Wpływ wojen napoleońskich na wzrost niechęci wobec biurokracji w polskiej myśli administracyjnej w latach 1813–1815
Ładowanie...
Data wydania
2019
Autorzy
Tytuł czasopisma
ISSN
1733-0335
eISSN
2450-6095
Tytuł tomu
ISBN
eISBN
Wydawca
Oficyna Wydawnicza AFM
Abstrakt
Autor artykułu skupił się na zagadnieniu reorientacji poglądów na administrację
w polskiej myśli politycznej w ciągu zaledwie kilku lat istnienia Księstwa Warszawskiego,
zwłaszcza w jego końcowym stadium (1813–1815). Utworzony przez Napoleona Bonapartego
organizm państwowy powstał na fali entuzjazmu i wiary Polaków w odrodzenie
narodowe i urzeczywistnienie oświeceniowej wiary w sprawczą siłę rządu, zdolnego do
podźwignięcia kraju z upadku i wprowadzenia na drogę cywilizacyjnego postępu. Wkrótce
jednak okazało się, że Księstwo Warszawskie stanie się państwem, którego kilkuletnie istnienie
naznaczone będzie ciągłymi wojnami i pogarszającą się sytuacją gospodarczą, wpływającą
na wzrost negatywnych ocen struktury państwowej oraz tęsknotę za dawną tradycją
ustrojowo-prawną. O zmianie stosunku do biurokracji świadczą obszernie cytowane
w tekście wypowiedzi zarówno ziemianina z Lubelszczyzny Joachima Owidzkiego, osoby
powszechnie znanej i szanowanej w tym regionie, jak i byłego jakobina Józefa Kalasantego
Szaniawskiego, wyrazistego przedstawiciela elity intelektualnej i politycznej. Natomiast za
podsumowanie zmiany stosunku do urzędników, jaki dokonał się w tych czasach, może
służyć tekst profesora Szkoły Prawa Franciszka Ksawerego Szaniawskiego, który zauważa,
że totalna krytyka „stanu urzędniczego” wynika ze skłonności do przesady.
The author of the article focused on the issue of reorientation in views about administration,
which occurred in the Polish political thought over a mere few years of existence
of the Duchy of Warsaw, especially at the last stage of its existence in 1813–1815. Th is state
entity created by Napoleon came into being on the wave of enthusiasm and faith in the
national rebirth of Poles and in the Enlightenment belief about the agency of the government,
capable of lift ing the country from collapse and of setting it on a path of civilizational
progress. Soon, however, it turned out that at the same time it became a state whose
short-lived existence of only a few years would be marked by constant wars and a declining economic situation, negatively aff ecting the society’s assessments of the state structures, as
well as kindling a yearning for the old political traditions. Extensively quoted statements of
both a landowner from the Lublin region, Joachim Owidzki (a person widely known and
respected in this region) as well as the former Jacobin Józef Kalasanty Szaniawski (an expressive
representative of Polish intellectual and political elites) documented the change in
the attitude to the bureaucracy; whereas the text of the School of Law professor Franciszek
Ksawery Szaniawski could serve as a summary of this change. He noted that the total criticism
of the “clerical state” resulted from a tendency to exaggeration.
Opis
Słowa kluczowe
historia administracji, początki biurokracji, Księstwo Warszawskie, Królestwo Polskie, Joachim Owidzki, Józef Kalasanty Szaniawski, Franciszek Ksawery Szaniawski, administrative history, origins of bureaucracy, Duchy of Warsaw, Kingdom of Poland
Źródło
Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego 2019, T. XXII, s. 85-106.