany administracyjnepragmatyki urzędnicze - sądownictwo administracyjneadministrationadministrative scienceadministrative bodiesadministrative pragmatics - administration courtsVerwaltungVerwaltungswissenschaftVerwaltungsorganeDienstordnungen fur Beamte – Verwaltungsgerichtsbarkeitадминистрациянаука об администрацииадминистративные органыположение служащего - административные судыAdministracjaHistoriaPrawoArtykuł