PRZEDMOWA DO WYDANIA DRUGIEGO W związku z zainteresowaniem problematyką poruszaną w Szkicach z dziejów federalizmu i myśli federalistycznej w czasach nowożytnych (Kraków 1999) i wyczerpaniem się nakładu wydania pierwszego, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego wraz z Krakowską Szkołą Wyższą im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego zdecydowało się na wznowienie książki, za co autor wyraża im swą wdzięczność. Ukazuje się ona obecnie pod zmodyfikowanym nieco tytułem: Szkice z dziejów federalizmu i myśli federalistycznej w nowożytnej Europie, wyraźniej nawiązującym do europejskich tradycji federacyjnych, szczególnie aktualnych w związku z akcesją Polski i innych państw - głównie z obszaru Europy Środkowowschodniej - do struktur Unii Europejskiej. Tradycja unii polsko-litewskiej, ale także koncepcje unii troistej, mogą stanowić przykład na istniejące w przeszłości w naszym regionie tendencje integracyjne. Ukazują zarazem złożoność problemów pojawiających się w toku historycznych procesów federalizacji państw, a także płynących stąd licznych korzyści. Mają też aspekt pragmatyczny, przestrzegają bowiem przed mogącymi się rodzić podczas trwania układu związkowego trudnościami. Praca uzupełniona została o najnowsze pozycje literatury oraz niewielkie uzupełnienia tekstu części II, zachowując poza tym swój pierwotny kształt. Kraków, w maju 2003 roku