Społeczna szkodliwość czynu – wybrane zagadnienia na przykładzie wykroczenia typizowanego w art. 87 KW
Ładowanie...
Data wydania
2013
Autorzy
Tytuł czasopisma
ISSN
2083-7186
eISSN
Tytuł tomu
ISBN
eISBN
Wydawca
Krajowa Szkoła Sądownictwa i Prokuratury
Abstrakt
Powodami kryminalizacji, a zarazem głównymi czynnikami skłaniającymi ustawodawcę
do objęcia karalnością określonego rodzaju zachowań są spostrzeżenia,
że jakieś dobro prawnie chronione doznaje uszczerbku lub jest nim zagrożone.
Jedną z podstawowych funkcji prawa karnego jest bowiem zabezpieczanie ważnych
dla rozwoju jednostek i funkcjonowania społeczeństwa dóbr przed atakami
na nie ze strony osób naruszających normy prawne.
Ocena przydatności ingerencji prawnokarnej obejmuje dwa ściśle ze sobą związane
aspekty: przydatność kryminalizacji danego zachowania oraz przydatność
danej sankcji karnej. Zasada przydatności nakazuje odrzucenie represji karnej
w tych wszystkich przypadkach, w których w świetle ustaleń nauki nie jest ona
w stanie doprowadzić do realizacji założonych celów społecznych. Zasada proporcjonalności
sensu stricto nakazuje zachowanie odpowiedniej proporcji między
efektem regulacji, a ciężarem nakładanym na jednostkę.
Jednym z warunków odpowiedzialności za wykroczenie jest społeczna szkodliwość
czynu, jako materialna cecha, przez którą rozumie się ujemną wartość zachowania
z punktu widzenia przyjętych w społeczeństwie założeń aksjologicznych,
zjawisko społecznie niepożądane, a zatem z ludzkiego punktu widzenia negatywne.
Nie budzi wątpliwości, że racją wprowadzenia do ustawy typu czynu zabronionego
pod groźbą kary jest jego abstrakcyjnie oceniona społeczna szkodliwość. W roku 2000 r. zdecydowano się na uzupełnienie zakresu ochrony dobra prawnego
jakim jest życie i zdrowie człowieka w szczególnym obszarze aktywności
jakim jest ruch lądowy, wodny i powietrzny o art. 178a KK, który już od samego
początku budził szereg różnego rodzaju wątpliwości, a to z uwagi przede wszystkim
na zauważalne swoiste „nałożenie” na istniejące/zastane w Kodeksie wykroczeń
znamię stanu po użyciu podobnie działającego środka znamienia stanu
pod wpływem środka odurzającego, stanowiącego lub w zamyśle ustawodawcy
mającego stanowić alternatywę dla stanu nietrzeźwości.
Na chwilę obecną, jak się wydaje, w tym zakresie mamy do czynienia z utrzymywaniem
sztucznego, jedynie formalnego rozwarstwienia odpowiedzialności.
Po wprowadzeniu typu opisanego w art. 178a KK dotychczas opisany
w art. 87 KW typ w części odnoszącej się do stanu po użyciu stał się normą
praktycznie pozbawioną jakiegokolwiek stopnia abstrakcyjnie postrzeganej
społecznej szkodliwości, gdyż – jak pokazała praktyka – kwalifikuje się tutaj
sytuacje stwierdzenia w organizmie ludzkim nieaktywnej formy metabolitu,
co podważa występowanie elementu materialnego już na poziomie abstrakcyjnego
opisu.
The reasons for the criminalization, and also the main factors driving the
legislature to criminalize certain types of behavior are observations that some
protected value is being harmed or threatened by harm. One of the main functions of criminal law is in fact the protection of values that are important to the development
of individuals and society against attacks by violators of the rules of law.
Evaluation of the usefulness of criminal law’s interference involves two closely
related aspects: the usefulness of the criminalization of a given behavior and the
suitability of the criminal sanction. The principle of utility requires the rejection
of penal repression in all cases in which, in the light of the findings of science,
it is not in a position to lead to the achievement of social goals. The principle of
proportionality in the strict sense tells us to maintain the appropriate balance
between the effect of the regulation and the burden imposed on the individual.
One of the conditions for being guilty of an offense is the social harm of the
act as the substantive quality, which is understood to mean the negative value of
behavior from the point of view of axiomatic assumptions adopted in a society.
It is a socially undesirable phenomenon and, therefore, negative from a human
point of view. There is no doubt that the reason for the introduction of a criminal
offense into a statute is its abstractly assessed social harm.
In 2000 a decision was made to supplement the protection of a legal interest
that is human life and health, particularly in the area of activity of movement
on land, water and air, by sec. 178a CC, which from the beginning has raised
many different types of questions. This is primarily due to a noticeable specific
obligation for imposing on existing offenses in the Code an element of the state
after having used a substance, similar to the state under the influence of an
intoxicating substance, forming or being intended to form by the legislature an
alternative to the state of intoxication.
Currently, in this respect it seems that we have to deal with maintaining artificial,
solely formal layer of responsibility. After the introduction of the type described in
sec. 178a CC previously described in sec. 87 CM in the part referring to the state
after use, it has become the norm virtually devoid of any degree of abstractly
perceived social harm because – as practice has shown – it qualifies situations
where forms of an inactive metabolite are found in the human system body, which
undermines the existence of a substantive element at the level of the abstract
description.
Opis
Tematy
Słowa kluczowe
Źródło
Kwartalnik Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury 2013, nr 4, s. 38-54.