Prawo pracy II RP: symbioza zatrudnienia pracowniczego i cywilnoprawnego (prolegomena do współczesnego podziału zatrudnienia)
Ładowanie...
Data wydania
2015
Autorzy
Tytuł czasopisma
ISSN
1733-0335
eISSN
2450-6095
Tytuł tomu
ISBN
eISBN
Wydawca
Oficyna Wydawnicza AFM
Abstrakt
Obecne trudności związane z odgraniczeniem pracy wykonywanej w ramach umowy
o pracę od zatrudnienia na podstawie umów cywilnoprawnych mają źródło w prawie
rzymskim, którego zasady leżą u podstaw systemów prawa prywatnego państw europejskich.
Zmiana nastąpiła pod koniec XIX wieku, kiedy zaczął rozwijać się jeden z dwóch
najważniejszych działów prawa pracy – zbiorowe prawo pracy. Presja związków zawodowych
reprezentujących interesy pracowników sprawiła, iż organizacje związkowe zostały
uznane przez władze poszczególnych państw za wyłącznego reprezentanta interesów
i praw pracowniczych. Wymuszenie na pracodawcach i władzach państw zagwarantowania
bezpieczeństwa prawnego i socjalnego pracownikom w drastyczny sposób zróżnicowało
status prawny osób zatrudnionych na podstawie umów o pracę oraz tych świadczących
pracę na podstawie umów cywilno-prawnych. Tym samym podważona została idea wolności
umów, na podstawie których oraz w ramach stosunków prawnych zainicjowanych
dwoma zasadniczo różnymi typami umów (umowy o pracę lub jednej z umów cywilno-
-prawnych), może być wykonywania praca: w ramach zatrudnienia pracowniczego lub
nie-pracowniczego.
Regulacje prawne wprowadzone do prawa pracy po zakończeniu I wojny światowej
wywarły istotny wpływ na ograniczenie swobody stron kształtowania podstaw i ram prawnych
zatrudnienia. Początkowo powszechnie obowiązująca, niemal absolutna wolność
wybierania podstaw prawnych i ram zatrudnienia doznawała coraz częstszych wyłomów.
Zmiana ustrojowa w 1989 r. sprawiła, że przedsiębiorcy uznali, iż wymagania konkurencji
ograniczają możliwość zatrudniania pracowników na podstawie umów o pracę. Reakcją
władz państwowych na te tendencje w polityce zatrudnienia i w stosunkach pracy
było wprowadzenie prawnego domniemania zatrudnienia pracowniczego, nie pozbawiającego
stron stosunków pracy prawa do swobodnego wyboru podstawy i ram prawnych
zatrudniania: pracowniczego lub cywilno-prawnego.
Traditionally (as it was regulated in the Roman law) employees sell their labour while
the workers and self-employed sell a product which they manufactured. Th erefore an employees
has been qualifi ed by labour lawyers as those who perform their subordinated type
work under the contract of employment while independent work performed personally by
producers of any work or services and self-employed is qualifi ed as carried under the contract
for services. Between the Great Wars Polish entrepreneurs and workers enjoy a freedom
to chose between employment which was categorized by the state legislator as “subordinated”
or “independent” . Presidential regulations, two of 1928 on white collar- and blue
collar type of employment contracts were used on equal footing with the third regulation
entitled Th e Code of obligations introduced into the national civil law system in 1933. Th e
stage of legal symbiosis of employment- and civil-type of work existed until new amendments
to the Labour Code of 1974 were gradually introduced in 1996 and 2002. Th at stage
of full freedom of choice of a legal source for legal relationship within it boundaries any
kind of depend work might be carried on was compromised by the both, the state legislator
and the judiciary, which looked for a single factor instead taking into consideration the
principle of mutuality commitment and promises of future performance which provides
the most distinguished arrangement of employment relationship – to maintain legal ties
for longer period of time, not just for singular act of service in return for wages. Th e current
policy of trade unions advocating an idea of end up with work performed on the legal
bases of civil type of contracts for services and guarantee all employees stable contracts of
open end employment is contradicting the UE concept fl exicurity based on both fl exible
and reliable contractual arrangements.
Opis
Słowa kluczowe
Prawo pracy, II Rzeczpospolita, kodeks pracy z 1974 r., umowy o pracę, umowy cywilnoprawne o świadczenie pracy, wolność wyboru formy zatrudnienia, zatrudnienie pracownicze, zatrudnienie niepracownicze, freedom of work, liberty to choose legal source of obligation to perform work, employment contract, civil type of contract, regulations of the President of Second Polish Republic related to, white color type of contracts, blue collar contracts of employment and the Code of obligations to perform work for services
Źródło
Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego 2015, T.XVIII, s. 169-191.