The article presents the signifi cance of trade for political and economic cooperation between Germany and Russia in the historical and contemporary dimension. The analysis focuses on assessment of the determinants of the role and importance of trade in three phases of German-Russian political and economic cooperation: 1) general determinants and development of cooperation from the end of the World War I in 1918 to the end of World War II in 1945, 2) in the former West Germany in the years 1949–1989 and 3) in the period of the United Germany in the 1990s and in the 21st century. In the periods mentioned above, trade exchange was an quintessential element of the overall German- Soviet-Russian relations in the political and economic spheres. Germany’s role as the main trading partner of the USSR in the West in the 1970s and 1980s enabled, among other things, the Kremlin’s consent to the peaceful reunifi cation of Germany 1989/1990 and contributed to their strong involvement in the economic transformation of the Russian Federation after 1991. In the second decade of the 21st century, the People’s Republic of China (PRC) became the fi rst trade partner for Russia was, undertaking joint actions to reduce the neoliberal international order with the dominant role of the United States.

Artykuł przedstawia znaczenie handlu dla współpracy polityczno-gospodarczej Niemiec z Rosją w wymiarze historycznym i współczesnym. Analiza koncentruje się na ocenie uwarunkowań roli i znaczenia handlu w trzech fazach niemiecko-rosyjskiej współpracy polityczno-gospodarczej: 1) ogólnych uwarunkowań oraz rozwoju od 1918 r. do końca drugiej wojny światowej w 1945 r., 2) w okresie dawnej RFN 1949–1989 oraz 3) po zjednoczeniu Niemiec w latach 90. i w XXI w. Wymiana handlowa stanowiła wówczas ważny element całokształtu relacji niemiecko-radziecko-rosyjskich w płaszczyźnie politycznej i gospodarczej. Rola RFN jako głównego partnera handlowego ZSRR na Zachodzie w latach 70. i 80. umożliwiła między innymi zgodę Kremla na pokojowe zjednoczenie Niemiec 1989/1990 oraz ich silne zaangażowanie się w transformację gospodarczą Federacji Rosyjskiej po 1991 r. W drugiej dekadzie XXI w. pierwszym partnerem handlowym Rosji zostały Chiny Ludowe (CHRL), podejmując wspólne działania na rzecz osłabienia i przezwyciężenia neoliberalnego porządku międzynarodowego z dominującą rolą USA.