Opracowanie obejmuje dwie komplementarne warstwy: teoretyczną i empiryczną. W pierwszej zaprezentowano główne zagadnienia związane z funkcjonowaniem rodzinnych kuratorów sądowych w Polsce w świetle obecnych przepisów prawnych oraz współczesnych tendencji w profilaktyce. Najwięcej miejsca poświęcono charakterystyce zasad i metod pracy kuratorów. Warstwa empiryczna natomiast zawiera przesłanki metodologiczne oraz prezentację i ilościowo-jakościową analizę wyników badań własnych autorki, przeprowadzonych w 33 okręgach sądowych w Polsce, w grupie ponad 1000 kuratorów rodzinnych. Głównym zamierzeniem autorki było sprawdzenie, jakie przeobrażenia w obliczu kurateli sądowej nastąpiły od chwili wejścia w życie ustawy o kuratorach sądowych, pod której wpływem coraz wyraźniej artykułowana jest konieczność zmiany akcentów w funkcjonowaniu tej instytucji: z kontroli na wychowanie i profilaktykę, zgodnie z filozoficznymi założeniami case-worku. Podejmując badania, autorka odwołała się do popularnej na gruncie profilaktyki koncepcji resilience. W podjętej eksploracji zastosowano metodę sondażu diagnostycznego z wykorzystaniem ankiety, wywiadu i analizy dokumentów. Główny problem badawczy sprowadzał się do dwóch komplementarnych pytań: Jakie oddziaływania profilaktyczne (poza czynnościami kontrolno-interwencyjnymi) podejmują kuratorzy w pracy z osobami nadzorowanymi? Jakie są uwarunkowania działalności profilaktycznej kuratora? Przedmiotem badań były opinie kuratorów sądowych (zawodowych, społecznych i okręgowych) koncentrujące się na następujących obszarach: miejsce kurateli w lokalnym systemie opieki, wychowania i profilaktyki; czynne zaangażowanie kuratorów rodzinnych w lokalne inicjatywy profilaktyczne oraz wykorzystywanie w sprawowaniu nadzorów czynności o charakterze prewencyjnym; efektywność podejmowanej działalności profilaktycznej i jej uwarunkowania. Wyniki eksploracji zostały poddane analizie ilościowej i jakościowej. W celu stwierdzenia istotnych zależności między zmiennymi, posłużono się kilkoma testami statystycznymi. Uzyskane rezultaty empiryczne dały podstawę do sformułowania wielu wniosków oraz postulatów dotyczących usprawnienia praktyki kuratorskiej. Stwierdzono m.in., iż badani są bardzo dobrze przygotowani pod względem merytoryczno-metodycznym i mają świadomość atrybutów profesjonalnego i kompetentnego zespołu.

This study consists of two complementary layers – theoretical and empirical. The fi rst one outlines the main problems related to how family probation offi cers in Poland operate in light of present legal provisions and current trends in prevention. The largest portion of text has been devoted to characterizing the rules and methods of probation offi cers’ work. On the other hand, the empirical part is comprised of methodological presumptions, together with the presentation and quantitative-qualitative analysis of the author’s own research conducted in 33 judicial districts in Poland among 1000 family curators. The author’s main goal was to fi nd out what sort of transformations had probation offi ce undergone after the family probation offi cers’ act had come into force. The act clearly highlights the necessity for a change of emphasis in the functioning of this institution – from control to education and prevention, in line with the philosophical principles of casework. In undertaking the research, the author appealed to the concept of resilience, which is popular within the fi eld of prevention. In the undertaken exploration a diagnostic survey method with the use of questionnaires, interviews and document analysis was applied. The main research problem came down to two complementary questions: which preventive measures (apart from monitoring and interventionary steps) are taken by curators in their work with the supervised? What are the determinants of probation offi cers’ preventive activity. The subject of the research were probation offi cers’ (vocational, social and regional) opinions focusing on the following areas: the place of custody within the local system of care, education and prevention; custodians’ active involvement in the local preventive initiatives and the use of preventive activities in supervision; the effi ciency of preventive measures and their determinants. The results of this exploration were subjected to qualitative and quantitative analysis. In order to establish signifi cant relationships between variables several statistical tests were used. The empirical results gave grounds to the formulation of numerous conclusions and demands concerning the improvement of probation offi cers’ praxis. The subjects were found to have been very well prepared in terms of merits and methodology, as well as conscious of the attributes of a professional and competent team.