Jeszcze raz o obywatelskim nieposłuszeństwie – interpretacje, spory wokół pojęcia
Ładowanie...
Data wydania
2017
Autorzy
Tytuł czasopisma
ISSN
1733-2680
eISSN
2451-0610
Tytuł tomu
ISBN
eISBN
Wydawca
Oficyna Wydawnicza AFM
Abstrakt
Pojęcie obywatelskiego nieposłuszeństwa wiąże się tradycyjnie z postacią Henry`ego Davida
Thorea, którego słynny esej z 1848 roku pt. Resitance to Civil Government, stał się inspiracją dla
rozwoju współczesnej refleksji nad obywatelskim nieposłuszeństwem, a także źródłem nieustannych
poszukiwań jego istoty. Rozważania nad nieposłuszeństwem obywatelskim prowadzili też
Hannah Arendt, a także John Rawls, Joseph Ratz oraz Ronald Dworkin. Stworzone przez tych autorów
definicje obywatelskiego nieposłuszeństwa zawierają pewien katalog cech składających się na
to pojęcie. Najważniejszymi spośród nich są zakaz stosowania przemocy oraz gotowość poddania
się karze. Na gruncie polskim problematyka ta omawiana była przez Andrzeja Rzeplińskiego, Ewę
Łętowską, a ostatnio przez Artura Szutę i Michała Rocha Kaczmarczyka. W historii Polski symbolem
obywatelskiego nieposłuszeństwa jest Tadeusz Rejtan. Ostatnio działania wykazujące cechy obywatelskiego nieposłuszeństwa podejmują Obywatele RP. Obywatelskie nieposłuszeństwo może
być mylone z takimi pojęciami jak prawo do oporu, sprzeciw sumienia lub nieposłuszeństwo rewolucyjne.
Niezależnie od wielu kontrowersji związanych z samym pojęciem, nie ma wątpliwości,
że instytucja ta ma do spełnienia szereg bardzo pozytywnych ról. Pozwala na zainicjowanie niezależnej,
niekontrolowanej przez władzę dyskusji. Zapewnia partycypację polityczną oraz stwarza
warunki sprzyjające możliwości oddziaływania na władzę. Odgrywa też niebagatelną funkcję
informacyjną. Ale przede wszystkim przyczynia się do rozwoju społeczeństwa obywatelskiego.
Over the past few decades, civil disobedience has become one of the most widely studied subjects
in jurisprudence. The name which is widely recognized and associated with the term is that of
Henry David Thorea for it was his essay, published in 1849 under the title “Resistance to Civil Government”
and later renamed “Essay on Civil Disobedience” that first brought this idea to the public
attention. After his landmark lectures were published in 1866, the term began to appear in numerous
sermons and lectures relating to civil or social oppression in its many forms. In 1866, four years
after his death, the term had achieved fairly widespread usage. Among Thorea’s numerous followers
were Hannah Arendt, John Rawls, Joseph Ratz and Ronald Dworkin who all, in their own way
and method, contributed to the catalog of features associated with the term as we know it today:
the active, professed refusal to obey certain laws, demands or commands of a government, or of
an occupying international power. Civil disobedience is relatively often defined as essentially and
profoundly nonviolent. Actions or undertakings which strive to be labelled as such will, therefore,
have to be equated with nonviolent resistance and prepared to suffer the penalties set out in the law.
In Poland civil disobedience has been discussed in the works of Andrzej Rzepliński, Ewa Łętowska
and, most recently, by Artur Szuta and Michał Roch Kaczmarczyk. The most symbolic depiction of
the issue held dear in the sentiments of Polish patriots will be the 18th century Polish parliamentarian
Tadeusz Rejtan. Today, Polish civil disobedients have chosen a variety of different methods to
manifest their discontent. Civil disobedience is often mistaken for the right of resistance, conscientious
objection, revolutionary disobedience. But, regardless the confusion those terms might cause,
their social standing and significance remain undisputed. It gives rise to independent and spontaneous
public debate, free of authoritarian intrusion or imposition. It acts as a free and independent
public platform. And, last but not least, it helps to build civil society in its own right.
Opis
Publikacja recenzowana / Peer-reviewed publication
Tematy
Słowa kluczowe
obywatelskie nieposłuszeństwo, prawo do oporu, zakaz stosowania przemocy, społeczeństwo obywatelskie, civil disobedience, right of resistance, principle of nonviolence, civil society
Źródło
Krakowskie Studia Międzynarodowe 2017, nr 3, s. 83-99.