Celem pracy jest przedstawienie badań nad właściwościami przeciwutleniającymi i genoprotekcyjnymi ekstraktów z dzikich owoców, kwiatów jadalnych i jadalnych chwastów, które mogą stanowić czynnik chemoprewencyjny. Po pierwsze zanalizowano, czy soki bezpośrednio wyciskane z dzikich owoców, będące bogatym źródłem antyoksydantów takich jak: polifenole, flawonoidy, antocyjany, witamina C, mogą chronić DNA przed uszkodzeniami indukowanymi przez heterocykliczne aminy aromatyczne. Po drugie zbadano, jak różne formy tradycyjnie przygotowywanych ekstraktów roślinnych różnią się pod względem właściwości przeciwutleniających i genoprotekcyjnych. W tym celu z ziół i owoców przygotowano: napary, nalewki, maceraty i octy fermentowane. Po trzecie zanalizowano, czy ekstrakty z jadalnych kwiatów mogą działać ochronnie na DNA zapobiegając uszkodzeniom generowanym przez reaktywne formy tlenu oraz czy pospolite chwasty, używane również jako rośliny jadalne, mogą wykazywać działanie przeciwutleniające i cytoprotekcyjne. Przeprowadzone badania potwierdziły, że dzikie owoce, kwiaty i jadalne pospolite rośliny dzikorosnące są cennymi surowcami o działaniu przeciwutleniającym, cytoprotekcyjnym i genoprotekcyjnym, a za ich właściwości prozdrowotne w największym stopniu odpowiadają związki polifenolowe.

The aim of the study is to present research on the antioxidant and genoprotective properties of extracts from wild fruit, edible flowers and edible weeds, which may be considered chemopreventive factors. Firstly, it was analyzed whether juices directly squeezed from wild fruits, which are a rich source of antioxidants such as: polyphenols, flavonoids, anthocyanins, vitamin C, could protect DNA against damage induced by heterocyclic aromatic amines. Secondly, it was investigated how different forms of traditionally prepared plant extracts differ according to their antioxidant and genoprotective properties. For this purpose four types of extracts were prepared from herbs and fruits: infusions, tinctures, macerates and fermented vinegars. Thirdly, the edible flower aqueous-ethanol extracts were analyzed to protect DNA against damage generated by reactive oxygen species, and whether common weeds, also used as edible plants, may have antioxidant and cytoprotective effect on human cells. The conducted research confi rmed that wild fruit, edible flowers and edible common wild plants are valuable materials with antioxidant, cytoprotective and genoprotective properties, and that polyphenolic compounds are the most responsible for their health-promoting properties.