Uwolnienie (wyzwolenie, manumissio, libertacja, emancypacja) miało podstawowe znaczenie dla praw i obowiązków dotychczasowych stron stosunku poddańczego: chłop zyskiwał dzięki niemu wolność, tracąc jednocześnie wynikające z poddaństwa ograniczenia, zaś pan pozbywał się poddanego, najczęściej otrzymując w zamian konkretne korzyści materialne. Interesująca wydaje się zarówno analiza formalnej strony czynności, jak i jej treści w zakresie skutków prawnych oraz faktycznych. Tym bardziej że nadanie wolności osobistej nie należało w Prusach Królewskich wcale do rzadkości, a literatura na ten temat nie jest obfita i odnosi się w większości tylko do konsekwencji społecznych, nie zaś warstwy prawnej.

Manumission (manumissio, liberation, emancipation) was essential for the existing rights and obligations of a serf and his former master. It is interesting to analyse the formal side of this legal action and its content in terms of legal and actual consequences. The more so as awarding personal freedom was not at all uncommon in Prussia, and the literature on this subject usually refers to social consequences only. Based on the rich source material, the author discusses the manumission as a legal action in the practice of Prussia in the latter half of 17th and in the 18th centuries, focusing on its role, form, and the ways for insuring the new status of the former subject.