Wpływ wojen polsko-pomorskich na status prawny Pomorza do X III wieku
| dc.contributor.author | Kruszewski, Tomasz | |
| dc.date.accessioned | 2020-02-13T14:02:39Z | |
| dc.date.available | 2020-02-13T14:02:39Z | |
| dc.date.issued | 2018 | |
| dc.description.abstract | Celem artykułu jest dynamiczna analiza konfliktu polsko-pomorskiego w profilu prawno dogmatycznym i historycznoprawnym, z pominięciem kwestii geograficznych i militarnych. Szczególnie ważne jest sprofilowanie problemu, oparte na rozstrzygnięciu, czy książęta pomorscy byli krewnymi Piastów po mieczu, czy po kądzieli. Ostatnio zaczyna upowszechniać się powrót do koncepcji piastowskiego pochodzenia książąt pomorskich, co musi prowadzić do konstatacji, że przed podbojem Mieszkowym nie było na Pomorzu silnych ośrodków władzy. Teoretyczne nadanie Świętopełkowi Mieszkowicowi władzy nad Pomorzem, zakończone wygnaniem macochy Ody wraz z braćmi przyrodnimi, i późniejsze odzyskanie tam władzy całymi wiekami rodziło konflikty m iędzy obu liniami dynastii. Rozważania n a temat wpływu wojen na status prawny średniowiecznego Pomorza m u szą być poprzedzone analizą zakresu władzy cesarskiej nad tą krainą. Historyk państwa i prawa musi dostrzec w źródłach rzecz podstawową, że całe Pomorze od Odry po Gdańsk było jedną jednostką, podległą w średniowieczu władzy zwierzchniej cesarstwa rzymskiego. Jednoznacznie wynika to ze źródeł średniowiecznych. Widukind z Korbei, opisując walki Mieszka I z Wichmanem, wyraźnie rozgranicza status prawny Pomorza od innych ziem polskiego władcy. Podobnie jest u biskupa merseburskiego Thietmara. Ten ostatni pisze wyraźnie, że Mieszko płacił cesarzowi trybut „aż po rzekę Wartę”. Czyli cały obszar Pomorza stanowił pas ziem trybutarnych cesarstwa. Podbój Pomorza zawsze zaczynał się od części wschodniej, a kończył na zachodniej. Tak było już za Mieszka I. Nastąpiło wtedy pełne wcielenie Pomorza do Polski. W okresie po klęsce Mieszka II do śmierci Władysława I Hermana Pomorze pozostawało w luźnej zależności od Polski. Zmieniło się to za Bolesława III Krzywoustego. Podbój Pomorza Zachodniego miał miejsce po 1113 r., może do 1124 r., ale zapiski źródłowe są tu skąpe. Trybut i obowiązek udzielania pomocy był oznaką podległości. Konstrukcje prawne traktatu merseburskiego z Lotarem III znakomicie odczytał Teodor Tyc: „Zwierzchnictwo księcia polskiego stanowi stopień pośredni między księciem pomorskim a najwyższym suwerenem, cesarzem”. Krzywousty złożył hołd lenny, bo Pomorze było pod zwierzchnictwem cesarskim. W okresie rozbicia dzielnicowego doszło ostatecznej klęski polskiej polityki na Pomorzu (jeszcze w 1147 r. Niemcy, Dania i Polska wspólnie występowały przeciwko Pomorzanom). Ostatnią próbą zachowania równowagi między wpływami polskimi i niemieckimi na Pomorzu był układ kruszwicki z 1148 r., jednak Polska, trawiona rozbiciem dzielnicowym, systematycznie traciła kontrolę nad Pomorzem, aż do 1181 r., gdy w Lubece Bogusław I uznał zwierzchność cesarza. | pl |
| dc.description.abstract | The purpose of this publication is a dynamic analysis of Polish-Pomeranian conflict’s power in legal-dogmatic and historical profile, to say nothing of geographical and military matters. Whereas it is particularly important to shape the problem, based on a settling of the way, in which Pomeranian dukes were relatives to Piast dynasty - agnate (paternal) or on mother’s side. Recently an old concept has started to spread - it says that Pomeranian dukes were of Piast descent, which leads to a ascertaining that there were no strong centres of power in Pomerania before conquest of Mieszko. Svatopluk Mieszkowic received the power over Pomerania, what led to exile of stepmother Oda and half-brothers and retrieval of power later subsequently caused conflicts between the two lines od dynasties in the next centuries. Considerations about the wars’ influence on legal status of medieval Pomerania have to be preceded by an analysis in the field of imperial power over this land. Historian of state and law must see - having looked at the sources - the fundamental thing, that the whole Pomerania, from Odra river to Gdańsk was a one entity, which came under the authority of Roman Empire. It stems unambiguously from medieval sources, W idukind from Korbea describes battles of Mieszko I with Wichmann and therefore clearly demarcate the legal status of Pomerania from other lands of Polish sovereign. It is similar by M erseburg bishop Thietmar. He wrote clearly, that Mieszko payed the Caesar a tribute „up to Warthe river“. It means, that the whole area of Pomerania was a belt of tributary lands of Empire. The conquest of Pomerania always began from the east area, and ended by the west. It was so at the time of Mieszko I. Then the full incarnation of Pomerania to Poland followed. At the period after the defeat of Mieszko II, and to the death of Władysław I Herman Pomerania were in a loose dependence on Poland. It changed by the rules of Bolesław III Wrymouth. The conquest of West Pomerania took place after 1113, maybe till 1124, but source records are a bit sparse. Tribute and duty to give help was a sign o f dependence. Teodor Tyc outstandingly interpreted the law constructions of Merseburg treaty with Lotar III: „The authority of Polish duke is an indirect degree of something between Pomeranian duke and the highest sovereign, Caesar“. The Wrymouth King payed feudal homage, because Pomerania was under the authority of Empire. At the time of feudal regionalization the ultimate failure of Polish politics in Pomerania happened. Already in 1147 Germany, Denmark and Poland together stood against Pomeranians. The last attempt to maintain the balance between Polish and German influences in Pomerania was a ‘Kruszwica agreement’ in 1148, however Poland was being systematically tormented by feudal fragmentation and thus was losing control over Pomerania. It lasted till 1181, when Bogusław I admitted the victory of Caesar in Lübeck. | pl |
| dc.identifier.citation | Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego 2018, T. XXI, s. 15-42. | pl |
| dc.identifier.doi | 10.34697/2450-6095-sdpipp-21-001 | |
| dc.identifier.eissn | 2450-6095 | pl |
| dc.identifier.issn | 1733-0335 | pl |
| dc.identifier.uri | http://hdl.handle.net/11315/27703 | |
| dc.language.iso | pl | pl |
| dc.publisher | Oficyna Wydawnicza AFM | pl |
| dc.rights | Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Bez utworów zależnych 3.0 Polska | * |
| dc.rights.uri | http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/pl/ | * |
| dc.subject | Polska | pl |
| dc.subject | Pomorze | pl |
| dc.subject | Cesarstwo Rzymskie | pl |
| dc.subject | Dania | pl |
| dc.subject | podległość | pl |
| dc.subject | zwierzchnictwo | pl |
| dc.subject | średniowiecze | pl |
| dc.subject | X-XII wiek | pl |
| dc.subject | wojny | pl |
| dc.subject | Poland | pl |
| dc.subject | Pomerania | pl |
| dc.subject | Roman Empire | pl |
| dc.subject | Denmark | pl |
| dc.subject | subordination | pl |
| dc.subject | authority | pl |
| dc.subject | Medieval times | pl |
| dc.subject | 10-12th century | pl |
| dc.subject | wars | pl |
| dc.subject.other | Historia | pl |
| dc.subject.other | Politologia | pl |
| dc.subject.other | Prawo | pl |
| dc.title | Wpływ wojen polsko-pomorskich na status prawny Pomorza do X III wieku | pl |
| dc.type | Artykuł |