Zakończenie zimnej wojny i oddalenie się widma wybuchu konfliktu zbrojnego sprzyjało poszerzeniu analiz dotyczących bezpieczeństwa o inne niż państwo podmioty. Jedną z rodzących się w latach 90. XX w. alternatywnych koncepcji było human security (bezpieczeństwo jednostki ludzkiej) stawiające w centrum zainteresowania jednostkę ludzką. W ujęciu wąskim (zwanym szkołą kanadyjską), human security nawiązuje do zapewnienia człowiekowi podstawowych praw politycznych oraz wolności od strachu. W ujęciu szerokim (szkoła japońska), human security obejmuje również kwestie praw społecznych i ekonomicznych oraz możliwość przetrwania i rozwoju każdego człowieka. Założenia japońskiej szkoły human security zostały zawarte w haśle „wolności od niedostatku”. Szeroki zakres bezpieczeństwa jednostki ludzkiej pozostaje w ścisłym związku z koncepcją zrównoważonego rozwoju. W niniejszym artykule przedstawiono podejście państw Grupy Wyszehradzkiej: Polski, Czech, Słowacji i Węgier do szerokiego zakresu human security. Analizie poddano główne dokumenty strategiczne dotyczące: praw społecznych i ekonomicznych obywateli, systemu bezpieczeństwa wewnętrznego oraz implementacji koncepcji zrównoważonego rozwoju.

The demise of the Cold War and the fading risk of a global military conflict caused researchers to extend the notion of security to subjects other than the states. One of the alternative concepts that emerged in the 1990s was Human Security, which put individual human beings at the heart of analysis. In its narrow approach, called the “Canadian school”, human security seeks to provide all people with the basic political rights and ensure “Freedom from Fear”. The broad approach, advocated by the “Japanese school”, encompasses social and economic rights, as well as the need to offer people the ability to survive and develop. Thus, it has been labelled as the “Freedom from Want” concept. The broad approach to individual human security is closely linked to the concept of sustainable development. This paper looks at the approach taken by the Visegrad Group countries – Poland, Czechia, Slovakia, and Hungary – to the broad concept of Human Security. It presents the analysis of the main strategic documents that deal with social and economic rights of people, the internal security system, and the implementation of the concept of sustainable development.

Das Ende des Kalten Krieges und die nachlassenden Risiken eines globalen militärischen Konflikts veranlasste die Forschung, das Verständnis von Sicherheit über die Staaten hinaus um andere Akteure zu erweitern. Eines dieser alternativen Konzepte, das in den 1990er Jahren hervortrat, war Human Security, das die Individuen ins Zentrum der Analyse rückte. In einem engeren Ansatz (die kanadische Schule genannt), soll human security allen Menschen die grundlegenden politischen Rechte ermöglichen und „Freiheit von Angst“ bedeuten. Im weiteren Sinne (die japanische Schule) umfasst human security soziale und ökonomische Rechte sowie die Notwendigkeit, Menschen die Fähigkeit zu überleben und sich zu entwickeln zu ermöglichen. Dieses Konzept wurde als „Freiheit von Not“ erfasst. Der weite Ansatz der Sicherheit des Einzelnen steht im engen Zusammenhang mit dem Konzept der nachhaltigen Entwicklung. In diesem Artikel wurde der Ansatz der Länder der Visegrad-Gruppe: Polen, Tschechien, der Slowakei und Ungarn zum weiten Konzept von human security dargestellt. Es wurden die wichtigsten strategischen Dokumente analysiert, die sich mit sozialen und ökonomischen Rechten der Menschen, dem System der inneren Sicherheit und die Umsetzung des Konzepts der nachhaltigen Entwicklung befassen.

Окончание холодной войны и снижение угрозы начала вооруженного широко- масштабного конфликта способствовали расширению анализа проблем безопас- ности на другие, кроме государства, субъекты. Одной из родившихся в 90-е гг. ХХ века альтернативных концепций была концепция human security (безопасность человека, безопасность личности), ставящая в центре внимания человека. В узком смысле (так называемая канадская школа) концепция human security базируется на предоставлении человеку основных политических прав и свободы от страха. В широком смысле (японская школа), human security также охватывает вопросы касающиеся социальных и экономических прав, возможностей выживания и раз- вития каждого человека. Сущность японской школы human security содержится в лозунге «свобода от недостатков». Широкий спектр концепции human security остается в тесной связи с концепцией устойчивого развития. В статье представлен подход государств Вышеградской группы: Польши, Чехии, Словакии и Венгрии к проблеме human security. Анализу подверглись основные стратегические до- кументы касающиеся социальных и экономических прав граждан, системы вну- тренней безопасности и реализации концепции устойчивого развития.