W artykule przeanalizowano postać prawnika w literaturze, ukazując, w jaki sposób prawo i jego przedstawiciele funkcjonują w narracjach literackich. Wskazano, że prawo nie jest jedynie motywem fabularnym, ale także strukturą organizującą rzeczywistość przedstawioną. Analiza obejmuje zarówno tradycyjne przedstawienia prawnika jako strażnika norm i interpretatora prawa, jak i jego dekonstrukcje, w których prawo staje się mechanizmem opresji, chaosu lub biurokratycznym labiryntem. W artykule dokonano interpretacji wybranych dzieł literatury: dystopijnej (Rok 1984 George’a Orwella, Mechaniczna pomarańcza i 1985 Anthony’ego Burgessa), alegorycznej (Władca much Williama Goldinga) oraz egzystencjalnej (Proces, Zamek Franza Kafki). W każdej z tych wizji prawnicy przestają pełnić funkcję aktywnych uczestników systemu prawnego, a prawo samo w sobie przestaje być narzędziem sprawiedliwości. Podjęta analiza ukazuje, że literatura nie tylko przedstawia prawo, ale również je testuje oraz kwestionuje.

This article examines the figure of the lawyer in literature, exploring how law and its representatives function within literary narratives. It argues that law is not merely a plot motif but a structural force that organizes the presented reality. The analysis encompasses both traditional portrayals of lawyers as guardians of norms and interpreters of law, as well as their deconstructions, in which law becomes a mechanism of oppression, chaos, or an impenetrable bureaucratic labyrinth. The study is based on the interpretation of selected works of dystopian literature (1984 by George Orwell, A Clockwork Orange and 1985 by Anthony Burgess), allegorical literature (Lord of the Flies by William Golding), and existentialist fiction (The Trial, The Castle by Franz Kafka). In each of these visions, lawyers cease to function as active participants in the legal system, while law itself loses its role as an instrument of justice. This analysis demonstrates that literature not only portrays law but also challenges and tests.