Wywłaszczenia na użytek publiczny w Wolnym Mieście Krakowie (1815–1846) a ochrona prawa własności
Ładowanie...
Data wydania
2020
Autorzy
Tytuł czasopisma
ISSN
1733-0335
eISSN
2450-6095
Tytuł tomu
ISBN
eISBN
Wydawca
Oficyna Wydawnicza AFM
Abstrakt
W artykule przedstawiono dzieje ustawy wywłaszczeniowej w Wolnym Mieście Krakowie,
w szczególności jej uchwalenie w 1821 r. oraz stosowanie przez władze rządowe (Senat
Rządzący, Radę Administracyjną) i sądowe (Trybunał I Instancji). Szczegółowej analizie
poddano kolejne artykuły ustawy, zwracając uwagę na jej związki z Kodeksem Napoleona,
a także gwarancje dla obywateli, polegające na dopuszczalności zajęcia własności przez
rząd jedynie z ważnych powodów, i za słusznym odszkodowaniem. Ich przejawem była
też możliwość wniesienia odwołania do Trybunału I Instancji, w razie ustalenia wynagrodzenia
przez rząd w wysokości niesatysfakcjonującej dla strony. Na przykładzie dwóch
ważnych inwestycji: budowy linii kolejowej w kierunku Śląska (1844–1847) oraz drogi do
mostu Podgórskiego (1844–1850), odtworzono najważniejsze elementy tzw. postępowania
ekspropriacyjnego, wzorowanego na rozwiązaniach francuskich z początków XIX w.
Artykuł powstał głównie w oparciu o bogate materiały archiwalne, należące do zasobu
Archiwum Narodowego w Krakowie, w tym akta sejmowe i senackie oraz księgi wyroków
Trybunału I Instancji (zespół „Archiwum WMK”).
The article presents the history of the expropriation law in the Free City of Krakow,
in particular its adoption in 1821 and its application by the governmental authorities
(The Governing Senate, Administrative Council) and judicial authorities (Court of First
Instance). Further articles of the expropriation law have been analysed in detail, drawing
attention to its links with the Napoleon’s Code, as well as the guarantees for citizens, consisting
in the admissibility of the seizure of property by the government only for important
reasons and with just compensation. This was also reflected in the possibility to appeal
to the Court of First Instance if the remuneration was set by the government at a level
which was not satisfactory to the parties. On the example of two important investments,
i.e. the construction of a railway line in the direction of Silesia (1844–1847) and a road to
Podgórski Bridge (1844–1850), the most important elements of the so-called expropriation
procedure, modelled on French solutions from the early nineteenth century, were recreated.
The article is mainly based on rich archival materials, which belong to the National
Archives in Krakow, including the Sejm and Senate files and the books of judgments of the
Court of First Instance (the “WMK Archive”).
Opis
Tematy
Słowa kluczowe
Wolne Miasto Kraków, wywłaszczenia, kolej żelazna, most Podgórski, rekompensata, prawo własności, Trybunał I Instancji, Free City of Krakow, expropriations, railroad, Podgórski bridge, compensation, proprietary rights, Court of First Instance
Źródło
Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego 2020, T. XXIII, s. 71-98.